به گزارش کردپرس، مذاکره بر سر تشکیل دولت جدید در اقلیم کردستان در سال جاری بیشتر از هز زمان دیگری به طول انجامیده است. با وجود برگزاری جلسات متعدد و توافقها، اینده تشکیل کابینه هشتم اقلیم کردستان مبهم است. بسیاری از رهبران احزاب، شخصیت های سیاسی و افراد با نفوذ تهدید کرده اند در صورتی که سهم مورد نظر آنها در دولت جدید اقلیم کردستان در نظر گرفته نشود اقلیم کردستان عراق را تقسیم کرده و دو دولت این منطقه را اداره خواهد کرد.

مسعود بارزانی، رییس سابق اقلیم کردستان عراق بعد از گذشت تقریبا سه ماه هشدار داده است که اقلیم کردستان عراق دیگر برای تشکیل دولت جدید منتظر کسی نمی ماند. بعد از برگزاری 270 دیدار میان احزاب کردی، نشست ها همچنان ادامه دارد. با وجود این که مسعود بارزانی مانند یک رهبر عام کردی در نظر گرفته می شود اما به وی اتهام می زنند که در سطح ملی فکر نمی کند فقط در سطح حزبی به مسائل نگاه می کند. البته چنین وضعیتی در طول تاریخ بارها تکرار شده است اما آنچه در اقلیم کردستان می گذرد فراتر از پدیده های تکرار شده در تاریخ جهان است.

دکتر آمانج رحیم، مشاور حقوقی دولت اقلیم کردستان عراق می گوید سیاست پولی اتحادیه میهنی کردستان عراق متفاوت از سیاست پولی حزب دموکرات کردستان عراق در دولت اقلیم کردستان است. این دو حزب که دارای نیروی نظامی وابسته به خود هستند دولت اقلیم کردستان را تشکیل نمی دهند بلکه اقلیم کردستان عراق شبیه یه یک منطقه کنفدرالی است که میان انها تقسیم شده است. هر دو دارای نیروی نظامی، شبکه اطلاعاتی، قلمرو و روابط دیپلماتیک مختص به خود هستند.

تقریبا همه رهبران کرد متفق القولند که لازم است برای تشکل دولت قدرتمند و عملی در اقلیم کردستان به حضور این دو حزب در آن و در سطح کوچکتری سایر احزاب در آن نیاز هست. شهرهای تحت کنترل احزابی که در دولت شرکت نمی کنند مقامات این حزب از دستورات دولت پیروی نمی کنند در حاشیه قرار می گیرند. فاضل میرانی، رییس دفتر سیاسی حزب دموکرات کردستان عراق می گوید حضور همه احزاب در دولت لازم است و نباید کسی باشد که در آن حضور نداشته باشد.

لازم به ذکر است که دولت جدید اقلیم کردستان عراق منعکس کننده تقسیمات جغرافیایی، اقتصادی، نظامی و اجتماعی منطقه مذکور نیست. اکثریت این احزاب و بویژه اتحادیه میهنی کردستان به شدت از دولت ناراضی هستند.

وقتی قباد طالبانی معاون نخست وزیر اقلیم کردتسان عراق و از رهبران ارشد اتحادیه میهنی به نچیروان بارزانی به خاطر انتخاب وی به عنوان رییس جدیدد اقلیم کردتسان تبریک گفت، بسیاری او را به طرفداری از حزب دموکرات متهم کردند. این مسئله نشان می دهد که چگونه افکار عمومی در اقلیم کردستان حزب دموکرات را یک نیروی خارجی می داند و بر این باور نیست که دموکرات حزبی است که همه چیز را با آنها قسمت می کند و حیات و رفاه همه وابسته به ثبات اقلیم کردستان و نه احزاب سیاسی آن است.

علاوه بر آن، حزب دموکرات کردستان تاکید کرده است که حضور احزاب در دولت باید بر اساس کرسی های آنها در پارلمان باشد.

