کردپرس: عراق طی سه ماه اخیر شاهد تحولات و نزاع های سیاسی جدی میان احزاب سیاسی و اعتراض فراگیر به ویژه در بغداد و استان های مرکزی و جنوبی بود که نتیجه آن استعفای دولت به عنوان یکی از خواسته های معترضان و همچنین اصلاح قانون انتخابات در مجلس این کشور علیرغم مخالفت کُردها بود. برخلاف انتظارات که رئیس جمهور می بایست طی 15 روز نامزد تصدی نخست وزیری را به مجلس معرفی کند، تاکنون و به دلیل اختلافات میان طیف های اصلی در انتخاب نامزد و رد چهار نامزد ائتلاف سازندگی از سوی رئیس جمهوری و همچنین اراده معترضان برای ادامه حضور در خیابان ها، کشور عراق به بحرانی پیچیده گرفتار شده است که تحلیل و بررسی و پیش بینی تحولات آینده را دشوار نموده است.

در این میان، کردها به عنوان یکی از طیف های اصلی کشور، دارای منافع و خوانش خاص خود از تحولات هستند. آن ها همزمان که از آن چه مطالبات مشروع و قانونی معترضان می خوانند دفاع می کنند، نگران برخی سوگیری ها در این اعتراضات می باشند. از سوی دیگر، اصلاح قانون انتخابات آن گونه که تصویب شد را نمی پسندند و به آن رای منفی دادند. همزمان و علیرغم تلاش ها برای ایجاد گفتمان مشترک کردستانی، هنوز نتوانسته اند زیر یک چتر واحد در بغداد گردهم آیند و بی اعتمادی بر روابط میان احزب کُرد به ویژه احزب کوچک و بزرگ سایه انداخته است.

خبرگزاری کردپرس با هدف تحلیل و بررسی اوضاع کنونی عراق و به ویژه موضع کُردها به آن ، گفتگویی تفصیلی با شوان رابر دبیر شورای رهبری حزب جماعت اسلامی کردستان انجام داده است که در ادامه می خوانید:

کردپرس: ارزیابی شما از آخرین تحولات در ارتباط با انتخاب نخست وزیر جدید که به گره کوری در عرصه سیاسی عراق تبدیل شده است، چیست و چرا تاکنون احزاب و ائتلاف های سیاسی عراق نتوانسته اند این پرونده را ببندند و چه کسی مسئول وضعیت موجود است؟

شوان رابر: اوضاع کنونی عراق، بسیار آشفته و خطرناک است. از سویی تظاهراتی بسیار جدی و گسترده در برخی از استان های کشور علیه حاکمیت و نحوه مدیریت کشور در جریان است و روزانه شاهد کشته و مجروح شدن معترضان هستیم و از سوی دیگر، شاهد نزاع و اختلاف و تنش جدی میان نیروهای حشد الشعبی و آمریکا هستیم که اگر حل و فصل نشود و پایان نیابند نتایج بدی به بار خواهد آمد. در مقطع کنونی برنامه دولت آمریکا در عراق تضعیف و محدود کردن قدرت و اختیارات و تحرکات شیعیان است، موضوعی که از سوی شیعیان که حاکمیت را در دست دارند، قابل قبول و پذیرش نیست. اوضاع کنونی در نهایت موجب استعفای عادل عبدالمهدی نخست وزیر شد، اما این اقدام وی که خواست معترضان بود، تغییری در وضعیت نداده و تلاش ها برای انتخاب نخست وزیر جدید، بدون نتیجه مانده است.

معترضان دارای مجموعه ای مطالبات و خواست های گسترده و رادیکای هستند. بیشتر نامزدهای معرفی شده برای تصدی نخست وزیری را نمی پذیرند و این گزینه ها را رد می کنند. تاکید آن ها بر معرفی نامزدی بی طرف می باشد که قبلا نیز هیچ سابقه ای در تصدی مناصب حکومتی نداشته باشد و یافتن چنین گزینه ای در صحنه سیاسی و در میان احزاب، کاری بس دشوار است.

به دلیل وخامت اوضاع، احزاب اصلی و پیروز در انتخابات، اراده و میلی به تصدی نخست وزیری به عنوان عالی ترین مقام اجرایی کشور ندارند و از ترس این که تمامی شکست ها و بحران ها به نام ها تمام شود، جرئت در اختیار گرفتن این منصب را ندارند. به عقیده من در مقطع کنونی جایگزین مناسب و شایسته ای برای عادل عبدالمهدی در منصب نخست وزیری نیست.

ایران و آمریکا نگران هستند که تغییر و تحولات کنونی عراق منتیج به ایجاد بحران های بیشتری شود و به همین دلیل تغییرات کنونی را تایید نمی کنند.

مجلس نمایندگان عراق به عنوان نهاد قانون گذاری کشور به دلیل اوضاع بحرانی موجود قادر به حل بحران انتخاب نخست وزیر با کمک رئیس جمهور و از طرق قانونی و در مدت زمان تعیین شده نبود و به همین دلیل شاهد تداوم بحران هستیم.

