بالاخره رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در انتخابات مجدد شهرداری استانبول شکست خورد. اگر بر فرض محال بینالی یلدریم نامزد حزب عدالت و توسعه (AKP) با اختلافی اندک برنده می شد، رسانه ها تیتر می زدند که اردوغان انتخاباتی را که در آن شکست خورده بود به صورتی غیر مشروع باطل کرد و در انتخابات مجدد با حیله و تقلب برنده شد. اعتبار دموکراتیکش، آنچه که از آن مانده است، برای همیشه آسیب می دید. و به عنوان رهبری برچسب می خورد که انتخابات را تا حصول پیروزی تکرار کرد.

اما چنین نشد و اردوغان و حزبش این بار با اختلافی نزدیک به 10 درصد شکست خوردند. ما اینک با امام اوغلویی رو به رو هستیم که بر اساس نتایج غیر رسمی 500 هزار رأی بیش از انتخابات 31 مارس به دست آورده، در حالی که یلدریم نسبت به انتخابات قبلی بیش از 250 هزار رأی از دست داده است.

آنچه در استانبول روی داد، به نظر نمی رسد تنها در استانبول متوقف بماند. باری، بازندگان و برندگان انتخابات 23 ژوئن استانبول عبارتند از:

بازندگان

اردوغان

یقیناً اردوغان در ردیف اول این فهرست جای دارد. من از روز نخست گفتم و نوشتم که تصمیم تکرار انتخابات بزرگ ترین اشتباه رئیس جمهور ترکیه از زمانی است که به قدرت رسیده است. این نظر با نتایج انتخابات 23 ژوئن تأیید شد. دست و بال بستۀ اردوغان در اقتصاد دامنۀ آنچه را که می تواند پس از انتخابات انجام دهد محدود کرده است. سیکل انتخابات پی در پی که از سال 2013 آغاز شده بود اینک به پایان رسیده است. اما این سیکل با یک شکست بزرگ به پایان رسید و روندی را آغاز کرد که رهبری بلامنازع اردوغان مورد سؤال قرار بگیرد.

AKP

AKP که در انتخابات 31 مارس برتری اخلاقی خود را از دست داده بود، در این انتخابات برتری خود را در آرا نیز از دست داد. اینک دیگر ثابت شده است که AKP توانایی خود را از دست داده است. ماشین AKP دیگر راه نمی رود.

رسانه های AKP

این پیروزی بزرگ اپوزیسیون علی رغم همۀ امکانات رسانه ای حزب حاکم، یک بار دیگر نشان داد که قدرت رسانه ای AKP در جهت دادن به افکار عمومی به طور فزاینده ای ناموفق بوده است.

بینالی یلدریم

بینالی یلدریم که در انتخابات 31 مارس با 0.2 درصد اختلاف شکست خورده بود، در این انتخابات با اختلاف 9 درصدی شکست خورد. یلدریم می رفت که به عنوان رئیس پارلمان و آخرین نخست وزیر ترکیه بازنشسته شود. اما از این به بعد او را به عنوان سیاستمدار شکست خورده ای به یاد خواهند آورد که علی رغم دروغ ها و تقلب حزبش در ابطال نتایج انتخابات مشروع 31 مارس از صحنه خارج شد.

MHP و دولت باغچلی

شریک ملی گرای افراطی AKP در ائتلاف جمهور در انتخابات استانبول بی فایده شده بود. باغچلی در حد امکان از صحنۀ انتخابات فاصله گرفت تا بیش از این کردها را نترساند. به نظر می رسد ائتلاف ملی گرا – اسلام گرای حاکم دیگر در سه شهر بزرگ استانبول، آنکارا و ازمیر، و البته در بیشتر کلان شهرهای ترکیه، حرفی برای گفتن ندارد. اهالی این شهرها دیگر از پوپولیسم ملی گرایانه خسته شده اند. آنها فقیرتر و خشمگین تر شده اند و سیاستمدارانی می خواهند که چیزی برای عرضه داشته باشند.

برندگان

امام اوغلو

یک رهبر جدید متولد شده است. تا امروز اردوغان رقیب قابل توجهی نداشت که کاریزمای وی یا رشتۀ پیروزی هایش را به چالش بکشد. اما اینک چنین رقیبی دارد. رقیبی که او را دو بار شکست داده است. امام اوغلو تنها در عرض دو ماه و نیم دو بار شکست به اردوغان تحمیل کرده است. اگر به امام اوغلو اجازه داده می شد پس از انتخابات 31 مارس شهردار شود، اینک تنها یک سیاستمدار محلی بود که توانسته بود به طرز غیر منتظره ای کرسی شهرداری یک شهر بزرگ را به دست آورد. اما اینک همۀ دنیا او را به عنوان یک رهبر در خور توجه می شناسد با گفتمانی مدرن و به جای قطب بندی دارای اصول عشق و همبستگی.

