کردپرس: یکی از پرونده های پیش روی مسرور بارزانی به عنوان نخست وزیر و نچیروان بارزانی در کسوت ریاست اقلیم کردستان طی چهار سال آینده، مسئله کرکوک و مناطق مورد مناقشه و آینده بازگشت نیروهای نظامی و امنیتی کُرد به این مناطق است. مدیریت جدید اقلیم کردستان با رهبران جوان آن، به جز کرکوک و تلاش برای احیا جایگاه کردها در مناطق مورد مناقشه، در تلاش برای تشکیل کابینه ای قوی و هم چنین حل و فصل اختلافات نفتی و بودجه ای با بغداد با بیشترین دستاورد است. خبرگزاری کردپرس در خصوص تشکیل کابینه جدید و اولویت های این دولت، مسئله کرکوک و احتمال بازگشت نیروهای پیشمرگ به آن و انتخاب استاندار کُرد در سایه اختلافات دو حزب حاکم اقلیم کردستان، روابط اربیل و بغداد در چهار سال ریاست نچیروان بارزانی بر اقلیم کردستان و نگرانی ها از تکرار بحران قطع سهم بودجه ای و حقوق کارمندان اقلیم کردستان از سوی بغداد به دلیل اختلافات نفتی و روابط خارجی اقلیم کردستان در دوره جدید، گفتگویی با محمد حاجی محمود رهبر حزب سوسیال دمکرات کردستان در اقلیم کردستان عراق انجام داده است که در ادامه می خوانید:

کردپرس: مسرور بارزانی نخست وزیر مأمور تشکیل کابینه اقلیم کردستان در چارچوب دیدار با احزاب برای نهایی کردن وزرای پیشنهادی به منظور معرفی به پارلمان و تدوین برنامه کاری دولت جدید، با شما دیدار داشت، در این دیدار بر سر چه موضوعاتی گفتگو شد و مواضع و رویکرد حزب سوسیالیست در خصوص تشکیل دولت جدید چیست؟

محمد حاجی محمود: جناب مسرور بارزانی برای تشکیل کابینه،‌ مأمور شده و رای اعتماد پارلمان را برای این مهم کسب کرده است. دیدارهای وی با احزاب و در این میان دیدار با حزب سوسیالیست دمکرات کردستان در سلیمانیه نیز در همین چارچوب و برای تشکیل کابینه بود. مهم ترین محور این دیدار گفتگو بر سر نحوه مشارکت حزب ما در کابینه جدید بود. درباره دولت آینده و این که آیا خواهد توانست برنامه های اعلامی را اجرایی و اهداف مشخص شده را تحقق بخشد، باید بگویم که اگر همه احزاب سیاسی در دولت جدید و روند سیاسی حضور داشته باشند و شاهد هماهنگی و هم افزایی باشیم، کابینه می تواند اهداف اعلامی را تحقق بخشد و وضعیت را به نحو احسن مدیریت نماید، به ویژه در حوزه خدمات رسانی به شهروندان. با آغاز جنگ داعش، مشکلات و بحران هایی برای اقلیم کردستان ایجاد شد و وضعیت به وجود آمده روند خدمات رسانی به شهروندان و معیشت آن ها را تحت تاثیر قرار داد، اما با عبور از این بحران، شاهد حاکم شدن آرامش و ثبات بر روابط احزاب کردستانی و همچنین روابط اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق از سویی و بهبود روابط اقلیم کردستان با کشورهای منطقه و جامعه جهانی از دیگر سو هستیم. این آرامش و ثبات، زمینه را برای افزایش خدمات دولت به مردم و تحقق اهداف اعلامی مهیا کرده است.

کردپرس: مهم ترین مسائل و چالش های پیش روی دولت جدید اقلیم کردستان چیست؟

محمد حاجی محمود: جدای از تبلیغات حزبی در دوران انتخابات، تاکنون برنامه جامعی برای کابینه جدید تدوین نشده است و این مهم در گفتگوهای مأمور تشکیل دولت با احزاب و جریان های سیاسی که هر کدام برنامه ها و طرح های خود را اعلام می کنند حاصل می شود و نخست وزیر این برنامه را اعلام خواهد کرد.