به صورت رسمی، رئیس جمهور و در کنار آن، پارلمان مسئول بستن پرونده انتخاب نخست وزیر هستند، اما به دلایل مذکور مسئله لاینحل ماند و حل آن نیز دشوار است و اگر هم نامزد دیگری معرفی گردد احتمال وقوع بحران دیگری وجود دارد.

کردپرس: با توجه به تداوم اعتراضات و بحران سیاسی در عراق و شکست تلاش ها برای انتخاب نخست وزیر جدید، پیش بینی شما از آینده و روند تحولات سیاسی این کشور چیست؟

شوان رابر: تظاهرات در نتیجه اقدامات تخریبی و فساد اقتصادی و بی عدالتی در حاکمیت ایجاد شده است. هیچ برنامه و طرحی برای انجام اصلاحات و تأمین رفاه شهروندان وجود ندارد. به همین دلیل شاهد تداوم اعتراضات هستیم. اگر شاهد خشونت بیشتری باشیم، اوضاع آشفته تر می شود و در نتیجه بحران ها بغرنج تر خواهند شد و مشکلات و به ویژه فقر و تنگدستی افزایش می یابد و نتیجه این روند نیز تشدید مسائل و مشکلات و بحران ها است. طی چند سال گذشته شرایطی در عراق ایجاد شده است که در نتیجه آن؛ بی عدالتی، فساد و بکارگیری قدرت در رستای منافع شخصی تبدیل به امری معمول گردیده است و حل و فصل این مشکلات دشوار است و شهروندان نیز نا امید شده و موضع خود را اعلام کرده و واکنش نشان داده و دیگر این وضعیت را نمی پذیرند.

کردپرس: رویکرد و عملکرد رئیس جمهور عراق در مقطع کنونی را چگونه ارزیابی می کنید؟

شوان رابر: برهم احمد صالح رئیس جمهور عراق به صورتی عاقلانه و با صبر و متانت قدم بر می دارد و دارای عملکردی مثبت است، اما تاثیرگذاری آن در حد انتظار نیست و دلیل آن نیز، کُرد بودن وی و عدم اعتنا به ایشان و تصمیماتشان می باشد. اوضاع بسیار آشفته است و شهروندان رویکردی بسیار تند و اعتراضی در پیش گرفته اند و حاضر به پذیرش هر نامزدی برای تصدی منصب نخست وزیری نیستند و همین امر موجب شده است که رئیس جمهور نتواند بر اساس قانون اساسی نامزد نخست وزیری را به مجلس معرفی کند و مسائل و مشکلات پایان یابد و وضعیت موجود، وی را نیز در تنگنا و فشار قرار داده است و نمی تواند آن گونه که باید و انتظار می رود مسئله را حل و فصل نماید. به همین دلیل بحران کنونی نتیجه ضعف رئیس جمهور نیست، بلکه پیچیدگی اوضاع و معادلات موجب وضیت موجود است.

کردپرس: تحلیل شما از موضع نمایندگان و احزاب سیاسی کردستانی درباره انتخاب نخست وزیر جدید عراق چیست؟

شوان رابر: تاکنون برخی از احزاب کردستانی موافق ابقای عادل عبدالمهدی در منصب نخست وزیری هستند، اما وی استعفا داده و این پرونده بسته شده است. احتمال دارد از سر ناچاری در نهایت از وی درخواست شود در منصبش باقی بماند، در هر حال، نهایی کردن چنین مسئله ای کار کردستان نیست و احزاب و جریان های کردی در این موضوع نمی توانند نقش اصلی را در بغداد ایفا نمایند. برخی ها در اقلیم کرستان از آشفتگی اوضاع در مرکز عراق خرسند هستند با این استدلال که بغداد بی اطلاع از اقلیم کردستان و در جایگاه ضعف قرار گیرد و این که به شهروندان اقلیم کردستان اعلام کنند اوضاع ما از مرکز عراق بهتر است. هر چند وخیم شدن اوضاع بر کردها نیز تأثیر گذار و برای وضعیت کردستان نیز منفی خواهد بود.

کرپرس: آیا کردها دارای موضع و رویکردی مشترک و واحد نسبت به تحولات عراق هستند؟

شوان رابر: خیر، کردها نسبت به اوضاع بغداد و مسئله نخست وزیری دارای موضع مشترک و یکپارچه ای نیستند و بلکه رویکرد هر یک از احزاب بر اساس منافع ‌آن ها است.

کردپرس: قائل به وجود سیاست و موضع مشترک احزاب کردستانی در ارتباط با تحولات سیاسی عراق به ویژه در ارتباط با انتخاب نخست وزیر جدید هستید؟

شوان رابر: به دلیل این که دیگر احزاب به جز حزب دمکرات و اتحادیه میهنی نیز دستی در سیاست دارند و مسائل را کاملا درک کرده و تجربه کافی دارند که حاکمیت در کردستان از آن ها استفاده ابزاری کرده و سپس به آن ها پشت می کند و وقعی به مواضع و نظراتشان نمی نهد و آن ها را در موضوعات مهم مشارکت نمی دهد و سهمی برایشان قائل نیست؛ به همین دلیل آن ها نیز به دو حزب حاکم کاملا بی اعتماد هستند و در حد انتظار پاسخی به درخواست های آن ها نخواهند داشت.

