کردپرس- شاید در شرایط کنونی پذیرش این ادعا دشوار باشد، اما با توجه به تحولات منطقه‌ای و ماهیت ایدئولوژیکی فاتحان دمشق و همچنین جایگاه ژئوپلیتیکی سوریه به‌عنوان قلب خاورمیانه، به نظر می‌رسد که سوریه پس از بشار اسد،اسرائیل نباید احساس آرامش کند.
بررسی چشم‌انداز آینده این کشور، بدون تعصبات سیاسی، می‌تواند به درک این موضوع کمک کند.
پس از ۵۴ سال حکومت خاندان اسد، دولت بعث سوریه در ۱۷ آذر ۱۴۰۳ قدرت را بدون مقاومت به گروههای مخالف واگذار کرد. دولت این کشور در طول ۱۳ سال تنش‌های خونین داخلی، بارها تا آستانه سقوط پیش رفت، اما به دلیل موقعیت استراتژیک و نقش کلیدی‌اش در منطقه همچنان پابرجا ماند. بازیگران اصلی صحنه سیاسی سوریه، هر کدام با استراتژی‌های متفاوتی، نقشی تعیین‌کننده در این تحولات داشته‌اند:
۱. روسیه
روسیه به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی دولت سوریه، این کشور را خط مقدم مقابله با هژمونی آمریکا در خاورمیانه می‌دید. روسیه با ایجاد پایگاه نظامی در سواحل مدیترانه نفوذ خود را حتی پس از جنگ سرد در این منطقه حفظ کرد. نظام سیاسی سوریه با تلفیقی از ایدئولوژی سوسیالیستی و ناسیونالیستی، تا سقوط اسد تحت حمایت مسکو باقی مانده بود.
۲. ایران
ایران دومین هم‌پیمان سوریه در چهار دهه اخیر بوده است.این کشور در جنگ عراق و ایران تنها کشور عربی بود که در کنار ایران ایستاد.پس از اسد پدر انتظار می‌رفت اسد پسر دست به اصلاحات سیاسی بزند اما چنین نشد و در مسیر تندباد بهار عربی قرار گرفت ولی بخاطر نقش توازنی آن در غرب آسیا سرپا ایستاده. پس از بهار عربی، استراتژی ایران در سوریه بر حفظ خط مقدم جبهه مقاومت متمرکز شد و اسد پسر از این رویکرد استفاده کرد و مغرورانه امنیت موجود ناشی از اقتدار خود می‌دانست بهمین دلیل مخالفان خود را به بهانه گوناگون منکوب و بتدریج از جبهه مقاومت فاصله گرفت و زمانی که به کشورهای عربستان، امارات و قطر نزدیک شد، مقدمات افولش آغاز شد.
۳. ترکیه
راهبرد ترکیه در سوریه بر پایه اندیشه نوعثمانی‌گری و تقویت عمق استراتژیک در غرب آسیا استوار است. این سیاست شامل حمایت از برخی جریان‌های تکفیری، تقویت بخشی از کردها با هدف سرکوب دیگر گروههای کرد بوده است. ترکیه منافع حزبی خود را حتی به قیمت تعامل با اسرائیل و نادیده‌گرفتن برخی مصالح دینی و سیاسی دنبال کرده است.سیاست خارجی این کشوردر مواجهه با قدرت های منطقه ای و جهانی سیال بوده و در تذبذب سیاسی شهره میباشد.
۴. آمریکا
راهبرد آمریکا در سوریه، ایجاد سپر امنیتی برای اسرائیل، مقابله با نفوذ روسیه، و مهار محور مقاومت به رهبری ایران بوده است.
۵. کشورهای اروپایی
اروپا، با توجه به پیوندهای تاریخی خود در منطقه، همچنان به تأثیرگذاری در سوریه می‌اندیشد و در عین حال از نفوذ خود برای تقویت جایگاه اسرائیل بهره می‌گیرد.
چشم‌انداز آینده سوریه
اگرچه آینده سوریه در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما به نظر می‌رسد تنش‌های سیاسی به زودی میان فاتحان نیابتی این کشور آغاز شود. برخورد این گروهها با اسرائیل، که تا پیش از این تنها با یک دولت سر و کار داشت، اکنون به ده‌ها تفکر و جریان ایدئولوژیکی گسترش یافته است و بشدت نگران دسترسی این گروهها با ابزار های نظامی پیشرفته میباشد به همین خاطر با هدف مهار تهدیدات احتمالی فاتحان دمشق, زیرساخت‌های نظامی و دفاعی سوریه را هدف قرار داده است.
برخی تحلیل‌گران و قدرتها اسرائیل را برنده سقوط دولت اسد میدانند، اما از ماهیت فکری گروههای سلفی غافلند و جبهه مقاومت را متکی به دولت اسد میدانند.طبق آموزه‌های سلفی و آیات قرآنی، اسرائیل دشمن اصلی جریان‌های حاکم بر سوریه فعلی میباشد بهمین خاطر هرگونه مماشات با اسرائیل، باعث انشقاق میان فاتحان نیابتی و پیروانشان خواهد شد.
سقوط اسد موجب پیچیدگی‌های تازه‌ای در معادلات منطقه خواهد شد. گروههای سلفی و شبه‌نظامیان نیابتی، به‌رغم اختلافات داخلی، در دشمنی با اسرائیل هم نظر نخواهند بود. با پایان حکومت اسد، روابط قدرت در منطقه دگرگون خواهد شد و سوریه از یک دولت مرکزی با روابط کنترل‌شده با اسرائیل به یک صحنه بی‌ثبات با بازیگران متعدد و پیش‌بینی‌ناپذیر تبدیل می‌شود.
با توجه به پیوستگی گروههای سلفی با بخشهایی از جبهه مقاومت نقش آنها در این تحولات تعریف شده خواهد بود و تهران تلاش خواهد کرد تا نفوذش را در سوریه پس از اسد حفظ کند. این موضوع به هم افزایی جبهه مقاومت کمک خواهد کرد.
از سوی دیگر، ترکیه نیز در تلاش برای تقویت نفوذ خود در شمال سوریه، ممکن است به هم‌پیمانی‌های ناپایدار و موقتی با برخی گروههای مخالف اسد روی بیاورد. این تغییرات می‌تواند زمینه‌ساز درگیری‌های جدید در مرزهای شمالی اسرائیل شود.
ماهیت اندیشه فاتحان دمشق با تفکرات نژادپرستانه همسایگان سوریه، از جمله اسرائیل، سازگاری ندارد. سوریه پس از اسد، به دلیل تنوع فکری و ایدئولوژیکی گروههای حاضر، به مراتب پیچیده‌تر و غیرقابل‌پیش‌بینی‌تر از گذشته خواهد بود و می‌تواند تهدید جدی‌تری برای اسرائیل باشد.
نظر شما