در این نشست نماینده های رسانه های جمعی مباحثی را مطرح کردند که پاره ای از آنها بر مبنای نقش رسانه ها در توسعه بود. هر چند همزمانی این نشست با موضوع داغ «گلایه های استاندار و مجموعه ای از مدیران او در خصوص انعکاس بالا بودن میزان فساد اداری در استان بر اساس پایش انجام شده از سوی اتاق بازرگانی در برخی رسانه ها» این شائبه را ایجاد کرده بود که این نشست هم قرار است محلی برای توجیه سازی هایی در این باره باشد که در چند روز گذشته باب شده است. البته رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان هم اشاراتی به این مسئله کرد و قول داد از تهیه کنندگان آن نظر سنجی دعوت کند تا با حضور رسانه های جمعی در استان تحقیق و پژوهش مورد اشاره بررسی شود؛ اما کل نشست به این مسئله معطوف نماند و قرار شد این نشست ها دو ماه یک بار با دستور کارهای شخص برگزار شود.

رسانه ها را تضعیف نکنید

چند نکته اساسی از منظر نقش رسانه در توسعه که بی ربط به این نشست نیست هم حائز اهمیت است که باید بدان توجه کرد. آنچه در صحبت های جمعی از اهالی رسانه در این نشست برجسته شد، ضرورت حمایت های مالی از رسانه های استان بود. هر چند در ظاهر این مباحث شاید بی ربط به موضوع باشد اما بر کسی پوشیده نیست که رسانه های مکتوب در استان از بی عدالتی که منشاء آن البته قوانین کشوری است رنج می برند. از آن گذشته در استانی با مشخصات جغرافیایی- سیاسی کردستان؛ کار رسانه ای کردن الزامات خاص خود را دارد و باید با تبعیض مثبت و به صورت ویژه مورد بررسی قرار گیرد. اگر می خواهیم رسانه های استان در ظرفیت سازی برای توسعه نقش ایفا کنند که یکی از کارکردهای «رسانه توسعه» از نظر دکتر خانیکی است، باید تقویت شوند. این تقویت هم مادی است و هم معنوی. در همان جلسه هم «خبرگزاری کُرد پرس» از بهرام نصر اللهی زاده پرسید: «وقتی رسانه ها قرار است در ظرفیت سازی برای توسعه پایدار نفش ایفا کنند و ابزار این نقش آفزینی نظارت و کنترل بر دولت است؛ اما مقامات دولتی در برابر انتشار آمار رسمی مرکز آمار و بانک مرکزی بدون حتی تحلیل از سوی رسانه ها مواضع سفت و سخت می گیرند و حتی اصل آن آمار را زیر سوال می برند، این نظارت و کنترل چگونه اعمال شود؟» پاسخ رییس سازمان مدیریت و برنامه ریزی این بود که رسانه ها هم باید قدرت نقد پذیری را بالا ببرند و از واکنش های مدیران ناراحت نشوند والبته تاکید هم کرد که مدیران استان در این حوزه از رسانه ها شکایت قضایی نکرده اند!! وقتی رسانه ای یک آمار رسمی را منتشر می کند و مجموعه از مدیران آن آمار را زیر سئوال می برند آیا رسانه را نقد کرده اند یا آن را نزد مخاطبان خود تخریب و تضعیف کرده اند؟ این رسانه ها منابع آماری شان منابع رسمی کشوری بوده است آیا این مدیران خود آن مراکز آماری را هم تخریب نکرده اند و آیا این ناشی از یک ذهنیت به شدت ضد توسعه ای نیست؟