نزد ما در حزب سوسیالیست کردستان، اولویت برای چهار سال آینده و کابینه جدید، تدوین و تصویب قانون اساسی اقلیم کردستان می باشد. اولویت دوم نزد ما، تحقق اتحاد و همگرایی میان احزاب و جریانات سیاسی کردستانی است. حل و فصل مشکلات و مسائل با دولت مرکزی عراق نیز از اولویات حزب سوسیالیست برای دوره جدید می باشد. بهبود وضعیت معیشت مردم کردستان و افزایش خدمات رسانی و رفاه شهروندان نیز در این چارچوب قرار می گیرد.

کردپرس: مسئله کرکوک، به ویژه انتخاب استاندار کُرد برای آن، به موضوع مورد اختلاف میان حزب دمکرات (پارتی) و اتحادیه میهنی (یکیتی) و مانعی بر سر تشکیل کابینه جدید در اقلیم کردستان تبدیل شده است، به عقیده شما، کردها و در رأس آن ها دو حزب مذکور باید چه رویکردی را برای خروج از این بن بست و بستن پرونده این مسئله مورد مناقشه در پیش بگیرند؟

محمد حاجی محمود: به عقیده من، موضوعات مربوط به اقلیم کردستان تفاوت هایی با دیگر مناطق به ویژه مناطق مورد مناقشه دارد. واقعیت این است که استان کرکوک و دیگر مناطق مشمول ماده 140 قانون اساسی عراق هم اکنون تحت کنترل و سلطه دولت مرکزی هستند و در چارچوب اقلیم کردستان جای نمی گیرند و اقلیم هیچ قدرت و اختیارات قانونی و نظامی در آن ها ندارد. نزد ما خاک این مناطق کردستان است و ساکنان آن کُرد هستند، اما احتمالاً آن ها چنین نگاهی به این مناطق ندارند. به همین دلیل، قضیه کرکوک با قضیه اقلیم کردستان متفاوت است. به نظر من، موضوع تعیین استاندار برای کرکوک آن قدر مهم نیست که به مسئله و مشکلی بر سر راه تشکیل دولت جدید در اقلیم کردستان تبدیل شود. کرکوک، مسئله ای در روابط حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان است و هر گاه بخواهند می توانند آن را حل و فصل نمایند.

کردپرس: به عقیده شما اتحادیه میهنی کردستان چه اهدافی را از مرتبط ساختن پرونده کرکوک با‌ تشکیل دولت اقلیم کردستان و همچنین موضوعات مربوط به بغداد پیگیری می کند؟

محمد حاجی محمود: این مسئله قبل از هر چیز ریشه در وجود بی اعتمادی میان حزب دمکرات کردستان و اتحادیه میهنی کردستان دارد. اعتمادی میان این دو حزب باقی نمانده و در تصمیمات اتخاذ شده و پایبندی به آن ها این امر به وضوح مشاهده می شود؛ یعنی می خواهند تصمیمات اتخاذ شده و توافق های حاصله در زمان و روز مشخص به طور همزمان اجرایی شوند و این خود اثبات این بی اعتمادی است.

دلیل دوم را می توان این گونه بیان کرد که احتمالاً حزب دمکرات کردستان در انتخاب استاندار و یا وزیر وابسته به اتحادیه میهنی نقش تعیین کننده را دارد و حرف آخر را می زند. یعنی احتمالاً تعامل سیاسی دولت مرکزی عراق با حزب دمکرات کردستان باشد. استاندار پیشین کرکوک کُرد و از اتحادیه میهنی کردستان بود، استاندار آینده هم کُرد و باز هم از اتحادیه میهنی خواهد بود، در چنین حالتی، اتحادیه میهنی چه نیازی به حزب دمکرات دارد؟ به صورت یکجانبه استاندار جدید کرکوک را هم بدون این حزب انتخاب کند.

