به گزارش خبرگزاری کردپرس، سلسله پرقدرت ساسانی دارای آثار و بقایای بسیار بزرگ و متعددی در جای جای ایران پهناور است. در این دوره، شهرها، جاده ها، پل‌ها، کاروانسراها، کاخها، قلعه ها و آتشگاه‌ها و نقوش برجسته و حکاکی های فراوانی برجای مانده است که تعدادی از این آثار در استان ایلام وجود دارند.

ایلام یکی از استان‌های کوهستانی و معتدل ایران است که در غربی ترین نقطه کشور قرار داشته و جزیی از زاگرس است. استان ایلام از جمله استان‌های کمابیش جنگلی ایران است و دارای طبیعت بکر و بسیار زیبا است؛ و هم چنین آثار طبیعی و تاریخی زیادی را در دل خود محفوظ کرده است که قلعه «هزار در» آبدانان (سده سوم تا ششم)‌ از جمله این آثار است.

شهرستان آبدانان در جنوب استان ایلام قرار دارد و با دهلران و دره شهر همسایه است. شهرستان آبدانان شامل شهرهای مورموری سراب و کلات است و بیش از 50 هزار نفر جمعیت دارد که به لحاظ آب و هوایی منطقه کوهستانی و سردسیر و در بعضی مناطق گرمسیر است و برای رفتن به شهرستان آبدانان باید از مسیر خطرناکی گذر کرد و جاده دره شهر - آبدانان است که از ارتفاعات کبیرکوه باید از پیچ های زیاد با ارتفاعات بلند عبور کرد.

قلعه هزار در از شمال شرق با شهرستان دره شهر همسایه است. در تاریخ ۲۲ تیر ماه سال ۱۳۷۹ با شمارهٔ ثبت ۲۷۴۴، قلعه هزار در به عنوان یکی از آثار تاریخی ایران به ثبت ملی رسید. طبق داده ها و متون تاریخی، قدمت قلعه هزار در آبدانان به دوره ساسانیان برمی گردد، این قلعه باشکوه در آن زمان قلعه­ای با کارکرد نظامی بوده است. زمانی که وارد قلعه شوید با هزارتویی از طاق‌های هلالی مواجه خواهید شد، می توان گفت ریشه نام هزار در از وجود طاق های فراوان آن نشأت گرفته است.

قلعه هزار در بی­شک یکی از جذاب ترین و شگفت انگیزترین بناهای تاریخی در ایران است، این قلعه دیدنی دارای معماری خاص و طاق‌های هلالی زیبا است که در اکثر سازه های تاریخی ایران زمین دیده می شود. ساختار کلی این سازه مستطیل شکل است، مصالح اصلی تشکیل دهنده قلعه شامل قلوه سنگ و سنگ های تراشیده است که در بین آن ها از گچ به عنوان ملات استفاده شده است. راهروهای طویلی در ۴ جهت قلعه هزار در وجود دارد که با درگاه هایی به اتاقک های قلعه متصل می شوند. این قلعه دو طبقه بوده و دارای یک زیرزمین نیز می باشد، دریچه هایی به قطر یک متر در سقف، دالان و اتاق‌ها تعبیه شده است تا نور و تهویه فضاهای داخلی قلعه را تامین کنند.

پی بنای قلعه هزار درب در هر ۴ سوی سازه قرار دارد که مانند حصاری قلعه را دربرگرفته است. قطر دیوارهای قلعه به بیش از پنج و نیم متر می­رسد. اگر به سمت شمالی قلعه پیش برویم، در حدود ۴ متر پایین تر از دیوار قلعه یک پرتگاه را مشاهده خواهید کرد. محوطه قلعه هزار درب با سفال هایی به رنگ نخودی تزیین شده است، سفال های به کار رفته دارای طرح های برجسته و کندکاری شده هستند. سفال شاخص استفاده شده در این قلعه از نوع سفال نیش‌گونی است؛ پخت این نوع سفال در زمان ساسانی بسیار رایج بوده است.

بازدید از این اثر تاریخی در آبدانان می‌تواند معماری این قلعه تاریخی را بیشتر و واضح‌تر به علاقمندان تاریخ و فرهنگ باستانی ایران نشان دهد.

*یاسر بابایی