به گزارش خبرگزاری کردپرس، اگر چه هیاهو و طبل قبیله‌گرایی در انتخابات شورای شهر ایلام بسیار پررنگ و دارای حواشی بسیاری بود اما ندای «رأی به تخصص» را نتوانست خفه کند و توسعه شهری ایلام به یکی از مطالبات اصلی رأی‌دهندگان تبدیل شد. برای بررسی این موضوع با دکتر علی حیات‌نیا، اقتصاددان ایلامی ساکن تهران و عضو شورای مرکزی انجمن اقتصاددانان ایران گفتگو کردیم تا هم وضعیت کنونی توسعه شهری ایلام را دریابیم و هم به برخی از راه های برون رفت از این چالش‌ها برسیم.
او گفت: توسعه شهری ایلام با کلان‌چالش‌هایی روبروست که به شرط شناخت درست هر کدام از آنها می‌توان در راستای جبران و رفع این چالش‌ها به آینده این شهر امیدوار بود.
وی عنوان کرد: پایین بودن سرانه فضای سبز شهر ایلام یکی از کلان چالش‌هایی است که این شهر با آن روبروست که در ایلام این سرانه به نسبت تقریبا یک سوم کشور و به نسبت سرانه جهانی تقریباً یک هشتم است که جا دارد در این خصوص تلاش بیشتری صورت بگیرد. ایلام با گذشت چهار دهه کماکان دو پارک ملت و کودک را دارد و در این چهار دهه مدیران شهری نتوانسته اند فضاهای در مقیاس و کارکرد این دو پارک را محدوده شهر اضافه کنند.
این اقتصاددان ایلامی پایین بودن بودجه سرانه به ازای هر شهروند ایلامی را یکی دیگر از کلان چالش‌های این شهر دانست و گفت: بودجه سرانه ایلام تقریباً از تمام شهرهای مراکز استان های کشور و حتی شهرها هم جمعیت مثل شهرکرد و ... پایین‌تر است، از طرفی اگر بعضی استانداردهای مالیه شهری را بومی سازی کنیم ، شهر ایلام بایستی به ازای هر هزار نفر شهروند در سال دو میلیون تومان بودجه سرانه و دو میلیون تومان سرمایه گذاری جذب کند، یعنی برای ۲۰۰ هزار نفر شهروند ایلام حدود ۴۰۰ میلیارد تومان بودجه و حدود ۴۰۰ میلیارد تومان از محل سرمایه گذاری شهر بتواند ایجاد و خلق منابع مالی داشته باشد در حالی که بودجه موجود شهرداری فاصله بسیار زیادی با وضع مطلوب دارد و در حوزه سرمایه گذاری هم که اتفاق خاصی نیفتاده است. به علاوه مدیران شهری دهه های اخیر ایلام عموما مدیران هزینه بوده اند نه مدیران خلق درآمد، و متاسفانه در بدنه شهرداری و شورا این رویکرد دیده نشده است و مدیران به صورت مقطعی و‌در دوران رونق ساخت و ساز و یا تزریق اعتبارات دولتی اقدام به مصرف و هزینه آنها کرده اند و این بی برنامه گی در عدم پایداری درآمد و جذب سرمایه گذاری نمود پیدا می کند، عدم استفاده از ابزارهای تامین مالی مانند اوراق مشارکت، استصناع، صکوک و ...از دیگر چالش های مالیه شهری است.
وی افزود: با مراجعه به سایت شهرداری ایلام مشاهده می شود هیچ اطلاعات از جمله آمار موضوعی و تفصیلی شهر برای یک سرمایه گذار خارج از استان وجود ندارد و گویی شهرداری ایلام فاقد حوزه برنامه ریزی و سرمایه گذاری است در حالی که این دو حوزه قلب توسعه شهرها در جهان می باشند. جالب اینجاست در دهه های اخیر حتی یک صفحه برنامه مکتوب در خصوص شهر پیدا نمی شود و در سیر فعالیت ها با مدیر شهری که دارای برنامه به معنای علمی با چارچوب علمی و شاخص های کمی و کیفی مواجه نمی شوید. به نظر می رسد مدیران شهری ایلام تفاوت پروژه و برنامه را درک نکرده اند شاید این مسئله به عدم انتخاب مدیران شهری از تحصیل کردگان مستقیم مرتبط با مدیریت شهری مثل شهرسازان و برنامه ریزان شهری بر می گردد. انتخاب تحصیل کردگان عمران که تخصص محاسبه سازه و ساختمان دارند و ارتباط مهارتی و تخصصی بسیار کمی با مدیریت شهر دارند این موضوع را تشدید کرده است چرا که شهر دارای یک سیستم چند ساحتی با ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و ... است.
این کارشناس اقتصاد شهری گفت: فقدان و فقر دانش مدیریت شهر در ابتدایی ترین مناسبات مثل نداشتن یک برگ راهنما برای متقاضیان پروانه و پایان کار تا خرید کالاهای مصرفی و از بین رفتن سرمایه های بین نسلی مانند فروش زمین و بازخرید اوراق خزانه و خرج در پروژه های که بیشتر در دید عموم هست مانند میادین و بلوارها تجلی پیدا می کند.
حیات‌نیا ادامه داد: پایین بودن ضریب جذب در شهر ایلام از دیگر چالش‌هایی است که ما در این شهر با آن روبرو هستیم که در نتیجه این فاکتور مهم، شاهد عدم حفظ نخبگان فکری، مالی و هنری و مهاجرت آنها از استان، تخریب، عدم بازآفرینی، واگرایی، پریشانی، فقدان معماری بومی، فقدان المان مفهومی و... در شهر هستیم که به شکل جدی یکی از چالش‌های توسعه شهری ایلام است.
وی افزود: فقدان برند شهری از دیگر چالش‌های ایلام است و شاید چیزی جز کوه قلاقیران برای شناخته شدن ایلام و تبدیل به برند شهری آن نداشته باشیم؛ المان یا سازه یا مکانی که مصنوع بوده و جذابیت بصری ویژه داشته باشد و یا بتواند خصوصیات ماهیتی و کارکردی ویژه ای به شهر ببخشد، هیچ کدام از المان ها و مصنوعات خرید و نصب شده در میادین و بلوارها شهر ایلام فاقد ارزش هنری، مفهومی و هویتی نبوده و اصولا مدیران شهری ایلام در دهه های اخیر توان خلق ارزش های نمادین و سرمایه ای برای شهر را نداشته اند، تنها در مقاطعی که در درآمد بیشتر داشته اند اقدام به خرید یک سری چراغ و المان کرده اند که شاید نمونه بهتر آن ها در بسیاری از شهرهای دیگر وجود دارد.
وی گفت: به عنوان مثال چراغ های ورودی شهر از فرودگاه دارای انحنای به داخل خیابان است که در اصول مبادی سواد بصری القا کننده حس سقوط بود و افق دید در ورودی شهر را کور می کند یا المان میدان انقلاب که عدم وجود آن زیباتر است یا المان میدان ۲۲ بهمن که اصولا فاقد ارزش تحلیل بوده و نمی تواند ارتباط ارگانیکی با هویت و فرهنگ مردم برقرار کند، تقریبا هیچ المان و سازه مصنوعی در ایلام وجود ندارد که واجد ارزش سرمایه نمادین برای شهر باشد و عموم آنها در قالب کالاهای مصرفی و تاریخ مصرف دار قرار دارند.
وی افزود: در دو مقطع شاهد حجم تغییر در ظاهر میادین شهر بودیم که یک مقطع اواخر دهه هشتاد بود که درآمد حفاری شرکت گاز و ...مبلغ مازاد و بسیاری بالایی را به شهر وارد کرد و خرج تغییر چراغ ها و المان ها شد و در اواخر دهه نود هم با تخصیص مطالبات قبلی شهرداری از دستگاه های دولتی و بازخرید قبل از موعد شاهد تغییر مجدد این میادین و بلوارها بودیم که در علم اقتصاد این کالاها مصرفی بوده و چون فاقد ارزش هنری، مفهومی و هویتی می باشند فاقد ارزش گذاری به عنوان سرمایه نمادین بوده و تنها در یک مقطعی ذهن شهروندان را به خود مشغول می کند. حتی اخیرا مشاهده کردم که زمین های شهر که سرمایه بین نسلی هست و می تواند میلیاردها تومان ارزش ماندگار به شهر وارد کند به مزایده گذاشته شده که واقعا ناراحت کننده است که در شهری که شهرداری حتی ساختمان در خور و لایقی ندارد این زمین ها واگذار شده و شهروندان از انتفاع بلند مدت آنها محروم می شوند.
نویسنده کتاب سرمایه‌گذاری خارجی و وضعیت آن در استان ایلام تصریح کرد: یکی از کلان چالش‌های شهر ایلام که مردم هر روز با آن درگیرند و وقت و انرژی زیادی از جامعه می‌گیرد، نظام تک هسته‌ای شهر ایلام است که با معابر کم‌عرض، ترافیک نفس‌گیر و تجمع صنوف در مرکز شهر به یکی از مشکلات اصلی شهر ایلام تبدیل شده است، و متاسفانه عموم مدیران شهری به این حوزه ها که دانش و توان مدیریت بالا نیاز دارد ورود پیدا نکرده و عملا وقت خود را صرف خرید کالاهای مصرفی برای رضایت مقطعی عامه می کنند.
