منظر فرهنگی هورامان از رابطه طولانی میان بشر و محیط زیست وی، که موجب تعامل فرهنگی نزدیکی میان این دو بوده است حکایت دارد و به منظور حفظ تنوع و گوناگونی این تعامل، نگاه توسعه یافته نهاد آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد هورامان را در قالب بیست و ششمین اثر جهانی کشور و سومین منظر فرهنگی از ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت نمود.
بدون تردید توجه روز افزون جهانی به مطالعه میراث فرهنگی جوامع موجب به رسمیت شناخته شدن منظر فرهنگی برجسته هورامان و قرارگرفتن در فهرست میراث جهانی یونسکو گردید؛ ثبت جهانی آثاری که در اثر یک نیاز اولیه ایجاد شده و در طول زمان به شکل فعلی در آمده‌اند تا به دلیل وجود یک ویژگی مذهبی یا هنری برای بشر ارزش فرهنگی خاصی را ایجاد نمایند و اگر این ارزش فرهنگی زاده شده از تعامل و نزدیکی میان طبیعت و انسان هورامی را باید و نباید هایی که توان پایداری و استقامت و ماندگاری انتقال به آینده پرتغییر و تحول را داشته باشد بدانیم و انسان تحولخواه بدون مرز فکری زمانی و مکانی عصر مدرنیته را واجد شاخصه های حفظ ارزش ها و خلاقیت های زیست طبیعی- انسانی نسل های محصور در مرز های فکری و جغرافیایی محدود دوران گذشته منطقه کوهستانی هورامان در نظر بگیریم؛ ذهنیت من شهرنشین مدرنیزاسیون شده( نه مدرن شده) هورامانی با انگاره های ذهنی رانده شده از سرزمین نزیسته های فرهنگی خود با این پرسش اساسی رو برو خواهد شد؛ که چگونه در شرایط بحران فکری اسیر شده در تقابل دو گانه انگاری سنت – مدرنیته، توصیه به حفاظت جهان شهروندی از منظر فرهنگی یک قوم محصور شده در تنگناهای مادی و طبیعی و ثبت جهانی آثار خلق شده از همکاری محیط زیست طبیعی – انسانی می تواند زندگی بی رنگ کنونی هورامی شهرنشین را واجد رنگ و معنای توسعه گرداند. فرضیه اصلی این نوشتاررا می توان درظرفیت و توانمندی تعامل، تساهل و گفتمان سازی اجتماعی فرهنگ گذشته اورامان با اندیشه های نوین حیات اجتماعی جهانی جستجو کرد وهنجار های پیشنهادی نوشتار نیز توصیه به تامل علمی و عقلایی در حیات اجتماعی وپرهیز ازهرگونه تهاجم ودفاع فرهنگ وارزش های گذشته هورامان در برابر پدیده جهانی شدن توسعه می باشد زیرا:
کنشگری احساسی و بدون استفاده از هوش شناختی در بررسی پدیده های اجتماعی فرهنگی هزینه های زندگی در محیط های کم توسعه را بالا می برد. قرار گرفتن محدود های جغرافیایی و اقلیمی با بار فرهنگی ویژه و بسته در منظر فکری جهان شهروندی بدون مرز زمانی و مکانی الزامات و ظرفیت هویت جهانی ویژه ای را می طلبد. حفاظت از کیان فرهنگی و مرز های عقیدتی و ارزشی نسل های پیشین سرزمینی که حصار های بی اعتمادی و یا نامیدی از ذی حق بودن در زیستن زندگی خود را یدک می کشد نیازمند هدف گذاری و برنامه ریزی و سازماندهی علمی مبتنی بر عقلانیت معاصر و خرد منتقد نوین می باشد.