کردپرس: یکی از مطالبات کردها پس از 16 اکتبر 2017 حضور دوباره در مدیریت استان کرکوک و همچنین بازگشت نیروهای پیشمرگ به این استان و دیگر مناطق مورد مناقشه است. با روی کار آمدن دولت جدید اقلیم کردستان به نخست وزیری مسرور بارزانی و همچنین وجود دولتی در بغداد به ریاست عادل عبدالمهدی که بیشترین همراهی و مدارا را با کردها داشته و دارد، پیش بینی شما از سرنوشت این مسئله و احتمال تحقق مطالبات کردها در این موضوع چیست؟

محمد حاجی محمود: هر چند دکتر عادل عبدالمهدی دوست کردها است اما باید این نکته را اشاره کنم که ایشان در بغداد دارای چنان قدرت و اختیاراتی نیست که بتواند هر تصمیمی که بخواهد اتخاذ کند. در پایتخت عراق، به ویژه در مجلس نمایندگان، نیروهای سیاسی مخالف و دشمن دکتر عبدالمهدی هم حضور فعال و تاثیرگذاری دارند. از سوی دیگر، بر این عقیده نیستم که کُردها بتواند همانند سال 2014 به کرکوک بازگردند. سقوط حکومت دیکتاتوری صدام در بغداد تحول بزرگ و تاثیرگذاری در عراق، منطقه و جهان بود و این نیز فرصتی طلایی برای کُرد در عراق بود. فرصت دوم برای کردها در عراق، روی دادن جنگ داعش بود. هنگام ورود داعش به عراق به دلیل ناتوانی ارتش در جنگ با این گروه و تسلیم و فراری شدن نیروهای ارتش، این کُردها و نیروی پیشمرگ بودند که مقاومت کردند. کردها اجازه ندادند کرکوک و دیگر مناطق به مانند موصل و انبار و دیگر مناطق عراق سقوط کنند و به اشغال داعش درآیند. دو فرصت طلایی مورد اشاره در نتیجه تحولات بین المللی برای کردها پیش آمد، اما هم اکنون چنین فرصتی پیش روی ما نیست. یک راهکار قانونی و آن هم ماده 140 قانون اساسی عراق مربوط به مناطق مورد مناقشه برای بازگشت کردها به کرکوک و دیگر مناطق وجود دارد. بر اساس این ماده، کردها و دولت مرکزی عراق باید به صورت مشترک مدیریت و اداره کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه را در دست داشته باشند تا هنگامی که در یک رفراندوم آزاد و قانونی سرنوشت آن ها مشخص می شود، اما تاکنون عراق زیر بار اجرایی کردن این بند از قانون اساسی نرفته است. به همین دلیل بر این عقیده نیستم که در مقطع کنونی، نیروهای پیشمرگ بتوانند به کرکوک باز گردند و به سادگی و همچون سال های 2003 تا 2014 در این مناطق حضور داشته باشد.

کردپرس: یکی دیگر از مسائلی که در روابط میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق همیشه اختلاف برانگیز بوده است، مسئله بودجه و سهم اقلیم کردستان از بودجه عمومی کشور است. طی سالیان اخیر این مسئله موجب ایجاد بحران برای کردستان شده است. علیرغم توافق میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی در خصوص میزان نفتی که اقلیم باید در قبال دریافت سهم بودجه ای به بغداد تحویل دهد و پایبندی دولت مرکزی به آن، شاهدیم که تاکنون اربیل یک بشکه نفت هم تحویل نداده است. وضعیت موجود و هشدارهای بغداد این نگرانی را ایجاد کرده که بار دیگر شاهد بروز بحران قطع بودجه و حقوق کارمندان اقلیم از سوی دولت عراق باشیم. ارزیابی شما از آینده این مسئله چیست؟