حیات‌نیا با اشاره به مشکلات حوزه اجتماعی و فرهنگی ایلام در دهه های اخیر نیز اشاره کرد و گفت: پوپولیسم و عوام‌گرایی و ضعف و فقدان نهادهای مدنی توسعه‌گرا در ایلام در کنار ضعف دموکراسی شهری و ترجیح مطلوبیت فردی بر مطلوبیت جمعی، از کلان چالش‌هایی است که در شهر ایلام وجود دارد و در مقاطعی خودش را بیشتر نشان می دهد.
اقتصاددان ایلامی ضعف برنامه ریزی در مدیریت شهری ایلام را از دیگر چالش‌های توسعه آن دانست و تصریح کرد: شهر ایلام از فقدان برنامه درازمدت، میان مدت و کوتاه مدت و فقدان سند و چشم‌انداز توسعه رنج می‌برد و متاسفانه به شایسته سالاری و به‌گزینی در ایلام کمتر بها داده می‌شود. مدیریت در شهر ایلام بیشتر شفاهی و غیرمکتوب است و در مقاطعی لابی‌گری، رفیق‌بازی و تبارگرایی بلای جان توسعه شهری ایلام شده است.
او گفت: آنچه در گذشته شاهد آن بوده‌ایم رشد نامتوازن شهر ایلام و عدم تعادل فضایی آن بوده است که در حال حاضر به یکی از کلان چالش‌های شهر تبدیل و باعث افزایش حاشیه نشینی گردیده است و در نهایت سرانه خدمات عمومی را در این شهر پایین آورده است.
مولف کتاب تامین مالی زیرساخت گفت: یکی دیگر از مشکلات شهر ایلام بحث بحران هویت شهری و احساس تعلق مکانی به شهر ایلام در بین شهروندان و ساکنان آن است که گر چه در سالهای اخیر تلاش های خوبی در احیای این هویت شهری توسط نویسندگان و اهل قلم و نه مدیران شهری در ایلام صورت گرفته است اما باید به شکلی جدی‌تر و مسأله محور به آن پرداخته شده و در اسناد برنامه‌ای توسعه شهر ایلام گنجانده و به آن عمل شود، متاسفانه نگاه تقلیل گرایان به توسعه فرهنگی موجب شده است تا مدیران شهری برگزاری کنسرت یک خواننده را برنامه فرهنگی بنماند در حالی که توسعه فرهنگی یک مفهوم ژرف ساختی است و مردمی که زبان و فرهنگ خود را پاس نمی دارند قطعا به وندالیسم در شهر روی می آورند، تعلق مکانی و هویت مفهومی است که زیربنای توسعه فرهنگی شهری است و برگزاری چند کنسرت از خوانندگان درجه چند توسعه فرهنگی نیست.
از حیات‌نیا پرسیدم برای رفع این سیاه چاله‌های توسعه شهری ایلام چه باید کرد؟ او گفت: اول باید پرسشگری را در شهروندان افزایش داده و آنها را در اداره امور شهر بیشتر مشارکت داد. برای رهایی از کنش‌های قومی شهروندان در انتخاب و نیز برای حمایت آنها از مدیران شهری، باید بتوانیم دانش ضمنی آنها را ارتقا داد، آموزش نسل جدید و افزایش دانایی آنها هم در بلند مدت جواب خواهد داد.
این اقتصاددان ایلامی ادامه داد: به برنامه‌محوری در مدیریت شهر نیاز داریم و در این رهگذر بایستی به توسعه دیپلماسی و رقابت‌پذیری شهر توجه کرده و اصلاح، ارتقا و بهبود نظام ساختاری شهرداری ایلام را مدنظر قرار بدهیم.
وی افزود: ارتقای جایگاه شهرداری به عنوان یک نهاد فرهنگی، اجتماعی و خدماتی نیز موضوع مهمی است، به علاوه باید به توسعه تعاملات بین بخشی و ایجاد و استقرار نظام یکپارچه خدمات شهری اهتمام ویژه داشت.
او خروج از وضعیت تک هسته‌ای و تمرکزگرایی شهر ایلام، توسعه متوازن، پایدار و همه‌جانبه شهر، ارتقای محیط زیست شهری و بهداشت و سلامت شهروندان و اتخاذ رویکرد محله‌محوری به عنوان پایه توسعه و مدیریت شهری را از راه های برون رفت ایلام از وضعیت کنونی دانست و گفت: بهبود بصری شهر، برندسازی و شهرسازی مبتنی بر اصول مدرن با حفظ هویت و انسان های بومی، می‌تواند ایلام را به شهری تبدیل کند که همه ما به آن افتخار کنیم و از زندگی در آن لذت ببریم.
نظر شما