اورامانات یک محدوده جغرافیایی تعریف شده در تقسیمات جغرافیایی و یا هورامان محدوده ای قومیتی و زبانی درذهنیت تاریخی گوشه های از سرزمین سوخته ای است که تقابل انسان سخت کوش نیازمند با طبیعت خشن و سخت زنده مانی خواه را با یک خطای شناختی به تعامل زیست انسان با طبیعت توسعه خواه به بستر فکری انسان رانده شده از توسعه در این منطقه وارد نموده است. اثبات این مدعی همان بس که هرگونه اختلاف سلیقه و نظری در پذیرش شیوه ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان به تقابل و تخریب دیدگاها ی انسانی درفضای مجازی و واقعی جامعه ثبت جهانی شده تبدیل شده است. مدیریت پیامد های این رخداد فرهنگی زیست محیطی انسانی را می توان با ماهیتی آرمانگرایانه به دست تقدیر و سرنوشت سپرد یا با توانش علمی و عقلایی ماهیتی واقع گرایانه را مبنای هدف گذاری و برنامه ریزی استفاده از فرصت های پیش آمده از این رخداد تثبیت شده جهانی قرار داد.
آنچه علمای مدیریت جوامع نوین در استفاده از فرصت های پیش آمده توسعه پیشنهاد می کنند؛ توجه به داشته های واقعی و توانمندی های موجود جوامع برای مبنا قرار دادن برنامه های رشد و توسعه است. بدیهی است؛ که تخیلات و آرمان های انتزاعی و خوانش متعصبانه فردی و گروهی علاقمندان به داشته های کهن سرزمین های اجدادی نه تنها واجد ظرفیت توسعه فرهنگی اجتماعی نوین نمی باشد بلکه در میان مدت و بلند مدت این خوش بینی های افراطی سد محکی در برابر توانش یک ملت برای عبور از هویت طایفه ای و ورود به درواز توسعه قومی – ملی و جهانی خواهد بود. مدیریت های نوین هدفگذاری و برنامه ریزی های استراتزیک و راهبردی نیل به هدف را در کنار سازماندهی داشته ها و قابلیت های سرزمینی و انسانی با کنترل و نظارت داخلی و بین المللی را راهگشای بهره گیری از فرصت های خلق شده توسعه می دانند در غیر این صورت هرگونه تلاش احساسی و خوشبینانه تقدیر گرا منجر به تبدیل شدن فرصت به تهدیدات و خلق بحران های نوپدیدی در مسیر توسعه می گردد.
با ثبت جهانی هورامان ( اورامان) بدور از انتقادات به شیوه و نحوه ارا ئه و معرفی قابلیت های منطقه به بازرسان یونسکو که در مطلب انتقادی یکسال گذشته اینجانب در فضای رسانه ای استان کرمانشاه قابل مشاهده است هرگونه نگرش رو به جلو بر مبنای کنشگری احساسی و آرمان خواهی گذشته محور تقابل گرا با فرهنگ های نوین معاصر منجر به واپسگرایی فرهنگی و عقبگرد برنامه ای توسعه خواه برای سرزمین ذی حقان محروم هورامی نشین می شود.
بدون تردید برای هدفگذاری و برنام ریزی منتهی به اهداف توسعه هورامان می طلبد؛ که اندیشه های تحولخواه درانحصار فکری فرهنگ های گذشته دفن نگردند، آنچه نیاز به حفاظت دارد جا نمایی خلاقیت های زیستی پیشینیان و ایده های خلاقانه گذشته در شیوه و سبک نوین زیستن انسان معاصر است؛ تا هم پوشانی عاملیت و فاعلیت انسان معاصرامنیت ساز با پیشینه و تجربه زیسته نیاکان امنیت خواه در قالب فرهنگ عمومی تعامل گرا قابل ثبت در حافظه تاریخی جهانیان باشد و شرایط را برای تبدیل تقابل زیست انسان _ محیطی قابل زنده مانی برای گونه های انسانی و جانوری و گیاهی گذشته هورامان به تعامل اندیشه واحساس برای رفاه و آرامش نسل های آینده فراهم گردد. تعامل حد اقلی که فرهنگ و ارزش هایی را زاده است؛ که می تواند در گستره وسیع تر از منطقه یعنی منظر فرهنگ جهانی ثبت گرد. قابلیتی که در اذهان نگرش های متعصبانه وآرمانخواهانه احتمالی برنامه ریزان و عوامل دست اندرکار ثبت جهانی هورامان می تواند نادیده فرض شود و مسیر توسعه را منحرف نماید.آنچه مهم است تعین عمق استراتژیک فراتر از منطقه برای بهره برداری از این فرصت ها است.