محمد حاجی محمود: نه، به عقیده من بار دیگر شاهد بروز بحران میان اقلیم کردستان و بغداد بر سر بودجه و احتمال قطع سهم و حقوق کارمندان اقلیم کردستان از سوی دولت مرکزی نخواهیم بود، زیرا همان گونه که اشاره داشتم در مقطع کنونی روابط بسیار نزدیک و هماهنگی های زیادی میان بغداد و اقلیم وجود دارد. طی روزهای اخیر شاهد بودیم که رئیس اقلیم کردستان به بغداد سفر کرد و از نزدیک با نخست وزیر و دیگر رهبران عراقی بر سر مسائل مورد علاقه و مورد اختلافی گفتگو کرد. پیش تر نیز دولت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق بر سر پرداخت دیون اربیل به شرکت های خارجی از سوی بغداد توافق کرده بودند، اما دولت مرکزی به دولت اقلیم کردستان اعلام کرد که در مقابل در اختیار داشتن نفت و درآمدهای نفتی ، اربیل خود دیون خارجی را پرداخت کند. بر اساس قانون بودجه 2019 عراق دولت اقلیم کردستان باید روزانه 250 هزار بشکه نفت را تحویل شرکت ملی نفت عراق دهد و این کار را هم خواهد کرد و بقیه نفت استخراجی را برای خود به فروش می رساند. بودجه ای که تاکنون از سوی بغداد به اقلیم کردستان پرداخت شده است، بودجه شهروندان و پول حقوق کارمندان و حقوق بگیران دولتی است و مبلغی به جز این مورد برای اقلیم کردستان ارسال نشده است. همان گونه که همگان اطلاع دارند هیچ گاه بغداد در سال های جنگ با داعش، پرداخت حقوق کارمندان و دیگر حقوق بگیران در استان های نینوا، انبار و کلیه مناطق اشغالی از سوی داعش را قطع نکرد و به صورت منظم و ماهیانه این حقوق پرداخت می شد، اما حقوق کارمندان در استان های اقلیم کردستان از سوی دولت مرکزی قطع شد. در سوریه نیز طی شش سالی که داعش در سوریه و شهرهایی همچون رقه و قامشلو و دیگر مناطق حضور داشت، دولت دمشق هیچ گاه بودجه مردم و پرداخت حقوق آن ها را قطع نکرد، زیرا آن ها بخشی از ملت سوریه هستند و دولت مرکزی هم آن ها را از شهروندان خود می داند، دولت مرکزی عراق هم اگر ساکنان اقلیم کردستان را از خود و جزو ملت عراق بداند، حق ندارد بودجه و حقوق آن ها را قطع کند و اگر هم این چنین نیست، بحث دیگری است.

کردپرس: به سفر اخیر نچیروان بارزانی به بغداد در کسوت ریاست اقلیم کردستان اشاره کردید، در دوران ریاست مسعود بارزانی بر اقلیم، روابط با دولت مرکزی شاهد بروز تنش ها و بحران های بسیاری بود. به عقیده شما حال که نچیروان بارزانی بغداد را به عنوان اولین ایستگاه سفرها در مقام ریاست برگزید، روابط فی مابین طی چهار سال آینده چگونه خواهد بود، احتمال وجود دوره ای باثبات و آرام در روابط و حل و فصل اختلافات و مشکلات وجود دارد؟

محمد حاجی محمود: بر این عقیده ام که در دوران ریاست نچیروان بارزانی بر اقلیم کردستان، روابط میان اقلیم و بغداد حسنه خواهد بود و گسترش می یابد. همه رویدادها و پیش بینی ها بهبود روابط را نشان می دهد. در این میان، هم بغداد به اقلیم کردستان نیاز دارد و هم اقلیم کردستان نیازمند بغداد است. هم اکنون دولت مرکزی، قادر به صادرات نفت کرکوک نیست و از دولت اقلیم کردستان درخواست کرده اند از طریق خط لوله نفتی اقلیم به ترکیه این صادرات صورت گیرد. این نمونه کوچکی از وابستگی دو طرفه است. به همین دلیل به نظر من طی چهار سال آینده شاهد روابط بسیاری خوبی میان اقلیم و عراق خواهیم بود.

کردپرس: رئیس جدید اقلیم کردستان از بغداد راهی آنکارا شد و ترکیه را به عنوان ایستگاه دوم سفرهای خود برگزید، با توجه به روابط حسنه حزب دمکرات کردستان و دولت اقلیم کردستان با دولت ترکیه طی چند سال اخیر، آینده این روابط در دوران ریاست نچیروان بارزانی بر اقلیم را چگونه ارزیابی می کنید؟

محمد حاجی محمود: آن چه در روابط اقلیم کردستان با کشورهای منطقه ای و فرامنطقه ای تعیین کننده است و مسیر آن را تعیین می کند، سیاست ها و رویکرد این کشورها است، نه اقلیم کردستان. احتمالاً ترکیه اولین کشوری بوده است که به صورت رسمی از نچیروان بارزانی به عنوان رئیس اقلیم کردستان برای سفر به این کشور دعوت کرده باشد. این روابط و سفرهای رئیس اقلیم کردستان به کشورها و نوع روابط فی مابین به سیاست و رویکرد آن ها و نوع تعامل با اقلیم کردستان بر می گردد.

مصاحبه ‌: حسن صالحی - سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس