استاد شجریان، را نمی شود فراموش کرد، خاصیت هنر ناب است که نام ها را و روح ها را جاوادنه می کند. استاد جاودانه مان نیست در میان مان دیگر که در کنسرت هایش گل برای مان بفرستد و دست برای مان تکان دهد. او رفته است و هنرش را برایمان گذاشته است به یادگار. مرغ سحر را خواند، مرغ سحر می خواند هر روز. استاد شجریان معنی دهنده تام هنر و اصالت است.
استاد عزیزمان پس از سالها مبارزه با سرطان امروز پنجشنبه درگذشت؛ حلقهای از زنجیره گرانسنگ استادان موسیقی و آواز اصیل و سنتی بود که نامش در کنار اساتیدی؛ نظیر عبدالله دوامی، اسماعیل مهرتاش و حسین طاهرزاده در تاریخ موسیقی ایران قرار گرفت؛ نامی که تا سالها ظهور جانشینی برای او غیرممکن به نظر میرسد.
می توان گفت و نوشت «استاد محمدرضا شجریان موسیقیدان، آهنگساز، خواننده و خوشنویس ایران زمین و نامزد ۲ جایزه گرمی بود که توسط سایت انجمن آسیا بهعنوان پرآوازهترین هنرمند موسیقی اصیل ایرانی معرفی شد. همچنین روزنامهٔ ونکوورسان او را یکی از مهمترین هنرمندان موسیقی در سال ۲۰۱۰ و یکی از ۵۰ صدای برتر جهان معرفی کرده بود.» اما باید یادمان باشد در کنار این ها استاد محمدرضا شجریان، پیوند دهنده هنر و مردم است. معنی دهنده هنرمند مردمی. استادی به معنی تمام کلمه. هنرمندی که جاودانه شده است طوری که رفتنش را باورمان نمی آید.
فضای مجازی را نگاه که بنیدازیم از پیر و جوان و چندین نسل را می یابیم که امروز غم بار سفر ابدی هنرمندی هستند که شاید سبکش قدیمی بوده باشد اما خسرو وار بر آواز ایران طوری ایستاد که همه مان را به هم پیوند دهد. او سرمایه ملی ما است. شجریان یکی از سرمایه اصلی ایران شد چون مسیرش را اینگونه انتخاب کرده بود.
استاد شجریان در طول فعالیت هنری خود موفق به تولید حدود ۶۰ آلبوم موسیقی، خوانندگی در تیتراژ فیلمهایی چون دلشدگان، ابجد و زمستان، و اجرای بیش از دهها کنسرت داخلی و بین المللی شده است.
اما آنچه از این هنرمند، چهرهای بیبدیل در موسیقی ایران و جهان ساخت به باور متخصصان این حوزه این است که او هنرمندی بود که صدای خوش، حنجره توانمند و توان بالای آواز در خانواده اش موروثی است. برادران او و فرزندانش همگی از این نعمت خدادای برخوردار هستند. او تسلط زیادی بر دستگاهها و ردیفهای متنوع موسیقی داشت و روایتهای مختلف ردیفهای آوازی اساتید بزرگ موسیقی و قدما را به خوبی میشناخت و برآنها مسلط بود. استاد محمدرضا شجریان خوانندهای بود که وسعت صدایی معادل ۲ اکتاو یا چهاردانگ داشت و برخی آثار او گواهی میدهند این وسعت صدا بیشتر از دو اکتاو هم بوده است.
خسرو آواز ایران، از معدود هنرمندان موسیقی ایران در عرصه آواز بود که شناخت عمیقی از ادبیات کلاسیک و معاصر داشت. وی همچنین از خلاقیت بینظیری در تطبیق آنی دستگاههای موسیقی و شعر برخوردار بود؛ به گونهای که بهخوبی میتوانست در لحظه برای دستگاهی خاص شعری مناسب انتخاب کند یا قادر بود در مواجهه با اشعار مختلف بهترین دستگاه و حتی ارکستراسیون را برگزیند.
پشتوانه قوی تکنیکی او و شناخت کاملش از شرایط اجتماعی و درک و تسلط مثالزدنی او از ادبیات و واژگان زبان فارسی همه و همه باعث شدند او به خوبی این توانمندیها را تلفیق کند. وی با استفاده از این توانایی و با برخورداری از ذهن زیباییپرداز، خلاقیت و بهرهگیری از قدرت آوازی عملکردی موفق ارائه داد.
شجریان وسواس زیادی در انتخاب اشعار و صدای سازها و انتخاب دستگاهها و ردیفها داشت که این وسواس در همدورههای او نظیر مرحوم محمدرضا لطفی، مرحوم پرویز مشکاتیان و حسین علیزاده نیز مشهود بوده است.
شهرام صارمی آهنگساز و مدرس و نوازنده کمانچه د در باره آنچه از شجریان اسطورهای بیتکرار در موسیقی ساخت به ایرنا گفته است: «شجریان فرزند زمانه خود بود. او و بسیاری از همنسلانش بهترین بهره را از شرایط پیرامون خود و اساتید خود نظیر عبدالله دوامی، حسین مهرتاش و طاهرزاده برده و متناسب با شرایط هنری زمان بهترین و بیشترین تجربهها را از اساتید بزرگ موسیقی زمان کسب کرد.او هنرمندی بود که در دوران زیست هنری خود به موسیقی اکتفا نکرد. درجه ممتاز خوشنویسی داشت. توانایی در ابداع و ساخت سازهای موسیقی، شناخت اشعار فارسی کلاسیک و معاصر با درک و تسلط مثال زدنی بر احوال شعرا و زمان سرایش شعر داشت.
برای او هرگز ادبیات و شعر قسمتی در موسیقی نبود؛ بلکه ادبیات ایران را با تمام وجود درک و آنرا در ذهن زیباییپرداز خود بهخوبی تجزیهتحلیل کرده و در کنار شناخت کافی از موسیقی ایرانی آثاری خلق کرد که باعث شد او نه به عنوان یک خواننده که به عنوان هنرمندی مولف در تاریخ موسیقی ایران ماندگار باشد.»
مزدا انصاری نوازنده پیانو و آهنگساز هم می گوید: «استاد شجریان هنرمندی بود که تمام خصوصیات موسیقیدانان ایرانی را یکجا در خود داشت. او مدرسی توانمند، خواننده ای بیبدیل و آگاه به موسیقی و زمانه و دارای قدرت آوازی بیبدیلی بود.
شجریان هنرمندی است که نمی توان او را از مسیر موسیقی اساتید خود جدا دانست. او آنچه را در موسیقی قدما بود، به خوبی آموخته بود و در زمان خود هنرمندی بی بدیل بود. پشتوانهای که از شجریان هنرمندی ساخت که نظیرش در دهه ها قبل دیده نشده و بعید است جانشینی در آینده موسیقی ایران داشته باشد.»
مشهورترین خواننده مشرق زمین، عالیم قاسیمف ملقب به بلبل شرق تبحر و توانمندیهای آوازی محمدرضا شجریان را ستوده است. حکیم لودین یکی مشهورترین نوازنده سازهای پرکاسیو جهان که اصالتا افغانی اما تبعه آلمان است، در گفتگوی خود با خبرنگار موسیقی ایرانا از محمدرضا شجریان با عنوان یکی از هنرمندان بدون جایگزین موسیقی ایران یاد کرده است.
امروز یک سال است که دیگر استاد شجریان در میان نیست، دلمان غمگین است از رفتنش و سیره اش میراثی است برایمان. یادش را گرامی می داریم و تا هستیم یادش در دلمان ماندگارترین است.
نظر شما