به گزارش خبرگزاری کردپرس، فضای مجازی با پیام‌رسان‌های متعدد و کاربرپسند، به قسمتی از زندگی بسیاری از مردم جهان تبدیل شده است. ایران نیز با انبوه کاربران فعال در تلگرام، واتساپ و اینستاگرام، همیشه جزء کشورهای رده‌بالای استفاده‌کننده از فضای مجازی است.

این حجم از استفاده کننده که در اینستاگرام به 30 درصد مردم ایران نیز رسیده است و ما را در ردیف 10 کشور نخست جهان قرار داده، جدا از کاربردهای مثبتی که می‌تواند داشته باشد، مادامی که بدون داشتن سواد رسانه‌ای لازم باشد، اثرات نامطلوب زیادی بر جای می‌گذارد که تیتر وار به بعضی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

اکتفا به فضای مجازی و بازنشر غیرعمدی اخبار جعلی

گاهی مخاطبان پیام‌رسان‌های محبوب هرگونه اطلاع‌رسانی، خبر و تحلیلی را که در فضای مجازی می‌بینند، تنها به آن اکتفا کرده و لحظه‌ای فکر نمی‌کنند که ممکن است بخش زیادی از این اخبار و اطلاعات جعلی باشد. این موضوع مهم که یکی از تبعات نداشتن سواد رسانه است گاه به همین جا ختم نشده و بدون کنترل این اخبار و اطلاعات از منابع اصلی و معتبر و موثق، توسط کاربر ناآگاه بازنشر شده و در گروه‌ها و کانال‌ها به اشتراک گذاشته می‌شود و ضریب نفوذ اخبار جعلی را در جامعه بالا می‌برند.

یکسان سازی ذائقه‌ها در اینستاگرام

احسان محمدی، دکتری فرهنگ و ارتباطات با مثال زدن آثار منفی اینستاگرام بر سلیقه و ذائقه مخاطبان، می‌گوید: علاوه بر خوبی‌ها، اینستاگرام آسیب های زیادی هم دارد، چرا که نوعی از سلیقه و ذائقه را حاکم می کند که لزوما مخاطب برای آن آمادگی ندارد. چون اینستاگرام متغیرهایی چون سن، سطح تحصیلات، قومیت و جنسیت را ندارد، پس خوراکی که تولید می کند مناسب همه ذائقه ها نیست. به همین خاطر خیلی ها تلاش می کنند ذائقه خود را تغییر دهند، این تغییر ذائقه بازتولید یک نوع سلیقه واحد می باشد که خطرناک است. خب این موضوع از تنوع فرهنگی کم می کند و ما شاهد هستیم که روزانه افراد زیادی در تلاش هستید که در همه عکس ها در یک زاویه و کادر خاص بایستند، پس همین یکسان سازی ذائقه، یک آسیب اجتماعی مهم است.

فقر سواد رسانه‌ای و بروز آسیب‌های اجتماعی نوپدید

مریم سلیمی، پژوهشگر حوزه ارتباطی و ارتباطات تصویری از آسیب‌های اجتماعی نوپدید سخن می‌گوید که در مواجهه با فضای مجازی بدون سوادهای نوین ممکن است بروز پیدا کند. او معتقد است: پیشرفت روز‌افزون علوم و تکنولوژی، به آسیب‌های اجتماعی جدیدی منجر شده که به دلیل نداشتن سابقه و پیشینه در جوامع انسانی، آن‌ها را تحت عنوان آسیب‌های اجتماعی نوپدید یاد می کنند. آسیب‌های اجتماعی نوپدید می توانند مرتبط با فضای مجازی و نیز مرتبط با تکنولوژی جدید ارتباطی (مانند تلفن همراه، اینترنت، ماهواره و…) باشند. با این تعاریف، این نوع رفتارها می توانند در حوزه آسیب‌های اجتماعی نوپدید مرتبط با فضای مجازی قابل بحث باشند. یعنی ویژگی های فضای مجازی و قابلیت‌های رسانه های اجتماعی و… این فضا و امکان را برای بروز این‌گونه آسیب‌ها فراهم می کنند. شاید ماجرای مادر آمریکایی که سعی می کرد تا پسرش را مریض جلوه دهد و با جلب ترحم، کسب توجه و اخذ لایک کند را به یاد داشته باشید. او در پی این هدف که به روش‌های مختلف سعی می کرد تا فرزندش را راهی بیمارستان کند و در آن محیط از فرزندش عکس بگیرد و آن را در رسانه های اجتماعی منتشر می کرد، او این رفتار را بیش از ۲۰ بار انجام داد و در نهایت نیز باعث مرگ فرزندش شد و به ۲۰ سال حبس نیز محکوم شد. یا در مثالی دیگر از ماجرای آویزان کردن کودک از پنجره طبقه ۱۵ می توان یاد کرد که یکی از بستگان این کودک، با این تهدید که «یا هزار لایک می‌زنید یا می‌اندازمش پایین» در تلاش برای اخذ لایک بیشتر بود

برای رانندگی کردن در یک خیابان شلوغ قطعاً به گواهینامه نیاز داریم و برای ورود به فضای مجازی تنها داشتن یک گوشی پیشرفته و اینترنت و فیلترشکن کافی نیست بلکه نیاز به گواهینامه سواد رسانه‌ای داریم..