در حالیکه نگرش های جهان شهروندی خواهان تعامل با هویت هورامان شهروندی در حفاظت از منظر فرهنگی اورامان بر آمده است؛ تعین مرز های زبانی و قومیتی و لهجه ای در محدوده جغرافیایی هورامان می تواند یک خطای شناختی برای نخبگان و توده مردمی و یک خطای راهبردی برای برنامه ریزان توسعه منطقه را در پی داشته باشد. لذا در این شرایط بحرانی که یقینا اولویت های اولیه جامعه تامین معیشت و نیاز های فیزیولوژیکی و اولیه برای زنده مانی جامعه می باشد نگرش توده ای به حفاظت از منظر فرهنگی هورامان می تواند با شائبه ها ی شناختی در اولویت بندی فرهنگی مواجهه گردد؛ لذا می طلبد که آگاهان و نخبگان جامعه با در نظر گرفتن واقعیت توانمندی های جامعه هورامان ضمن تعامل درون و برون قومی نسبت به برساختن هویتی نوین جهانی برای شهروند هورامی که دارای شاخصه های عاملیت و فاعلیت استفاده از داشته های انسانی_ محیطی بر مبنای عقلانیت معاصر باشد اقدام نمایند در این زمینه پیشنهاد می گردد:
۱-تلاش نخبگان جامعه برای تغییر ذهنیت کنشگری های احساسی، خوش بینانه و متعصبانه آرمانخواه به سوی تعاملات عقلایی و علمی واقع گرایانه به منظور جلو گیری از بحران شناختی جامعه در فهم رویداد جهانی ثبت منظر فرهنگی هورامان…
۲-تبدیل کردن پروژه ثبت جهانی منظر فرهنگی اورامان به گفتمان اجتماعی فرایند محور توسعه هورامان با ایجاد بستر عمومی گفتمان سازاجتماعی و…
۳–برساخت اجتماعی نوین از هویت شهروند هورامی با عبور ازهویت های ساخته شده تعصبات طایفه محور
۴-جلو گیری از ریزش سرمایه های اجتماعی هورامان و کمک به بازسازی اعتمادبه فرهنگ عمومی در سطح جامعه توسط سازمان های مردم نهاد و نخبگان اجتماعی و…
۵-تعین مرز های برنامه ریزی توسعه خارج از مرز های جغرافیایی و قومی و عدم انحصار فکری در درون مرز های فکری موجودو…
۶-حفاظت از منظر فرهنگی هورامان به منزله دفن کردن اندیشه و خلاقیت و تفکر در فرهنگ گذشته نیست بلکه حفظ دست آورد های فرهنگی گذشته باساختن موج های تغییر و پیش انداختن اندیشه رو به جلو و فرار از اندیشه های گذشته گرا مد نظر است.
۷-جلو گیری از انحصار و سیطره فکری گروهی و فردی خاص بر فرآیند هدفگذاری و برنامه ریزی بعد از ثبت جهانی هورامان
۸-به منظور همراهی و همگامی جامعه با برنامه های توسعه گرای برنامه ریزان می طلبد؛ که دستاورد ثبت جهانی بعنوان ورود هورامان به توسعه همگون تمام و کمال تلقی نگردد؛ بلکه برای جلو گیری از یاس و نا امیدی مردم به این رویداد فرهنگی باید واقعیت و ظرفیت های عینی و واقعی و تاثیرات مثبت و منفی این رویداد برای جامعه تبیین گردد و از رویا پردازی و آرمانخواهی های تخیلی دوری شود.
۹-بدون تردید برنامه ریزان اصلی برای فرایند محور کردن توسعه اورامانات وحیات اجتماعی نوین هورامان با در نظر گرفتن توان افکار عمومی و همراهی عمومی جامعه با مسئولین و مدیران سیاست گذار و سیاست ورز آگاه به موضوع امکان پذیر می باشد.
