افشین غلامی- به گزارش کُردپرس،براساس نتایج آمارگیری مرکز آمار ایران، بررسي نرخ بيكاري افراد ١٠ ساله و بيش‌تر نشان مي‌دهد كه ١٢,٠ درصد از جمعيت فعال (شاغل و بيكار)، بيكار بوده‌اند. بررسي روند تغييرات نرخ بيكاري حاكي از آن است كه اين شاخص، نسبت به سال ١٣٩٦، ٠.١ درصد افزايش یافته است.همچنین نرخ بيكاري جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله حاكي از آن است كه ٢٥,١ درصد از فعالان اين گروه سني در سال ١٣٩٧ بيكار بوده‌اند. بررسي تغييرات سالانه‌ی نرخ بيكاري جوانان ١٥ تا ٢٩ ساله نشان مي‌دهد، اين نرخ نسبت به سال قبل هيچ گونه تغييري نيافته است.تعداد شاغلین در سال ١٣٩٧ به ٢٣٨١٣٠٤٥ نفر رسید که نسبت به سال گذشته ٤٦٣٩٢٨ نفر افزایش یافته است.بررسي سهم اشتغال ناقص نشان مي‌دهد كه در سال ١٣٩٧، ١٠,٨درصد جمعيت شاغل،‌ به دلايل اقتصادي (فصل غيركاري، ركود كاري، پيدا نكردن كار با ساعت بيش‌تر و…) كم‌تر از ٤٤ ساعت در هفته كار كرده و آماده براي انجام كار اضافي بوده‌اند. اين در حالي است كه ٣٨.٣ درصد از شاغلين ١٠ ساله و بيش‌تر، ٤٩ ساعت و بيش‌تر در هفته كار كرده‌اند.

اما در این میان استان کُردستان با دارا بودن نرخ بیکاری بالا در مقایسه با بقیه استان های کشور از نظر شمار بیکاران، بعد از کرمانشاه و چهارمحال و بختیاری رتبه سوم کشور را دارد.جمعیت استان کردستان ۱ میلیون و ۶۰۳ هزار و ۱۱ نفر است، از این جمعیت تقریبا ۳۰ درصد آن یعنی ۴۷۴ هزار نفر شاغل است.

شاخص بيکاري جوانان نيز به شدت افزايش يافته و از ۱۶.۵ درصد به ۳۷.۶ درصد رسيده است. در نگاهي ديگر، يافته ها حاکي از نرخ هاي بسيار بالاي بيکاري در ميان افراد باسواد در هر دو دوره بود، اما نرخ بيکاري افراد باسواد در سال ۹۶ نسبت به سال ۹۵، ۲.۶ برابر گشته و از ۷ درصد به ۱۸.۲ درصد رسيده است. به نظر مي رسد که اين وضعيت از يک طرف ناشي از وجود خيل عظيم جمعيت جوان در استان و از طرف ديگر نبود و نقصان زيربناهاي اقتصادي مولد و اشتغال زا میباشد. بیکاری جوانان دو برابر میانگین کشور افزایش یافته است که نرخ بیکاری گروه سنی ۱۴ تا ۲۴ ساله ۱۲ درصد از میانگین کشوری بالاتر است و این نشان دهنده ی آن است که وضعیت بیکاری جوانان در استان کُردستان نسبت به سال‌های قبل افزایش یافته است.

دلایل بیکاری در استان کُردستان

استان کُردستان از لحاظ ظرفیت اقتصادی موقعیت بی‌نظیری دارد و وجود مرزهای رسمی با عراق در استان و همچنین پتانسیل کم‌نظیر گردشگری،این استان را در موقعیت مناسبی قرار داده،اما به حال خود رها شده‌اند.در سوی دیگر بدلیل عدم وجود صنایع تبدیلی و خام فروشی محصولات و معادن استان، می‌توان گفت توان توسعه از استان کُردستان‌ گرفته شده است. عبدالله سهرابی از نمایندگان‌ سابق استان کُردستان در گفت‌ و گویی با کُردپرس می‌گوید: اساسا مديران استان و بخصوص استانداری فاقد اهداف و پلان و استراتژي و برنامه مدون ميان مدت و بلند مدت براي مهار تورم و ايجاد اشتغال و توسعه پايدار متكی به منابع (مادي و انساني)و معادن و پتانسيل‌های تجاری و گردشگری هستند و چنانچه خارج از روش‌ها و متدهای علم مديريت بطور ناقص و بعضا متضاد اهدافی تعريف و يا در حدود برنامه ساليانه و در قالب لايحه بودجه برنامه عملياتی تدوين شده است قادر نبوده اند ابزار و امكانات و اعتبارات مورد نياز اجرای آن‌ها را تامين و تخصيص دهند اين واقعيت تلخ بطور مجسم و ملموس در تامين و تخصيص اعتبارات مصوب ملی و استانی براي طرح‌های اشتغال زا و پروژه های ملی و زير بنايی و حتی پروژه های خرد شهرستان‌ها مشهود است.

جمعیت جوان و خیل بیکار استان و صنعت ورشکسته

در سال هاي اخير، به علت تحولات چشمگير جمعيتي و در نتيجه افزايش جمعيت جوان در کشور ايران و از جمله استان کُردستان، تقاضاي کار با افزايش بيش از حدي مواجه بوده و عدم تطبيق اين تقاضاي روز افزون با سياستگزاري ها، منجر به خيل عظيم بيکاران شده است.بیکاری در حالی افزایش یافته که به تناسب آن شغل فراهم نشده و سرمایه‌گذاران هم میلی برای سرمایه‌گذاری در استان نداشتند.

