مسئله کردهای ترکیه همواره یکی از مسائل مهم این کشور بوده است به طوری که بر سیاست های منطقه ای و حتی فرامنطقه ای این کشور تاثیر گذاشته است. ترکیه به این خاطر که گروههای سیاسی و شبه نظامی در سوریه و عراق را به ناراضیان ترکیه نسبت داده در این مناطق درگیر جنگ است. از سوی دیگر مسئله رفتار با کردهای داخل به بخشی از مشکل این کشور برای پیوستن به اتحادیه اروپا تبدیل شده است. ترکیه در حال حاضر با اعتصاب غذای زندانیان کرد در جهت وادار کردن ترکیه به آزادی عبداله اوجالان رهبر زندانی پ.ک.ک، ایجاد منطقه خودگردان کردی در شمال سوریه، تنش با آمریکا بر سر کردهای سوریه و شکست سیاسی در انتخابات اخیر شهرداری های کشور روبه رو شده است. خبرگزاری کردپرس برای بررسی این موضوعات و برخی مسائل مرتبط با آن با دکتر پل لوین، مدیر مرکز مطالعات ترکیه در دانشگاه استوکهلم سوئد مصاحبه کرده است.

دکتر پل لوین معتقد است کردها عامل مهمی در نپیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا بوده اند و به نظر می رسد که تا این مسئله حل نشود آنکارا نتواند وارد این اتحادیه شود. وی همچنین نسبت به آینده تنش ها میان ترکیه و آمریکا هشدار داد.

وی بر این باور است که عنصر ناسیونالیسم ترکیه و نه حکومت مذهبی و غیر مذهبی دلیل حل نشدن مسئله کردهای ترکیه است.

مشروح مصاحبه خبرگزاری کردپرس با دکتر پل لوین، مدیر مرکز مطالعات ترکیه در دانشگاه استوکهلم سوئد:

کردپرس: حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات شهرداریهای ترکیه، در برخی شهرها مانند استانبول شکست خورد، آیا این مسئله می تواند نشانه تزلزل قدرت حزب در آینده باشد؟
دکتر پل لوین: این که حزب حاکم و اردوغان رهبر آن نتوانستند در انتخابات شهرداریهای شهرهای عمده ترکیه مانند استانبول و آنکارا پیروز شوند ضربه شدیدی به آنها بود. اگر آنها کلید این شهرها را از دست بدهند، اپوزیسیون ترکیه ادارات محلی شهرهای ترکیه را که 60 درصد جمعیت ترکیه در آنها ساکن هستند تحت کنترل خود در خواهند آورد. این مسئله پایگاه قدرت و ویژگی های انتخاباتی این حزب را تضعیف خواهد کرد. مسئله این است که آیا آنها این شکست را قبول می کنند یا خیر. اما می بینید که اردوغان و حزب حاکم بعد از این انتخابات، کلید شهرداری های شهرهایی را که حزب کردگرای دموکراتیک خلقها در آن پیروز شده، تحویل شهرداران نامزد این حزب نمی دهند و خواستار تکرار انتخابات در استانبول شده اند.

کردپرس، اگر احزاب اپوزیسیون در انتخابات بعدی هم قدرتمندتر شوند و زمام امور را در ترکیه در دست بگیرند آیا آنها می توانند مسئله کردها را در این کشور حل کنند؟

دکتر پل لوین: مسئله برای کردها این نیست که مثلا اگر احزاب غیرمذهبی و سکولار سرکار بیایند مشکل حل می شود. حقیقت این است که عناصر ناسیونالیسم ترکی در هر دو جهبه مذهبی و غیرمذهبی در ترکیه ریشه دوانده است. برای مثال نگاه کنید به حکومت کمالیست ها که برای دهها سال حکومت ار در ترکیه در دست داشتند اما مسئله کردهای این کشور را حل نکردند.

من فکر می کنم که آنچه ترکیه به آن نیاز دارد وجود یک نیروی سیاسی در این کشور است که حداقل از بی رحم ترین و خشن ترین نسخه ناسیونالیسم ترکی فعلی جدا شده باشد. این مسئله برای طرف کردی هم مصداق پیدا می کند. غالب بودن پ.ک.ک بر جامعه کردی در ترکیه که از نظر آمریکا و اروپا یک سازمان ترورستی محسوب می شود، باعث می شود که مسئله سیاسی کردهای ترکیه از چشم بسیاری از ترکها از مشروعیت کمتری برخوردار باشد و یا نتواند آن طور که باید و شاید حمایت بین المللی را در پی داشته باشد.

کردپرس: چند ماهی است کمپین روزه سیاسی و یا اعتصاب غذای زندانیان کرد در ترکیه و یا آنچه روزه مرگ نام گذاری شده، برای فشار آوردن بر ترکیه در جهت آزاد کردن عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک آغاز شده است. آیا این مسئله می تواند آنکارا را وادار کند اوجالان را از زندان آزاد کند؟

دکتر پل لوین: به نظر نمی رسد دولت ترکیه در موقعیتی باشد که به اعتصاب غذاها برای آزاد کردن عبدالله اوجالان گوش کند.