۱۰-تغییر در بینش و نگرش مدیریت اجرایی و تصمیم ساز استان و شهرستانی از مدیریت محدودیت ساز وسنتی کنونی به مدیریت توانمند ساز اجتماعی و تحولخواه و…
۱۱-نظارت و کنترل اجتماعی و رسمی بر شیوه برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه گرای به منظور پاسخگو کردن مدیران و مسئولین اجرایی ورشد مطالبه گری اجتماعی به جای طلبکاری جمعی و…
۱۲-ایجاد بستر مناسب فعالیت سازمان های مردم نهاد به منظور نهادینه کردن گفتمان حفظ میراث فرهنگی هورامان در جامعه
سخن پایانی:
ثبت جهانی منظر فرهنگی هورامان و قرار گرفتن این منطقه از زیست انسانی در زیر ذره بین تفکر نوین جهانی زمانی میمون و مبارک تلقی خواهد شد؛ که هورامان را در مسیر رسیدن به دروازه تمدن جهانی نوین قرار دهد و از اسیر بودن فرهنگ ومیراث گذشته پیشینیان در افکار واپسگرای متحجران قومیتی گرا جلوگیری گردد،بدیهی است؛ این رویداد زمانی اتفاق خواهد افتاد که حیات اجتماعی هویت شهروندی هورامان در تعامل بیشتر و مستقیم با هویتی جهانی قرار گیرد که در این تعامل فرهنگ بومی و مرز های محدود فرهنگی آن در برابر فرهنگ بدون مرز جهانی نا چار به واکنش های تعامل گرایانه خواهد بود، زیرا کنش های فرهنگی دفاعی یا تهاجمی در برابر پدیده جهانی شدن فرهنگ ها جز به محرومیت بیشتر جامعه از فرصت های زیست هوشمندانه و رفاه اجتماعی بشریت توسعه یافته معاصر منجر نخواهد شد.
تجربه جامعه های توسعه یافته نشان میدهد توسعه در سایه تعامل و گفتگو به روز و پویا بیشتر قابل دسترسی است تا اسارت خرد جمعی در واپسگرایی و خود بزرگ بینی فرهنگی که انزوای جهانی را بدنبال خواهد داشت. به ناچار اگر هورامان خواهان تحول در شیوه و سبک زیستن خود و تلاش برای و ورود به دروازه توسعه و زیست جهانی است؛ باید ضمن حفظ میراث فرهنگی و ارزشی خود الزامات نوین فرهنگ جهانی را نیز بپذیرد و برای این کار همکاری و آگاهی بخشی عمومی توسط نخبگان، فرهنگیان، و علمای جامعه از یک سو تعامل سازمان های مردم نهادبا مدیران و کارگزاران اجتماعی از سوی دیگر و نظارت مردمی و نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی و شورا های اسلامی شهر و روستا بر عملکرد مدیران اجرایی و پاسخگو نمودن آنها می تواند مسیر استفاده بهینه از فرصت های نهفته در دل رخداد ثبت منظر فرهنگی هورامان را تسهیل نماید در غیر این صورت رهایی از وضعیت موجود سر زمین های سوخته اورامان و ورود به دروازه توسعه جهانی هورامان نه تنها سرابی بیش نخواهد بود بلکه می تواند هزینه های زیادی را نیز نصیب وضعیت نامطلوب زیست ذی حقان محروم هورامان نشین نماید. باشد که ذهنیت و تفکر عمومی جامعه در مسیر گمراهی از واقعیت های نهفته در دل ثبتت منظر فرهنگی هورامان قرار نگیرد و بحران شناختی که دامنگیر مدیریت اجرایی در هورامان گردیده شامل حال این رخداد مبارک فرهنگی _ اجتماعی نگردد.
*دانش آموخته علوم سیاسی
منبع: پایگاه خبری تحلیلی سلام پاوه.
نظر شما