کردپرس: بر اساس اعلام وزارت برنامه ریزی عراق، سرشماری عمومی نفوس در این کشور ماه اکتبر سال 2020 انجام خواهد گرفت و مراحل آمادگی برای این امر به اتمام رسیده است.
مقامات عراقی ضمن تاکید بر این که خدمت رسانی و برآوردن انتظارات مردم از اهداف اصلی انجام سرشماری عمومی است، اعلام کرده اند هیچ مانع یا مشکل سیاسی پیش روی انجام سرشماری نیست و فضای سیاسی موجود برای انجام آن مناسب است. آخرین سرشماری عمومی نفوس در عراق در سال 1987 صورت گرفته است و بر اساس تخمین ها، جمعیت این کشور حدود 38 میلیون نفر است.
در میان کردها نگرانی های جدی از برگزاری سرشماری نفوس در عراق وجود دارد. اولین نگرانی آن ها مربوط به مناطق مشمول ماده 140 قانون اساسی عراق موسوم به مناطق مورد مناقشه است، یا آن چه طرف کُردی، مناطق کردستانی خارج از اداره اقلیم کردستان می خوانند.
پس از رویدادهای 16 اکتبر 2017 سلطه و حضور سیاسی و نظامی کُردها بر مناطق مورد مناقشه پایان یافت و با بازگشت حاکمیت بغداد عملا کُردها در موضع ضعف قرار گرفته و به دلیل رویدادها و تنش های سیاسی، جمعیت زیادی از ساکنان کُرد مناطق مذکور به ویژه استان کرکوک و بخش هایی از نینوا مناطق خود را ترک کرده و آواره اقلیم کردستان شدند و در مقابل، بر اساس اظهارات مقامات کُرد، اعراب از دیگر مناطق عراق در چارچوب پروسه تعریب جای ساکنان کُرد را گرفته اند.
دو مقوله بسیار مهم برای کردها در عراق آن ها را از برگزاری سرشماری نفوس در این کشور نگران کرده است. اول این که بر اساس پیش بینی ها، طی سال های گذشته رشد جمعیت در عراق در میان اعراب بسیار بیشتر از کُردها بوده است و همین موضوع و آشکار شدن جمعیت واقعی کُردها، آن را در جایگاه ضعیف سیاسی قرار داده و استحقاق اقلیم کردستان از بودجه های سالانه کشور را کاهش خواهد داد.
از سوی دیگر، سرنوشت مناطق مشمول ماده 140 به نتایج این سرشماری بستگی دارد به ویژه در مقطعی که کُردها دارای کمترین قدرت سیاسی در بغداد برای تاثیرگذاری بر تصمیم گیری ها درباره سرنوشت کرکوک و دیگر مناطق مورد مناقشه هستند و در مقابل، اعراب قوی ترین جایگاه و موضع از سال 2003 را در مقابل کُردها دارا هستند.
ریبوار کریم نماینده کُرد مجلس عراق درباره نگرانی های کُردها از برگزاری سرشماری نفوس در عراق یاداشتی تحت عنوان "کرد و اقدام تاریخی عراق" به رشته تحریر درآورده است که در ادامه می خوانید:
قرار بر این است پایان سال 2020 سرشماری عمومی نفوس تحت عنوان آمار در راستای توسعه در عراق برگزار گردد. هم اکنون نیز کمیته ای برای برگزاری آن در سراسر عراق تشکیل شده است که این کمیته اقلیم کردستان را نیز شامل می شود.
حال سوال اصلی این است: کُرد چگونه خود را برای این سرشماری آماده کرده است؟
برای پاسخ به این سوال لازم است توضیحاتی ارائه گردد:
1: طی 85 سال گذشته، شمار ساکنان عراق از 4 میلیون نفر به 38 میلیون نفر افزایش یافته است، به بیانی دیگر افزایش 9 برابری. بیشترین رشد جمعیت در مناطق جنوبی عراق بوده است.
2: افزایش جمعیت بدون محدودیت، با آشفتگی و بدون هیچ نوع ساماندهی و برنامه ای صورت گرفته است. نه از سوی مردم برای آن برنامه ای بوده است و نه دولت دارای تمهید و استراتژی مشخصی برای افزایش جمعیت بوده است. بر اساس برخی پیش بینی و ارزیابی ها تا سال 2030 افزایش جمعیت در عراق به 51 میلیون نفر می رسد.
3: مشکلات و مسائل پیش روی کُرد در ارتباط با سرشماری عمومی نفوس به شیوه زیر است:
الف: کُرد بخشی از مناطق تحت کنترل خود را از دست داده است. شمار بسیاری از جمعیت این مناطق آواره شده اند، اما به جای تلاش و اقدام در راستای حصول توافق سیاسی برای بازگرداندن ساکنان مناطقی که کُردها از آن ها آواره شده اند، خود را سرگرم تلاش برای عدم برگزاری سرشماری در برخی از مناطق مورد مناقشه کرده اند. در مقابل، اکثریت قریب به اتفاق درخواست ها برای برگزاری سرشماری در همه مناطق است. حال سوال این است که اگر سرشماری در همه مناطق برگزار شد، واکنش کُردها چه خواهد بود؟
ب: یکی از مسائل و مشکلات میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق، تعیین میزان سهم اقلیم کردستان از بودجه سالانه عراق بوده است. این سهم در آغاز 17 درصد از مجموع بودجه سالانه کشور را تشکیل می داد که به مرور زمان کاهش یافت و در نهایت، قطع شد. حال در قانون بودجه سال 2019 این سهم 12.67 درصد تعیین شده است.
مشکل و مسئله اصلی برای کُرد در عراق این است که در سرشماری عمومی نفوس، جمعیت ساکن اقلیم کردستان به 17 درصد از کل جمعیت عراق نمی رسد و این به معنی کاهش استحقاق بودجه ای اقلیم کردستان است.
ج: نگرانی جدی دیگری که نزد کُردها وجود دارد، عدم تمایل شهروندان کُرد به شرکت در سرشماری عمومی نفوس و عدم پاسخگویی به ماموران سرشماری می باشد، دلیل این نگرانی نیز کاهش محسوس شرکت شهروندان کُرد در انتخابات و رویدادهای سیاسی و مدنی به ویژه انتخابات چند سال اخیر است و آخرین نمونه این کاهش مشارکت، انتخابات مجلس نمایندگان سال 2018 عراق بود.
ختم کلام این که تاکنون کُرد به عنوان موضوعی فنی و نه موضوعی سیاسی به سرشماری عمومی نفوس در عراق نگریسته است و این در حالی است که این موضوع به تمام معنا "سیاسی" است. هر چند اقلیم کردستان در کمیته برگزاری سرشماری دارای عضو می باشد، اما این موضوع سیاسی است و لازم است در برنامه توافق میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق جای گیرد.
درک این واقعیت از سوی اقلیم کردستان ضروری است که تعیین تمامی استحقاقات اقلیم در عراق وابسته به شمار ساکنان اقلیم کردستان در چارچوب عراق می باشد. سرنوشت مناطق کردستانی خارج از اداره اقلیم کردستان نیز به صورت چشمگیری وابسته به سرشماری نفوس در عراق است.
نظر شما