مسئله همکاری جمهوری اسلامی ایران و ترکیه درباره موضوع حزب کارگران کردستان (PKK) همواره یکی از موضوعات جنجالی در عرصه روابط سیاسی دو کشور بوده است. علی رغم این که ترکیه همواره رغبت زیادی به این موضوع نشان داده، به خصوص در زمینه همکاری نظامی ایران و ترکیه در مبارزه با PKK در خاک اقلیم کردستان عراق، اما ایران در این خصوص همواره محتاطانه رفتار کرده و به اصل احترام به تمامیت ارضی همسایگان خود پایبند بوده است. بارزترین نشانه این امر در ماه ژانویه سال جاری در رسانه های دو کشور مطرح شد. بعد از آن که سلیمان سویلو، وزیر کشور ترکیه و رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه اعلام کردند ایران و ترکیه یک عملیات مشترک نظامی علیه مواضع PKK ترتیب داده اند، ایران با قطعیت شرکت خود در چنین عملیاتی را تکذیب کرد.

همکاری ایران در مبارزه با PKK از دو جنبه برای آنکارا اهمیت دارد. نخست از این جهت که با همکاری ایران، ترکیه خواهد توانست به نحو بسیار مؤثرتری به مصاف PKK برود. اهمیت این همکاری به حدی است که حتی می توان ادعا کرد در صورت تحقق آن، فاز جدید و متفاوتی در تاریخ جنگ ترکیه با PKK رقم خواهد خورد و این گروه را شدیداً در موضع ضعف قرار خواهد داد. جنبه دوم عبارت است از تأثیر این همکاری بر وضعیت PKK و یگان های مدافع خلق (YPG) در شنگال و شمال سوریه. به گزارش گروه بین المللی بحران، ترکیه معتقد است ایران و PKK با هم همکاری می کنند و تحمل فعالیت های YPG در سوریه از سوی ایران، ناشی از همین همکاری است. اگر چه مقامات ایران و فرماندهان PKK هر گونه همکاری مستقیم را تکذیب کرده اند. ترکیه امیدوار است با همراه کردن ایران با خود در جنگ با PKK، موضع این گروه در شمال سوریه و شنگال نیز تضعیف شود.

ترکیه از سال های گذشته برای راضی کردن ایران جهت انجام یک عملیات مشترک نظامی علیه PKK تلاش کرده و حتی می توان گفت فشار آورده است، اما هرگز در همراه کردن جمهوری اسلامی ایران با سیاست های خود موفق نبوده است. ایران از ابتدا با تلاش ترکیه برای انجام یک عملیات نظامی، که به خصوص بعد از سال 2018 میلادی کوه قندیل را هدف قرار داده بود، مخالف بوده و از ایجاد یک موقعیت تاثیر گذار از سوی ترکیه در خاک عراق نگران بود (تامَر، مرکز تحقیقات استراتژیک ANKASAM؛ 2019). به گفتۀ مانوئل لانگندورف تحلیل گر عرب ویکلی، جمهوری اسلامی ایران بدون تردید قدرتمندترین بازیگر خارجی در عراق است و به همین خاطر افزایش نفوذ ترکیه در عراق را با دقت زیر نظر خواهد داشت.

تهران عملیات ارتش ترکیه در خاک کردستان عراق را که آنکارا از آن به عنوان تأمین امنیت ملی خود یاد می کند، به عنوان اقدامی برای نقض حاکمیت عراق به حساب آورده و از همین رو مخالف چنین عملیاتی است. از همین رو بود که ایران در ماه ژوئن 2018 میلادی نیز صراحتاً از عدم حمایت از حمله احتمالی ترکیه به کوه قندیل سخن گفته بود.

علاوه بر این، با توجه اتخاذ یک سیاست میانه روانه و اصلاح طلبانه از سوی حسن روحانی، رئیس جمهور و محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، به خصوص در زمینه سیاست خارجی، و دیدارهایی که اخیراً با مقامات عراقی صورت گرفته است، چنین به نظر می رسد که ایران بیشتر به جای درگیری نظامی، راه گفتگو و مذاکره را در پیش خواهد گرفت. این موضع در نگاه کنونی ایران به موضوع PKK و عملیات های نظامی ترکیه نیز آشکار است (تامَر، مرکز تحقیقات استراتژیک ANKASAM؛ 2019). از همین رو می توان گفت در شرایطی که ترکیه به یک رویکرد تماماً نظامی در مقابله با PKK روی آورده است، ایران در یک راه مستقل حرکت کرده و به همین دلیل به عملیات نظامی مشترک با ترکیه، به خصوص علیه قندیل، تن نمی دهد. ایران حتی اگر با PKK وارد درگیری شود، این کار را مستقل از ترکیه انجام خواهد داد.

خبرگزاری کردپرس - سرویس ترکیه