تعداد کارخانجات و کلیه ی واحد های تولیدی ریز و درشت در استان کردستان 827 واحد است، بر اساس آمار غیر رسمی بیش از 60 درصد این مراکز تعطیل و بر اساس آمار رسمی 237 واحد این مراکز راکد و نیمه فعال و 178 واحد کارگاه ها و کارخانجات غیر فعال است و این به معنای آن است که نصفی از انرژی موجود اعم از تجهیزات و پرسنل کاری این واحد ها عملا تعطیل شده است.در پروسه اشتغال زایی و رفع بیکاری ، بانک ها در کردستان نقش کلیدی دارند اما به دلایل مختلف وارد این فاز نمی‌شوند.کُردستان در بسیاری از زمینه‌ها از جمله، آب و خاک، گردشگری، موقعیت جغرافیایی و نیروی انسانی قابل توجه است که اگر به درستی مدیریت و بهره‌گیری شود، می‌تواند شرایطی فراهم کند که کُردستان بسیار توسعه یافته تر باشد.

تغییر الگوی اشتغال و فقر برنامه‌ریزی

معضل بیکاری در کردستان با بیکاری ناشی از تغییر الگوی اشتغال در منطقه همراه بوده است‌ برای نمونه تا مدت‌ها قبل یک کشاورز با تمامی اعضا خانواده در روستا مشغول به کار بود و در حرفه های موجود در روستا سرآمد بود اما وقتی این خانواده روستایی به شهر مهاجرت می کند تمامی اعضا بیکار می شوند.برخی از شهرها بخشی از ترکیب و تراکم آن را روستانشینان تشکیل می دهند با فقدان امکانات و تسهیلات مناسب، بیکاری و نداشتن زیرساختهای توسعه ای در روستاها، به افزایش مهاجرت آنان به شهرها و فعالیتشان در مشاغل کاذبی همچون دست فروشی،دوره گردی و.. منجر گردیده است و این قطب کشاورزی و دامداری استان را به ورطه نابودی سوق می دهد و منابع آن همچنان به صورت دست نخورده باقی مانده و یا به صورت خام فروشی از شهرستان و استان خارج می گردد و با توجه به این که جوانان روستایی به دلیل اینکه بخاطر تحصیلات و یا مکانیزه شدن کشاورزی و دامپروری بیکار شده اند و به شهرها مهاجرت کرده اند و یا برای اشتغال به شهرهای بزرگی چون تهران و… بار سفر می بندند.

به عنوان نمونه استان کردستان به دلیل مهاجرات نیروی کار از این استان دارای رشد منفی جمعیت است. هم چنین آمار منتشر شده از جانب استانداری این استان نشان می دهد که از جمعیت یک میلیون و 430 هزار نفری ساکن در آن، 54 هزار خانوار یعنی 9 درصد آن زیر پوشش «حمایت کمیته امداد» قرار دارند.

در این‌باره سید محمد بیاتیان نماینده سابق بیجار می‌گوید:جمعیت شهرستان بیجار در اویل انقلاب ۱۴۰ هزار نفر بوده که امروز به کمتر از ۹۰ هزار نفر رسیده است،یعنی ما شاهد یک کاهش جمعیتی منفی در این شهرستان بوده‌ایم و آن‌هم به دلیل توسعه‌نیافتگی و کوچ است.او معتقد است که بخشی از این شرایط به مدیریت نامناسب دولت برمی‌گردد،زمانی که دلار ۷ تومان‌ بود و یا زمانی که دلار به ۳۰۰ تومان رسید کُردستان درگیر جنگ بود. جنگ سال ۶۷ تمام‌ شد اما باز کُردستان‌ تا سال ۷۵ درگیر مباحث پس از جنگ‌ بود و این‌ شاید در ذهن‌ برخی از مسئولان جا خوش کرده باشد که هنوز در کُردستان‌ جنگ است.من معتقدم‌ برخی شاید به دنبال امنیتی کردن کُردستان باشند آن هم‌ به دلیل آنکه نانشان در این باشد،اما همه باید بدانند کُردستان از قلب پایتخت امن‌تر است و این امنیت کاملا ملموس است.

استان کُردستان یکی از استان‌های نابرخوردار کشور از لحاظ شاخص‌های رشد و توسعه است به نحویی که با وجود جمعیت یک‌میلیون و پانصد هزار نفری اما در ردیف اول تا سوم استان‌های بیکار کشور قرار دارد.با این حال پس از صد سال از ورود راه‌آهن به ایران،استان‌ کُردستان فاقد یک‌کیلومتر خط ریلی و یک سانتیمتر آزاد‌ راه است و همچنین با وجود پتانسیل عظیم مرزی هم‌ نتوانسته است زمینه تحرک شاخص‌های رشدی را برای استان فراهم کند.نسخه‌های توسعه در استان غیرکارآمد و غیر عملی هستند و این باعث می‌شود مدیران بومی هم نتوانند کار زیادی برای استان انجام دهند و تا مدیریت ملی با نگاه دقیق‌تر و استفاده از بدنه محلی قویتر در جهت توسعه استان گام‌برندارد،بیکاری رفع نشده و به تبع آن توسعه هم به کُردستان نمی‌آید.