کردپرس: ترکیه و روسیه حداقل در حاضر حاضر، منافع مشترکی در سوریه دارند که مانعی برای کردهای سوریه محسوب می شود. آیا این وضعیت می تواند طوری تغییر کند که باعث بهبود وضعیت فعلی کردهای سوریه شود؟

دکتر پل لوین: بحران سوریه در حال حاضر به شدت پیچیده بوده و بیشتر شبیه به یک بازی شطرنج است که نه تنها ترکیه و سوریه بلکه طرف هایی مانند اسد، واشنگتن و دیگر کشورها در آن درگیر هستند. واقعیت این است که نمی توانم ادعا کنم که می توانم وضعیت سوریه را در آینده پیش بینی کنم و یا مثلا بگویم که چه بر سر کردها خواهد آمد. شاید بتوان گفت که تنشی که فعلا میان ترکیه و آمریکا وجود دارد به نفع کردها تمام می شود. اما اگر من جای کردها بودم به حرف دونالد ترامپ درباره آینده موجودیت خود اعتماد نمی کردم.

کردپرس: پیش بینی می کنید که دخالت ترکیه در سوریه به کجا کشیده شود؟

دکتر پل لوین: ترکیه به شدت درگیر منطقه کردنشین عفرین است و اگر آتش جنگ در استان ادلب شعله ورتر شود ممکن است ترکیه روی این منطقه تمرکز بیشتری پیدا کند. در همان حال، آنکارا تاکید کرده است که می خواهد منطقه شرق رود فرات و تمامی مناطق مرزی سوریه با ترکیه را از کنترل نیروهای کرد سوریه خارج کند چرا که این نیروها را وابسته به پ.ک.ک می داند. باید دید که مسئله ایجاد منطقه امن در مرز ترکیه و سوریه به کجا ختم می شود که البته این موضوع به آینده اختلافات میان ترکیه و آمریکا بستگی دارد.

کردپرس: اتحادیه اروپا از پذیرفتن ترکیه به عنوان عضو جدید خود خودداری می کند، چه مقدار از مخالفت با عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا به مسئله کردهای این کشور ارتباط دارد؟

دکتر پل لوین: بروکسل حمایت زیادی از روند صلح میان ترکیه و کردهای این کشور کرد و سخت بتوان از عضویت کامل ترکیه در اتحادیه اروپا تا زمانی که این کشور مسئله کردها را حل نکند حرف زد. گزارش سالانه نسخه 2018 اتحادیه اروپا به وضعیت جنوب شرق ترکیه که محل سکونت کردها است تاکید جدی کرده است و اشاره کرده که « دولت ترکیه حق دارد با تروریسم مبارزه کند اما در همان حال مسئول حفظ حقوق انسانی، حاکمیت قانون، آزادی های اساسی و استفاده مناسب از قوای قهریه است.» ترکیه باید در 35 مورد قوانین و سیاست های خود را با استانداردهای مورد نظر اتحادیه اروپا تطبیق دهد اما این کشور تاکنون تنها به تطابق یک مورد اقدام کرده است. بنابراین، بی دلیل نیست که ترکیه تاکنون پشت دروازه های اتحادیه اروپا مانده است.

کردپرس: و سوال آخر، با توجه به تشدید اختلافات میان ترکیه و آمریکا، آیا این احتمال وجود دارد که این اختلافات به قطع روابط منجر شود؟

دکتر پل لوین: بله، به نظر می رسد که این مسئله به عنوان یک احتمال واقعی وجود دارد. با توجه به عضویت طولانی مدت ترکیه در ائتلاف نظامی ناتو مسئله قطع روابط میان این کشور با آمریکا قابل تصور نیست اما کنگره آمریکا هشدارهای شدیدی علیه ترکیه، بویژه در مورد اقدام ترکیه به خرید سیستم دفاع موشکی اس 400 از روسیه و یا مسئله استرداد فتح الله گولن، روحانی ناراضی ترکیه ساکن در آمریکا و همچنین نیروهای کرد سوریه و حزب کردی اتحادیه دموکراتیک سوریه در شمال سوریه صادر کرده است. آنکارا مواضع آمریکا را ضد منافع خود می بیند. به نظر من ترکیه سناریویی را دنبال می کند که در آن ارتباط خود را هم با آمریکا و هم با روسیه حفظ کند البته، خرید قطعی اس 400 در اینده باعث تشدید تنش خواهد شد. کنگره برای ترکیه روشن ساخته است که باید دست به انتخاب بزند.

تصمیم منطقی برای ترکیه این است که قدری کوتاه بیاید زیرا ممکن است به زودی به کمک و حمایت مالی صندوق بین المللی پول نیاز پیدا کند و تحریم های آمریکا این کمک ها را قدغن خواهد کرد. اما اردوغان تاکنون روی خرید اس 400 روسی اصرار داشته است. البته این موضوع به نوعی پرستیژ وی در مقابل افکار عمومی ترکیه تبدیل شده است و برای وی دشوار خواهد بود از این مسئله دست بکشد.

مصاحبه: اشرف بیننده

کد خبرنگار: 40101