به گزارش خبرگزاری کردپرس، چهار روستای «بهارلو، داشکسن، نی بند و جداقایه» از توابع شهر دلبران واقع در شهرستان قروه به دلیل انجام عملیات اکتشافی معدن طلای ساریگونی از نظر عوامل زیست محیطی دچار مشکل شده اند. مشکلی که گرچه بارها نسبت به رفع و یا شفاف سازی آن سخن گفته شده اما تاکنون به غیر از وعده، پیامی از جانب متولیان امر دریافت نشده است.

در واقع اصلی ترین مسئله ای که در انجام فعالیت های معدنی باید در نظر گرفته شود مربوط به مشکلات زیست محیطی است. در نشریه «راهنماي ملاحظات زيست محيطي در فعاليت هاي اكتشافي معدن» که توسط «معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی رئیس جمهوری» تدوین شده به طور واضح در خصوص رعایت شرایط لازم برای حفاظت از محیط زیست سخن گفته شده است.

محيط زيست همه عوامل فيزيكی كه انسان، جانوران و گياهان را احاطه می كند، شامل می شود. از جمله اين موارد می توان به زمين، آب، جَو، اقليم، صوت، بو و نظاير آن و گاه عو امل اجتماعي از جمله زيبايي شناسي اشاره نمود.

در همین راستا بر «رعایت مقررات لازم در آتشباری، موارد مرتبط به احداث راه های دسترسی و جاده ای، حفاظت زیست محیطی خاک، حيات وحش و زيستگاه ها، منابع آب، کنترل آلودگی های صوتی، گرد و غبار، جلوگیری از آتش سوزی و ...» به طور مستقیم تأکید شده است.

با توجه به همین دستورالعمل راهنمای ملاحظات زیست محیطی؛ بیشترین معضل در خصوص معدن طلای ساریگونی قروه مربوط به آلودگی آب و خاک و از بین رفتن گونه های جانوری است.

جان باختن گونه های جانوری

در این میان جدای از به هم ریختگی خاک و آَشفتگی در آن، مدتی است که به نظر می رسد جان حیات وحش در منطقه به خطر افتاده است. به طوری که مطابق اظهارات «مصطفی احمدی» یکی از اعضای شورای روستای بهارلو؛ در محل «هیپ لیچ» یا همان بخش محلول پاشی که از ترکیبات شیمیایی همانند «سیانور» برای جداسازی طلا از دیگر مواد استفاده می شود، گونه های جانوری مختلفی در اثر تماس مستقیم با ترکیبات باقیمانده از این مواد جان خود را از دست داده اند.

گرچه مجموعه محیط زیست شهرستان قروه از پایش فصلی سنجش آلودگی های زیست محیطی خبر می دهد اما اینکه موارد به صورت شفاف بیان نمی شود باعث نگرانی مردم شده است.

تمامی این موارد در حالی است که پوشش گياهي بخش مهمي از تنوع زيستي منطقه به شمار مي آيد و افزون بر ارزش زيستي گونه ها،نقش مهمي در حفظ ساختار و پيشگيري از فرسايش دارد.

در همین راستا مطابق دستورالعمل راهنمای مدنظر نیاز است «پيش از انجام عمليات اكتشافي، اطلاعات لازم در خصوص قوانين زيست محيطي مربوط به گونه ها بايد جمع آوري و تمهيدات لازم براي حفاظت آن ها در طي عمليات به كار گرفته شود.» مسئله مهمی که باید مشخص شود آیا متولیان امر این نکات را اجرا و مدنظر قرار داده اند؟

همچنین نیاز است شفافیت لازم در این زمینه که آیا «برنامه ريزي فعاليت ها به گونه اي بوده كه تا حد امكان از مناطق و زيست گاههاي آسيب پذير دوري شود و اینکه در عملیات اکتشافی از زدودن پوشش گیاهی و رویارویی مستقیم با جانوارن پرهیز شده است؟»

آلودگی آب؛ معضلی حیاتی

معضل دیگری باعث نگرانی مردم منطقه شده و اکثر افراد علت آن را به عملیات معدن طلا مرتبط می دانند باز می گردد به خطر وجود «آرسنیک» در منابع آب دلبران و روستاهای آن به خصوص 4 روستای اطراف معدن طلا.

مسئله ای که گرچه به گفته رئیس جهاد کشاورزی شهرستان قروه وجود «آرسنیک» در منابع آب دلبران صحت دارد؛ اما این مختص به فعالیت های معدنی نیست و مربوط به سال ها پیش است. «خسرو کریم پناه» همچنین در خصوص نفوذ «آرسنیک» به گیاهان و میوه جات تأکید کرد که تا کنون از نظر علمی مشکلی وجود ندارد و آلودگی در گیاهان و میوه جات دیده نشده است.

