به گزارش کردپرس، حمام تاریخی لج در مهاباد مربوط به دوره صفوی است و این اثر در ۷ مهر سال ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۱۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

ولی این اثر تاریخی در هفدهمین سالروز ثبت ملی شدنش با مشکل عجیبی روبه رو است. اگر برای بازدید از حمام تاریخی لج که در روستایی به همین نام در شهرستان مهاباد واقع شده سفر کنید، برای وارد شدن به داخل آن باید از درب ورودی یک منزل مسکونی چسبیده به حمام وارد محوطه این اثر تاریخی شود.

مشکلی که چندین سال است این اثر تاریخی با آن دست و پنجه نرم می کند. حمام در دهه 60 بازسازی شد اما به دلیل عدم رسیدگی به آن و مشکل مجاورت این اثر تاریخی با ملک یکی از روستاییان در روستای لج، از سال 95 به انبار مالک این منزل تبدیل شده بود.

در پی رسانه ایی شدن چندین باره این موضوع، اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان غربی وارد عمل شد و اقدام به پاکسازی اثر کرد و این اداره کل نسبت به اخطار به همسایه مجاور و جمع‌آوری تمام اسباب او اقدام و اذعان کرد؛ عکس منتشره مربوط به ماه‌های گذشته است و اکنون حمام تاریخی لج ساماندهی و بخش‌هایی از این بنا مرمت‌شده است.

اما کارشناسان میراث فرهنگی نیز برای ورود به این اثر تاریخی از درب همان منزل مجاور وارد حمام لج شدند و انگار این قضیه حتی با حضور کارشناسان اداره کل در محل باز هم چندان اهمیتی نیافته است.

کارشناس رسمی دادگستری در گفتگو با خبرنگار کردپرس در این خصوص می گوید: با توجه به موقعیت کنونی ورودی حمام تاریخی لج، اداره میراث فرهنگی باید حق ارتفاق عبور را برای خود درخواست کند تا در سند شخصی مالک منزل مذکور هم درج شود.

بختیار سید نظامی اضافه می کند: در ابتدا کارشناسان حقوقی اداره میراث فرهنگی باید با بررسی سند این ملک حدود اربعه آن را مشخص کنند البته بنده بعید می دانم که در سند این ملک، ضلع ورودی این منزل با ورودی حمام تاریخی یکی باشد چرا که در هنگام درخواست و ثبت سند قطعاً اداره ثبت و اسناد باید به حدود این اثر تاریخی توجه می کرد.

او ادامه می دهد: بنابراین می توان نتیجه گرفت که مالک برای این قسمت از منزل خود که با ورودی حمام تاریخی یکی است سندی ندارد و اگر سندی هم وجود داشته باشد موردی استثنائی و عجیب است و باید با بررسی سند مالک و تعیین حدود اربعه آن نسبت به رفع تصرف از این اثر تاریخی اقدام شود و یا اینکه اگر خطایی در صدور سند رخ داده، باید درخواست اصلاح سند انجام بگیرد.

در همین خصوص سرپرست میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری مهاباد می گوید: تاکنون سند این ملک در اختیار میراث فرهنگی قرار نگرفته اما بنا به گفته های خود مالک این شخص هیچ سندی برای این قسمت از ملک خود که ورودی مشترک با حمام تاریخی لج پیدا کرده است، ندارد.

غلامرضا عبده بیان می کند: اداره کل میراث فرهنگی نیز در نظر دارد در صورت امکان این ملک شخصی را خریداری کند اما باید از لحاظ حقوقی بررسی‌های لازم انجام شود.

او ادامه می دهد: در واقع میراث فرهنگی باید از طریق قانونی به این قضیه ورود پیدا کند تا حدود سند این مالک مشخص شود و بررسی شود که چگونه اداره ثبت اسناد، سند این مالک را در محوطه این اثر تاریخی صادر کرده است و این مسئله باید قانونا شفاف سازی شود و ما از طریق امور حقوقی اداره کل میراث فرهنگی پیگیر این قضیه هستیم.

