«جای هر کاوش و تخریب غیرمجاز در آثار کهن، جای دشنه‌ای است بر پیکر تاریخ منطقه و ایران‌زمین».

رحیم اشنویی محمودزاده پژوهشگر، آرشیویی زنده از رویدادهای کوچک و بزرگ ۷۰ سال اخیر منطقه و تاریخ‌نگاری صادق و امین با ۸۴ سال عمر، کتاب دوجلدی معانی اسامی مادی-کردی خود را با این جمله آغاز می‌کند.

این روزها که به شیوه‌های مختلفی چه فیزیکی و چه کلامی و نوشتاری، عده‌ای تیشه جهالت و نادانی و یا جعل و هویت‌سازی دروغین بر دوش نهاده و به جان تاریخ و واقعیات منطقه افتاده‌اند چه نیکوست که برخی هرچند قلیل و انگشت‌شمار، فارغ از نان و نام و نوا، از عمر و دارایی و زندگی خود می‌بخشند تا در قالب مستندات تاریخی و ماندگار، تصویری واقعی‌تر از آنچه براین سامان رفته است را برای فرزندان معاصر و آیندگان بجای بگذارند.

ارزش کار امثال اشنویی محمودزاده زمانی بیشتر هویدا می‌شود که در پارادایمی مسلط و نابرابر با امکانات و منابع مالی فراوان، برخی اتاق‌های فکر بدخواه در خارج از مرزها، در حال جعل تاریخ و واقعیت‌های موجود کشور و منطقه بوده و برای این منظور، تمام خطوط و چارچوب‌های اخلاقی، علمی و دانشگاهی را زیر پا گذاشته و به مدد موج عظیم رسانه‌های در اختیار، سعی در قلب و قمع واقعیت‌های موجود داشته و فراتر از این نیز مدعی تمام‌قد ملکیت و منکر و نافی هرگونه زیست مسالمت‌آمیز در پهنه وسیع این خطه از ایران بزرگ هستند!

البته دوشادوش اینان نیز، ناخواسته برخی کاسبان میراث تاریخی و گنج‌های خیالی نیز با بیل و کلنگ و بعضاً لودر و گریدر و دینامیت و باروت و امثالهم نیز به‌نوعی دیگر تیشه به اندک مانده‌های تاریخی منطقه می‌زنند که در جای خود این قبیل اقدامات اگرچه ریشه در فقر مادی و فرهنگی این‌گونه افراد دارد اما بعضاً نیز همین تاراج و تخریب‌ها، در قامتی مافیایی و سازمان‌یافته و باهدف زدودن همه واقعیت‌های تاریخی این سامان انجام می‌گیرد!

مجموعه غنی و مستند «معانی اسامی مادی – کردی» با بیش از ۱۳۵۰ صفحه در دو مجلد با تصاویر ناب و منتشرنشده از تاریخ و فرهنگ منطقه شمال غرب کشور که حاصل ده‌ها سال پژوهش و تحقیقات میدانی نگارنده است بی‌شک از آن دست منابعی است که با نگاهی جدید و «جسورانه» وارد یک مبحث تاریخی و زبان‌شناختی در پهنه کشوری و همچنین معرفی برش‌هایی مهم از تاریخ منطقه ماد کوچک یا آتروپاتگان شده و با استناد به تحقیقات واسیلی نیکیتین، مینورسکی و پروفسور مارّ، قسمتی از ساکنان این منطقه را کردهایی با اعقاب مادی دانسته و براین اساس به ترجمه حدود ۶۰۰ کلمه یا اسم مادی-پارسی با استفاده از زبان کردی می‌پردازد.

براین اساس این کتاب دوجلدی با رویکردی جدید و تاحدی متفاوت، فرهنگ‌نویسانی چون دهخدا، معین، عمید و سایرین را متهم نموده که اینان گرچه تمامی اسامی خاص ایران قدیم را «پارسی» تصور کرده اما از نوشتن معانی بسیاری از این اسامی عاجز بوده‌اند چراکه این فرهنگ نویسان، نگاهی درست به حاکمیت مادها قبل از خاندان هخامنشی نداشته و فاقد اطلاعاتی در باب اختلاط واژه‌ها در زبان «مادی-کردی» و پارسی بوده درحالی‌که با توجه به هم‌ریشگی زبان‌های مادی، کردی و پارسی، می‌توان معانی همه این واژه‌های خاص را به‌درستی استخراج نمود.

این ادعا می‌تواند سبب فتح باب جدیدی در خوانش تاریخی و زبان‌شناختی دوران هخامنشی و بعدازآن در کشور و همچنین گشودن برخی ابهامات تاریخی در قلمروی ماد کوچک و آتروپاتگان و یا آذربایجان و مناطق کردنشین مجاور آن باشد. البته لازم است این امر توسط پژوهشگران و محققین بی‌طرف و مطلع مورد واکاوی و بحث و بررسی فراوان قرارگرفته تا «پایایی» این رمزگشایی از اسامی خاص ایران باستان مورد تائید قرار گیرد.

علاوه بر رمزگشایی از این اسامی مادی – کردی در کتاب مذکور، در جای‌جای آن نیز به حوادث و رویدادهای- از گذشته تا معاصر- این مناطق همراه با ذکر مستندات و ارجاعات تاریخی و علمی اشاره‌شده که به‌زعم نگارنده اطلاعات درخوری از منطقه شمال غرب کشور و واقعیت‌های تاریخی و فرهنگی آن به دست خواننده می‌دهد، به عبارتی این بخش از کتاب حاوی منابع و مراجع جمع‌آوری‌شده خوبی برای شناخت بسیاری از واقعیت‌های این منطقه پرآشوب است.

گرچه محمودزاده صراحتاً اذعان می‌کند که باستان‌شناس نیست اما اطلاعات درخوری در باب باستان‌شناسی منطقه ارائه می‌دهد هرچند که تأیید نهایی این اطلاعات نیازمند منابع و مراجع معتبر است؛ با همه این‌ها، ارزش آن را دارد که در کتابخانه هر دلسوز منطقه، کتاب دوجلدی معانی مادی –کردی قرار گیرد.