با این حال، سعدی احمد پیره،عضو دفتر سیاسی حزب اتحادیه میهنی می گوید انتخابات مثل ریاضی نیست که حساب دو دو تا چهارتا باشد. و این چیزی است که دیگر رهبران اتحادیه میهنی نیز بر آن تاکید دارند. اتحادیه میهنی از 111 کرسی پارلمان اقلیم کردستان 22 کرسی را از آن خود کرده است و می خواهد بر اساس میزان قلمرو و نفوذ خود که تقریبا با حزب دموکرات برابر است در دولت جدید اقلیم کردستان مشارکت کند. سخنان احمد پیره سخنان جدیدی نیست. این مسئله در مورد حزب دموکرات کردستان عراق پس از انتخابات سال 2013 هم اتفاق افتاد که حزب دموکرات در آن فقط 38کرسی کسب کرد اما مناصب اصلی دولت اقلیم کردستان از جمله ریاست اقلیم، نخست وزیر اقلیم و رییس شورای امنیت اقلیم کردستان را از آن خود کرد.

حزب دموکرات کردستان عراق فکر می کند که اختلافات داخلی در حزب اتحادیه میهنی و عدم کنترل این حزب بر کرکوک زمینه را برای حزب دموکرات فراهم کرده است تا به عنوان تنها نیروی قادر به اداره اقلیم کردستان عمل کند. بنابراین، آنها اتحادیه میهنی را به عنوان حزب همپای خود و شریک واقعی نمی پندارند.

اربیل و دهوک که مناطق تحت کنترل حزب دموکرات هستند بیشتر از سلیمانیه و حلبچه که تحت کنترل اتحادیه میهنی توسعه یافته اند. به همین دلیل، حزب دموکرات باید نسبت به تقسیم منابع برای همه مناطق اقلیم کردستان عراق همت گمارد تا به این اتهام روبه رو نشود که فقط به فکر منافع مناطق تحت کنترل خود است. در غیر این صورت این طور تصور خواهد شد که منطقه تجزیه شده و هر دو حزب به فکر منافع مناطق تحت کنترل خود هستند. برای مثال، مناصب در کابینه های قبلی از سوی کادرهای میانه و پایین احزاب تصاحب می شد. بسیاری از وزرای وابسته به حزب دموکرات و اتحادیه میهنی کادرهای عادی و ارشد احزاب بودند که باید به خواسته های رهبران خود پاسخ داده و اهرم های زیادی از سوی احزاب برای تسلط بر دولت ایجاد می کردند. تصمیمات عمده دولت در بخش های مختلف این دولت گرفته نمی شدند بلکه این تصمیم ها در دفاتر سیاسی دو حزب اتخاذ می شد.

اگرچه دولت اقلیم کردستان عراق دارای وزارت دفاع یا (وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان است) و رییس اقلیم کردستان عراق رییس کل نیروهای مسلح آن است اما نیروهای نظامی اقلیم کردستان میان دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان تقسیم شده است. بسیاری از رهبران سیاسی دارای نیروهای امنیتی مخصوص به خود و گردان های نظامی هستند که این مسئله کار را بر عملی کردن قدرت دولت برای کنترل نیروها سخت کرده است. در نتیجه، اگر یک دولت فراگیر تشکیل شود ممکن است ما شاهد دولتی باشیم که به فکر منافع نخبگان و گسترانیدن ریشه در دولت و مشروع کردن نیروهای خود باشد.

مسرور بارزانی، پسر مسعود بارزانی و یکی از قدرتمندترین رهبران نسل دوم حزب دموکرات به عنوان نخست وزیر منتخب اقلیم کردستان عراق انتخاب شده است. وی در کابینه های گذشته رییس نهاد شورای امنیت اقلیم کردستان بوده بر نیروهای نظامی و تشکیلات اطلاعاتی حزب دموکرات کنترل کامل دارد. مسرور همچنین میراثدار غیررسمی مسعود بارزانی است و به وی قدرت زیادی در داخل حزب دمکرات بخشیده است. انتخاب شدن به عنوان نخست وزیر اقلیم کردستان قدرت اجرایی زیادی به وی در دولت خواهد بخشید. این بار دولت به راحتی اقتدار خود را بویژه در مناطق تحت کنترل حزب کردستان عملی و اجرایی خواهد کرد.

مسرور کابینه جدید را با دوستان وفادار خود پر کرده است بویژه این که وزارت خانه های مهم مانند منابع طبیعی، وزارت داخلی، مالی و روابط خارجی به حزب دموکرات کردستان واگذار شده است.

این مسئله ممکن است دیگر احزاب شرکت کننده در دولت را در موقعیت سختی قرار دهد و صدای آنها نادیده گرفته شود همانطور که در کابینه قبلی نیز این امر اتفاق افتاد و کابینه هایی قدرتمند و موثر نبودند. احزاب کوچکتر فقط یک یا دو وزارت خانه را در اختیار دارند. آنها می گویند با توجه به این که دو حزب دموکرات و اتحادیه میهنی بیشترین نفوذ و تاثیرگزاری را دارند این احزاب نمی توانند هیچ کاری بکنند. اگر این احزاب کوچک نتوانند راه خود را در دولت آینده پیدا کنند ممکن است زمینه برای ایجاد اختلافات بیشتر در دولت فراهم شود.

علاوه بر آن، در عدم وجود پروسه تصمیم گیری متمرکز، اتحادیه میهنی خود را در یک مخمصه یافته است. برای مثال، به دلیل عدم وجود توافق بر سر انتخاب فردی به عنوان رییس پارلمان اقلم کردستان، برخی اعضای اتحادیه میهنی پیشنهاد کرده اند که دو نامزد این حزب به نام های بیگرد طالبانی و ریواس قائق که هر دو زن هستند به صورت دوره ای رییس پارلمان اقلیم کردستان شوند؛ به این صورت که هر کدام به مدت دو سال ریاست پارلمان اقلیم کردستان را بر عده داشته باشند.

این مسئله نشان می دهد که چه قدر کابینه دولت جدید قالیم کردستان می تواند قدرتمند باشد. از آنجایی که هر دو حزب به دنبال تصدی پست های مهم دولت هستند لازم است ذکر شود که در گذشته دفاتر سیاسی دو حزب می توانستند نظرشان را بر وزرا و یا حتی نخست وزیر تحمیل کنند.

قدرت دولت در اقلیم کردستان برای حرکت به جلو استفاده نشده بلکه از آن برای مشروع ساختن حکومت اولیگارشی و انتقال سیاستمداران از حزب به دولت استفاده شده است. در نتیجه، دولت از نظر مردم به عنوان نهادی فاسد و مانعی برای توسعه منطقه نگاه می شود.

تعجب برانگیز نیست که صنایع عمده مانند تولید دارو، نفت، سیگار، صنایع پتروشیمی و غیره تماما توسط نهادهای وابسته به حزب و یا خانواده های حاکم بر اقلیم کردستان کنترل می شود. اما بعد از این که کرکوک و منابع نفتی آن به دست نیروهای حشد شعبی افتاد، خانواده های حاکم در اقلیم کردستان به دیگر بخش های اقتصادی مانند بازارها و مدارس روی آورده اند. تلاش هایی صورت گرفته تا آموزش و سیستم بهداشت و پزشکی خصوصی سازی شود. یکی از دلایلی که همه احزاب به جز جنبش نسل نو خواستار حضور در دولت هستند این است که آنها منابع مالی خود را از دولت کسب می کنند.