کردپرس: شروط کردها در حمایت از نامزدهای معرفی شده برای تصدی منصب نخست وزیری عراق چیست؟

شوان رابر: کردها هنوز هم در میان خود بر سر شروطی که باید برای نخست وزیر آینده عراق تعیین کنند، به توافق نرسیده اند، اما به طور کلی درخواست های اقلیم کردستان از نخست وزیر جدید شامل این موارد است:

1: قانون اساسی عراق به جای اصلاح و تغییر، اجرایی شود.

2: مشکلات مناطق مورد مناقشه میان اربیل و بغداد حل شوند.

3: نیروهای نظامی کُرد به مناطق پیشین محل استقرار خود بازگردانده شوند.

4: هیچ منطقه دیگری به تصرف دولت عراق درنیاید.

5: تمامی آوارگان عراقی به محل سکونت خود بازگردند.

6: اقدامات لازم برای بهبود روابط میان اربیل و بغداد انجام شود.

7: عملکرد دولت مرکزی عراق در مقابل اقلیم کردستان مثبت باشد و بهبود داده شود.

8: بغداد تمامی مطالبات اقتصادی و مالی اقلیم کردستان را پرداخت کند.

کردپرس: چرا تلاش های رئیس اقلیم کردستان برای تشکیل هم‌پیمانی کردستانی در بغداد به نتیجه نرسیده است؟

شوان رابر: تلاش هایی جدی از سوی حزب دمکرات کردستان (پارتی) برای تشکیل جبهه و هم‌پیمانی مشترک کردستان در بغداد در جریان است، البته تا جایی که منافع این حزب را تأمین کند و به جز آن اهمیتی نمی دهند که این، هم‌پیمانی باشد یا نه و هیچ گونه حق و حقوق و امتیازاتی را برای دیگر احزاب و جریان ها قائل نیستند و به همین دلیل نیز دیگر احزاب و جریان های سیاسی، اهمیت چندانی به موضوع تشکیل هم‌پیمانی کردستانی نداده و هماهنگی و همکاری لازم را با آن ندارند.

کردپرس: ارزیابی شما از آینده توافق اربیل – بغداد بر سر بودجه و نفت چیست؟

شوان رابر: توافق بسیار خوبی است. ای کاش اربیل و بغداد می توانستند بر سر تمامی مسائل فی‌مابین و مورد اختلاف به توافق دست یابند به این ترتیب روابط میان دو طرف بهبود می یابد، مهم این است که رابطه میان اربیل و بغداد خوب بوده و منافع دو طرف را تأمین کند؛ بی تردید تنش و اختلاف به زیان هر دو طرف است.

اساس روابط بر قدرت و منافع استوار است و اینکه هر دو طرف دارای قدرت باشند بسیار بهتر از این است که یک طرف در موضع قدرت و دیگری در موضع ضعف قرار داشته باشد. ممکن است که توافق میان اربیل و بغداد لغو شده و یا توافقی دیگر جایگزین آن شود، اما در هر حال به نظر من اگر دولت اقلیم کردستان، نفت را طبق توافق به بغداد تحویل دهد، دولت مرکزی نیز بودجه را به اربیل پرداخت می کند، اما این توافق نیز هنوز به مرحله اجرا نرسیده است؛ وضعیت کنونی عراق نیز در عدم اجرای توافق ها مؤثر بوده و اینکه این وضعیت به سوی بهتر شدن و یا وخیم تر شدن برود نیز بر آن تأثیر دارد و باید دید که آیا کسی که در آینده منصب نخست وزیری عراق را در دست می‌گیرد، به این توافق رضایت می دهد یا خیر؛ همه این عوامل بر آینده این توافق تأثیر دارد.

کردپرس: مجلس نمایندگان عراق علیرغم مخالف کُردها اصلاح قانون انتخابات را به تصویب رساند؛ این اصلاحات چه تغییری ایجاد می کند و نتایج آن برای کردها چیست؟

شوان رابر: برخی بندهای اصلاحات قانون انتخابات عراق دارای اشکال بوده و می توان گفت که بد است و هدف از آن ها تضعیف برخی طیف‌ها در کشور و انحصارطلبی است، این قانون؛ آزادی، عدالت و نمایندگی واقعی مردمی را از دست داده و بیشتر در راستای تأمین منافع احزاب بزرگ کشور است و به حقوق احزاب کوچک ‌تر آسیب وارد می سازد. هر دو طرف به دنبال آن هستند که در اصلاح قانون اساسی اهداف و منافع آن ها تامین گردد و این خود امری منفی به شمار می آید، زیرا اصل بر این است که از طریق قانون؛ آزادی و حقوق قانونی تأمین شود نه اینکه قانون دستاویز و ابزاری برای نقض این حقوق و تامین منافع احزاب شود.

* مصاحبه : حسن صالحی سرویس عراق و اقلیم کردستان خبرگزاری کردپرس