وجدان و دموکراسی

کمپینی مبتنی بر دروغ برای ابطال نتایج انتخابات 31 مارس، با وجدان مردم رو در رو قرار گرفت و منهدم شد. بزرگ ترین دلیل شکست حکومت AKP عبارت است از فرسودگی، افراط، فساد و نا امیدی ناشی از عملکرد اردوغان. 9 درصد اختلاف در مقایسه با انتخابات 31 مارس واکنشی است به بی عدالتی انتخابات پیشین. مردم ترکیه نه «نظر کرده، برگزیده و ربانی» هستند و نه «ظالم، بی عاطفه و بی احساس.» جیب خالی مردم که از یک بحران اقتصادی رنج می برند و وجدان آنها پس از ابطال ناعادلانۀ انتخابات 31 مارس دست به دست هم دادند. هیچ انتخاباتی در ترکیه عادلانه نیست، در استانبول نیز همچنین. حزب حاکم بر منابع و امکانات دولتی تسلط دارد. انتخابات در ترکیه یک بازی فوتبال است که در آن یک تیم در هر دو نیمۀ مسابقه زمین و توپ را در اختیار دارد و داور نیز همراه او است. با وجود این، علی رغم همۀ این عوامل، اگر تیم رقیب اراده و انرژی کافی داشته باشد، می تواند تیم حاکم را شکست دهد. این چیزی بود که در انتخابات 23 ژوئن روی داد.

CHP و قلیچدار اوغلو

کمال قلیچدار اوغلو رهبر CHP شایستۀ تقدیر است، چرا که شهامت آن را داشت که شهردار یک منطقۀ کوچک استانبول را برای این رقابت بزرگ انتخاب کند. امام اوغلو نیز شجاعت آن را داشت که به سراغ دیگر نمایندگان طیف های سیاسی برود. و باز هم قلیچدار اوغلو در خور ستایش است که به او اجازه داد کمپین را به نحوی پیش ببرد که خود می خواست. CHP پس از چندین دهه توانست استانبول را از آن خود کند. این یک پیروزی بزرگ است.

HDP

منتقدان حزب کردی HDP، چه AKP، چه شریک ملی گرای افراطیش MHP و چه دیگران، این حزب را به ارتباط با حزب کارگران کردستان (PKK) متهم می کنند و سرزنش می کنند که نمی تواند به این سازمان غیر قانونی «نه» بگوید. اما چهار روز پیش از انتخابات عبدالله اوجالان رهبر دربند PKK، بدون توجه به این که صلاح الدین دمیرتاش رئیس مشترک سابق این حزب از هوادارانش خواسته است از امام اوغلو حمایت کنند، نامه ای ارسال کرد و در آن از کردها خواست بی طرف بمانند.

HDP در مقابل این درخواست تسلیم نشد و رؤسای مشترک این حزب روز انتخابات در پای صندوق های رأی حاضر شدند. سرانجام کردها به امام اوغلو رأی دادند و با اجماعی بیش از پیش این کار را کردند و به پیام اوجالان توجهی نکردند.

کردها

کردها در یک دورۀ دو ماه و نیمه دو بار تصویر خود را به عنوان «شاه بخش» در انتخابات استانبول به رخ کشیدند. به نظر می رسد آنها به ایفای نقش تعیین کنندۀ خود در انتخابات ادامه می دهند. ترکیه اینک با سیستم ریاستی اداره می شود و هر نامزد ریاست جمهوری برای پیروزی نیاز به بیش از 50 درصد آرا دارد. همین امر کردها را به اقلیتی ارزشمند در ترکیه تبدیل می کند که همواره به رأی آنان نیاز هست و هر طرفی تلاش کند آنها را تشویق کند. شاید کردها به این ترتیب شانسی برای حرکت ترکیه به سمت صلح به وجود آورند.

ما در استانبول شاهد یک زلزله بودیم. اردوغان و ائتلاف حاکم وی هر چه بگویند یا بیندیشند، این تلاطم تنها در استانبول محدود نمی ماند.

روز 6 می نوشتم اردوغان با صدور دستور تکرار انتخابات در استانبول بزرگ ترین اشتباه حیات سیاسی خود را مرتکب شده است. او سرانجام با نتایج این تصمیم خود روبرو خواهد شد. از این به بعد تصمیمات او با صدایی رساتر مورد سؤال قرار خواهد گرفت و دستورات وی با تردید بیشتری شنیده خواهد شد، زیرا طلسم شکست ناپذیری او دیگر شکسته است.

رشتۀ پیروزی های خوش اقبالانۀ اردوغان به پایان رسیده است و همه این را می دانند.

نویسنده: ایلهان تانر

منبع: پایگاه خبری – تحلیلی احوال

ترجمه: خبرگزاری کردپرس – سرویس ترکیه

بیشتر بخوانید:

شکست دوم استانبول؛ تلخ ترین شکست اردوغان

ورود اوجالان به منازعه انتخابات شهرداری استانبول

مسألۀ کردها پس از انتخابات شهرداری استانبول

روزی روزگاری کردهایی بودند

پروسۀ آشتی؛ مسألۀ کردهای ترکیه یا مسألۀ کردهای سوریه؟

رمزی کارتال رهبر ارشد PKK در گفتگو با احوال: تا اردوغان هست PKK وارد پروسۀ آشتی نخواهد شد

از درسیم تا تونجلی: تاریخچۀ ترک سازی در کردستان ترکیه

انقلاب یا انتخابات؛ آیندۀ انتقال قدرت در ترکیه

اکونومیست: کردهای سوریه دارند دولت خود را تأسیس می کنند

ترکیه و آمریکا؛ کردها، S-400 و احتمال یک طلاق استراتژیک