مطابق اظهارات او فعالیت های معدنی منجر به آلودگی نمی شوند چرا که هنگام استفاده از مواد شیمیایی خطرناک حوضچه ای ایزوله شده برای جلوگیری از ورود به آب های زیرزمینی وجود دارد لذا خطر نفوذ «آرسنیک» توسط معدن غیرممکن بوده مگر اینکه حوضچه نشتی داشته باشد که در حال حاضر چنین مشکلی نیست.

همچنین «کریمی پناه» با تأکید بر اینکه آزمایشات مرتبط به صورت اتفاقی و بدون ترتیب مدام گرفته می شود و به اینکه اگر آلودگی هم باشد در حد مجاز بوده و خطری ندارد، اشاره کرد.

این در حالی است که اعضای شورای بهارلو به استناد سخنان مدیر حراست دانشگاه علوم پزشکی کردستان، ابهام در خصوص آلوده نبودن محیط زیست و منابع زیرزمینی را مطرح کردند. «در پی بازدید «بابک هدایی» از معدن و بررسی موارد مرتبط اعلام کردند که منبعد در استحصال طلا به جای استفاده از «سیانور» از «نشاسته» استفاده شود.»

در واقع شورای بهارلو این دو اظهارنظر از طرف مسئولان را در تناقض باهم می دانند. تناقضی مبنی بر اینکه اگر آلودگی وجود ندارد و یا خطری تهدید نمی کند منطقه را، پس چرا خواستار استفاده نکردن از «سیانور» هستند.

همین مورد باعث شد تا فرماندار قروه خواستار شفافیت در این زمینه باشد. به گفته «موحد امان اللهی» با پایش های انجام شده هرگونه مشکلی که مشاهده شود باید بدون هیچ گونه اغماضی با مستندات لازم به مردم اعلام گردد، چرا که حفظ سلامت مردم مهم تر از هر چیز دیگری است.

او همچنین خواستار سنجش شاخص های محیط زیست و انجام نمونه گیری و بازدید از آزمایشگاه معدن شد و گفت که به محض دریافت پاسخ نمونه گیری، نتیجه هرچه که باشد به اطلاع مردم خواهد رسید.

ملاحظات زیست محیطی

دستورالعمل راهنمای ملاحظات زیست محیطی در زمینه حفاظت از منابع آب تأکید کرده که «آب به ويژه در مناطق دور افتاده كه معمولاً در آ ن ها اكتشاف انجام مي شود، ارزش زيادي دارد و باید براي جامعه محلي و نسل آينده حفاظت شود.»

همچنین به اینکه «فعاليت هاي اكتشافي تا حد امكان نبايد موجب آلودگي منابع آب شوند و جلوگیری از ورود روان آب آلوده و رسوب حاصل از فعاليت هاي اكتشافي به آ بها صورت گیرد و در فعاليت هاي اكتشافي حريمي حدود 20 متر در اطراف رودها در نظر گرفته شود.» سخن به میان آمده است.

حال با ارجاع به این موارد علمی و اظهارات ضد و نقیض مسئولان مرتبط باید ابتدا علت اصلی آلودگی آب به آرسنیک حتی در گذشته هم مشخص شود و اینکه آیا با تصفیه آب این ماده شیمیایی از بین می رود و یا اینکه فقط به صورت سطحی عمل می کند و در واقع نوعی درمان مقطعی است؟

چه باید کرد؟

باید دانست بعضي از فعاليت هاي اكتشافي نسبت به فعاليت هاي ديگر تاثيرات زيست محيطي بيش تري دارند كه با مديريت صحيح می توان آن ها را به حداقل رساند.

با این وصف نکته اصلی در حفاظت از عوامل زیست محیطی از آب و خاک و گرد و غبار و آلودگی صوتی گرفته تا مباحث اجتماعی؛ مربوط به نبود شفافیت در میان مجموعه کاری مدیران مسئول معدن و دولت است. به طوری که تا کنون نسبت به درخواست ارائه پاسخ آزمایشات مرتبط مقاومت شده و اقدامی در راستای اعتماد سازی مردم منطقه صورت نگرفته است. لذا برای اطمینان بخشی به جامعه همان طور که فرماندار شهرستان قروه اعتقاد دارد باید هرچه که هست را به اطلاع عموم رساند چرا که حفاظت از سلامت مردم مهمتر از هرچیز دیگری است./

* گزارش: زیبا امیدی فر