حمام تاریخی لج مهاباد در فاصله بیست و یک کیلومتری شهر مهاباد، واقع شده است. قدمت این اثر تاریخی به دوران شاه سلیمان صفوی و شاید اندکی قبل از وی و زمان حکمرانی صارم بیگ مکری و نواده او بداق سلطان یعنی سال ۱۰۵۰ تا ۱۱۰۰ ه.ق می رسد.

محوطه زیر گنبد ورودی به صورت چهار طاقی و فواصل زیر دو پایه طاق دار چهار متر است. قسمت فوقانی بنا، که آجرهای قرمز رنگ دارد، با نوعی گچ کاری همراه با پودر سنگ ویژه ای پوشانده شده که حکایت از کهنگی صدها ساله دارد.

مجموعاً فضای عمومی حمام به صورت مستطیل و عرض آن در جنوب و شمال ۱۳ و طول آن در غرب و شرق ۲۰ متر و دارای دو گنبد آجری است که محیط گنبد ورودی ۴۰/۱۴ متر و پیرامون گنبد حمام اصلی ۱۴ متر است. شش گنبد کوچک تر آجری نیز اندازه های متفاوت دارد.

این اثر همانند بسیاری دیگر از آثار تاریخی در استان 17 سال بعد از ثبت ملی هنوز تعیین حریم نشده است.

کارشناس حوزه میراث فرهنگی در گفتگو با خبرنگار کردپرس می گوید: جهت آزادسازی حمام لج مهاباد باید بر اساس حداقل حریم از منتها علیه آخرین دامنه اثر که توسط کارشناس تعیین می شود، به شعاع ۳۰ متر ساخت و ساز در محدوده آن متوقف شود و تا حدود ۳۰۰ متر هم باید حریم اصلی اثر تعیین شود.

محمود پدرام تصریح می کند: در بخش شمالی و شرقی حمام تاریخی خانه سازی شده است که با توجه به این نوع از تعیین حریم اثر، باید آزاد سازی شود.

او با اشاره به اینکه 30 سال قبل ورودی حمام لج باز بود بیان می کند: در دهه ۶۰ که بنده مسئولیت میراث‌فرهنگی مهاباد را عهده دار بودند در آن زمان منزل مجاور حمام ورودی مشترکی با این اثر تاریخی نداشت و محوطه آزاد بود. اما در این سال ها متاسفانه با کم توجهی های انجام گرفته در حال حاضر درب ورودی حمام تاریخی در حیاط یک منزل قرار گرفته است .

پدرام می گوید: البته در آن سالها این منزل مسکونی دارای سند نبود و اطلاعی ندارم که در سال‌های اخیر آیا سندی کسب کرده است و یا خیر. قطعا اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان غربی اکه قدام به تعیین حریم برای بسیاری از آثار باستانی در داخل شهر ارومیه همانند سه گنبد و مسجد جامع کرده است، بنابراین می تواند در راستای آزادسازی حریم حمام تاریخی روستای لج مهاباد نیز اقدام کند .اما تاکنون در این خصوص اقدامی انجام نگرفته است.

این کارشناس حوزه میراث فرهنگی ادامه می دهد: در صورتی که میراث فرهنگی خواستار حفظ این اثر تاریخی در مهاباد باشد باید نسبت به تهیه زمین معاوضی برای این مالک اقدام کند تا بتواند این حریم را محافظت کند البته باید تکلیف سند این منزل نیز در اداره ثبت احوال مشخص شود.

پی ها و زیر بنای حمام تاریخی لج از سنگ های موجود محلی و بقیه بنا از آجر چهار گوش قرمز رنگ است. زیر بنای عمومی این حمام از سنگ ساخته شده و از ارتفاع معینی به صورت آجرهای سرخ رنگ محلی مشابه با آجرهای مسجد جامع مهاباد و پل سرخ - که تخریب شده، ساخته شده است.

توجه به تاریخ بنای مسجد و شیوه معماری گنبدهای شبستان آن و هشتیهای زیبا و مراجعه به تاریخ اجتماعی منطقه و سبک هنر معماری اواخر دوره صفوی را نشان می دهد، اما متاسفانه کم توجهی به این اثر تاریخی در مهاباد موجودیت آن را تهدید می کند.