هم افزا شوید

با نگاهی به این برخورد شاید فاصله ذهنی میان مدیران با نقش رسانه ها در توسعه کمی روشن تر شود و بتوان از این رهگذر این مباحث را در نشست های بعدی (اگر برگزار شود) پی گرفت. اگر مصداقی مسئله را پیگیری کنیم و همین موضوع را می توان مد نظر قرار داد. آیا بهتر نبود وقتی در چندین مقطع پیاپی بر اساس آمار رسمی مرکز آمار ایران «کردستان بالاترین نرخ تورم نقطه به نقطه و تورم سالانه را به خود اختصاص داد» و «گران ترین استان کشور» محسوب شد و رسانه ها این را بازتاب دادند، مدیران به جای واکنش غیر معمول و زیر سوال بردن آمارها و انکار مسئله ای به این واضحی در جلسات مختلف و تاختن به رسانه ها با عناوینی چون سیاه نمایی و ... از همین ظرفیت رسانه ای بهره برداری می کردند؟ می پرسید چطور؟ پاسخ ساده است: از جمله دلایل بالا بودن نرخ تورم در استان کردستان ضعف شدید حوزه صنعت، معدن و تجارت و نبود صنایع تولیدی، هزینه های اضافی دوری از مرکز و مرزها و... است، مسئولان استانی اگر ذهن توسعه محور داشتند باید این فشار رسانه ای را تبدیل به اهرمی برای فشار بر مسئولین کشوری می کردند و با استناد به آن از آنها می خواستند در این حوزه ها استان را به صورت ویژه در برنامه ریزی ها ببینند. این یکی از کارکردهای رسانه ای در کمک به ظرفیت سازی برای توسعه از طریق کنترل و نظارت بر دولت است. اما متاسفانه در این فقره مشخص که می توان آن را به سایر حوزه ها هم تسری داد، مسئولین ما به دلیل تلاش برای دفاع از دستاوردهای خود کل آمار را انکار و وارد یک جدال لفظی با رسانه ها شدند و گله و شکایت کردند که «انعکاس این آمار سرمایه گذاران را از استان فراری می دهد!» سئوال این است که کدام سرمایه گذاری بدون بررسی شرایط اقدام به سرمایه گذاری می کند؟ قطعا چه رسانه ها این موارد را بازتاب می دادند چه نه اگر سرمایه گذار بخش خصوصی قصد سرمایه گذاری در استان داشته باشد به این آمار دسترسی پیدا می کند و حتی بیشتر از آنچه رسانه ها منتشر کرده اند را هم از جداول آماری بیرون خواهد کشید. وقتی آنها به این واقعیت های روشن و مبرهن پی بردند و اظهارات مدیران را دیدند که در مقابل انتشار این واقعیت ها از سوی رسانه ها آنها را انکار کرده اند آیا در مورد قول های مسئولان برای برای حمایت از خودشان دچار تردید نمی شوند؟ خلاصه اینکه نقش بازی کردن رسانه ها در حوزه توسعه صرفا از طریق انعکاس آنچه خوشایند مدیران است حاصل نمی شود. گاهی انتقادات رسانه ای ابزار مهمی برای مدیران است که بتوانند از آن برای ظرفیت سازی در حوزه توسعه استفاده کنند. بماند که شفاف سازی واقعیت های روز در هر حوزه ای از سوی رسانه ها، علاوه بر آنکه رسالت آنهاست، خود یکی از الزامات توسعه است.

نگرش ها باید تغییر کند

به هر حال به نظر می رسد یکی از مباحث مهم در این حوزه تغییر نگرش مدیران نسبت به کارکرد رسانه ها در توسعه است. تعریف رسانه ارتباط جمعی برای مسئولان و مدیران هم یکی دیگر از الزامات در استان است تا اینگونه که اکنون شاهدیم عالی ترین مقام اجرایی استان؛ درگیر کش و قوس با یک کانال تلگرامی خاص نشود. خود آقای نصر اللهی زاده در این نشست بر موضوع ضعف دولت در پاسخ گویی اذعان کرد. پاسخگویی یکی از ارکان مهم توسعه است و با اینکه این ضعف سال هاست که عیان است و بارها خود مقامات به آن اذعان کرده اند چرا حل نمی شود؟ چرا استانداری کردستان یک سخنگوی مسلط به امور ندارد؟ رسانه ها با اجازه تا اطلاع ثانوی بر این باورند دلیل اش این است که عملکردها قابل دفاع نیست مگر اینکه عکس آن ثابت شود و ما شاهد پاسخگویی جدی؛ منطقی و اصولی دولتیان باشیم. البته این را فراموش نکنیم پاسخگویی این نیست که آمار رسمی مرکز آمار ایران انکار شود! رسانه های استان بر خلاف آنچه که برخی مدیران در این مدت تلاش کرده اند القاء کنند اولا به اندازه خود دارای قدرت و مخاطب هستند، دوما بسیار بیشتر از همه مدیران؛ برای توسعه استان دلسوز هستند، اما بخشی از آنها مطیع مسئولان نیستند. آنها اتفاقا برای همین عمل به وظیفه خود در حوزه توسعه است که مطالبه گری می کنند. این را باور کنید که مطالبه گری رسانه ای یکی از ارکان مهم توسعه است، به مطالبات مردم که از دریچه رسانه ها منعکس می شود توجه کنید و حتی خود با استفاده از ظرفیت رسانه ها برخی مطالبات ملی تان را منعکس کنید، این هم افزایی است که می تواند گره گشا باشد نه خفقان رسانه ای. البته یادتان باشد که رسانه را بشناسید و رسانه و رسانه ای های استان را در قالب کانال های تلگرامی بی هویت نبینید.