اخیرا کنفرانس های زیادی درباره خصوصی سازی بخش های پرمنفعت اقتصاد برگزار شده تا کنترل احزاب بر آن توجیه شود. رهبران این احزاب این طور توجیه می کنند که خصوصی سازی به معنی تولید بهتر است. در واقع، دولت بعدی که به احتمال زیاد شامل همه احزاب این منطقه خواهد بود، ممکن است همه به دنبال خصوصی سازی بخش های پرسود اقتصاد باشند و هرچه بیشتر در دولت اقلیم کردستان ریشه بدوانند. این مسئله فقط می تواند منجر به ایجاد یک دولت فاسد و اولیگارشی شود.

این مسئله به همراه بیکاری فزاینده می تواند به فرار مغزها و کوچ جوانان اقلیم کردستان به اروپا شود. با وجود تلاش های دولت برای عادی سازی روند پرداخت حقوق و نیز نابودی گروه تروریستی داعش، جوانان هنوز فکر می کنند که دولت نمی تواند به خواسته های آنان عمل کند. یک دانش آموز 17 ساله دبیرستانی در 17 ژوئن به ترکیه رفت تا از آنجا به اروپا کوچ کند. وقتی از او پرسیدم که چرا خانواده اش را رها کرده و به ترکیه رفته، جواب داد که دیگر امیدی ندارد. او گفت: « حتی اگر فارغ التحصیل شوم برای یافتن کار باید به شرکت های خارجی فعال در اقلیم کردستان مراجعه. چرا به کشورهای خارجی نروم و اینجا برای شرکت های آنها کار کنم؟

نسل جدید در اقلیم کردستان تحصیلات عالی ندارد و از مهارت لازم هم برای کار در اقتصاد تحت کنترل سیاستمداران برخوردار نیست و صد البته، نمی خواهند به کارهایی که حقوق کمی بابت آنها پرداخت می شود مشغول شوند.

به دو دلیل دولت جدید اقلیم کردستان تحت کنترل حزب دموکرات کردستان عراق خواهد بود: اولا، حزب دموکرات در کابینه قبلی 50 درصد رای ها را در انتخابات نداشت اما مناصب اصلی حکومت را در دست داشت و تصمیم گیریهای اصلی در حوزه سیاسی و اقتصادی توسط این حزب گرفته می شد. دوما، حزب دموکرات در سال 2018 ،45 کرسی کسب کرد و احزاب متحد او نیز شامل اقالیت هایی مانند مسیحیان، ایزدیها و آشوریان دارای 11 کرسی هستند. این مسئله به قدرت حزب دموکرات و کنترل آن بر حکومت اقلیم کردستان مشروعت خواهد داد و حزب اتحادیه میهنی را تضعیف خواهد کرد. این مسئله به عدم توازنی منجر خواهد شد که کارایی دولت را در منطقه سبز تحت کنترل اتحادیه میهنی بی اثر خواهد کرد. بارزانی اخیرا از بغداد و آنکارا بازدید کرد و هیئت همراه نچیروان فقط شامل اعضای حزب دموکرات بودند. این امر اختلافات میان اتحادیه میهنی و حزب دموکرات را بیشتر خواهد کرد.

دولت بعدی ممکن است در خدمت مردم نباشد بلکه بیشتر در راستای منابع نخبگانی باشد که به فکر منافع محلی هستند و نمی دانند که اقلیم کردستان تنها منطقه به رسمیت شناخته شده است که می تواند به منافع کردها خدمت کند. بله ما از تاریخ عقب هستیم. بسیاری از رهبران ما بر این باور هستند که کسب دو وزارتخانه و یا مقداری پول ارزش آن را دارد که ثبات اقلیم کردستان فدای آن شود.

آنها فکر می کنند هدف آنها وسیله را توجه می کند اما آنها از اهداف واقعی اطلاعی ندارند. ما در ایتالیای قرن 14 میلادی قرار نداریم؛ جهان تغییر کرده است.

نویسنده: فرهنگ فریدون نامدار

منبع: وبلاگ نویسنده

ترجمه: خبرگزاری کردپرس- سرویس جهان

کد خبرنگار: 40101