به گزارش خبرنگار کردپرس، اثر تاریخی «حمام لج» در مهاباد، مربوط به دوره صفوی است که در ۷ مهر سال ۱۳۸۱ با شماره ثبت ۶۱۸۸ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، ولی این اثر تاریخی ١٩ سال پس از ثبت ملی شدن، با مشکل عجیبی روبه رو شده است.

اگر برای بازدید از حمام تاریخی لج که در روستایی به همین نام در شهرستان مهاباد واقع شده سفر کنید، برای وارد شدن به داخل آن باید از درب ورودی یک منزل مسکونی چسبیده به حمام وارد محوطه این اثر تاریخی شوید. در واقع ورودی حمام در حال حاضر در ملک شخصی قرار گرفته است!

این حمام تاریخی در دهه 60 بازسازی شد، اما به دلیل عدم رسیدگی به آن و مشکل مجاورت این اثر تاریخی با ملک یکی از روستاییان در روستای لج، از سال 95 به انبار مالک این منزل تبدیل شده بود که با ورود اداره کل میراث فرهنگی آذربایجان غربی این قضیه رفع و بخش‌هایی از این بنا مرمت ‌شد.

اما مشکل اصلی همچنان پابر جا است و کارشناسان میراث فرهنگی نیز هر بار برای ورود به این اثر تاریخی از درب همان منزل مجاور وارد حمام می شوند. این موضوع بارها در خبرگزاری کردپرس با عنوان یک مشکل عجیب! برای یک اثر تاریخی، رسانه ایی شده بود.

سند حمام تاریخی لج باید بررسی شود

تا اینکه امروز چهارم آبان ماه، مدیرکل میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در نشستی با اعضای شورای شهر مهاباد به تخلف آشکار بنیاد مسکن در مورد حمام تاریخی لج اشاره کرد.

جلیل جباری گفت: طی اشتباه آشکار بنیاد مسکن بخشی از زمین این اثر تاریخی به ملک شخصی فردی در مجاورت حمام درآمده که باید هرچه سریعتر سند بررسی و مشکل برطرف شود.

از بررسی سند و تعیین حدود اربعه تا رفع تصرف از اثری تاریخی در مهاباد

پیشتر بختیار سید نظامی، کارشناس رسمی دادگستری در گفت و گو با خبرنگار کردپرس در این خصوص گفته بود: با توجه به موقعیت کنونی ورودی حمام تاریخی لج، اداره میراث فرهنگی باید حق ارتفاق عبور را برای خود درخواست کند تا در سند شخصی مالک منزل مذکور هم درج شود.

او اضافه کرد: در ابتدا کارشناسان حقوقی اداره میراث فرهنگی باید با بررسی سند این ملک حدود اربعه آن را مشخص کنند البته بنده بعید می دانم که در سند این ملک، ضلع ورودی این منزل با ورودی حمام تاریخی یکی باشد چرا که در هنگام درخواست و ثبت سند قطعاً اداره ثبت و اسناد باید به حدود این اثر تاریخی توجه می کرد.

به گفته این کارشناس دادگستری؛ می توان نتیجه گرفت که مالک برای این قسمت از منزل خود که با ورودی حمام تاریخی یکی است سندی ندارد و اگر سندی هم وجود داشته باشد موردی استثنائی و عجیب است و باید با بررسی سند مالک و تعیین حدود اربعه آن نسبت به رفع تصرف از این اثر تاریخی اقدام شود و یا اینکه اگر خطایی در صدور سند رخ داده، باید درخواست اصلاح سند انجام بگیرد.

حریم اصلی اثر باید تا حدود ۳۰۰ متر تعیین شود

سرپرست سابق میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری مهاباد نیز به کردپرس گفته بود: تاکنون سند این ملک در اختیار میراث فرهنگی قرار نگرفته اما بنا به گفته های خود مالک این شخص هیچ سندی برای این قسمت از ملک خود که ورودی مشترک با حمام تاریخی لج پیدا کرده است، ندارد.

در همین خصوص کارشناس حوزه میراث فرهنگی نیز در گفت و گو با خبرنگار کردپرس گفت: جهت آزادسازی حمام لج مهاباد باید بر اساس حداقل حریم از منتها علیه آخرین دامنه اثر که توسط کارشناس تعیین می شود، به شعاع ۳۰ متر ساخت و ساز در محدوده آن متوقف شود و تا حدود ۳۰۰ متر هم باید حریم اصلی اثر تعیین شود.

محمود پدرام تصریح کرد: در بخش شمالی و شرقی حمام تاریخی خانه سازی شده است که با توجه به این نوع از تعیین حریم اثر، باید آزاد سازی شود.

او با اشاره به اینکه 30 سال قبل ورودی حمام لج باز بود گفت" در دهه ۶۰ که بنده مسئولیت میراث‌فرهنگی مهاباد را عهده دار بودند در آن زمان منزل مجاور حمام ورودی مشترکی با این اثر تاریخی نداشت و محوطه آزاد بود. اما در این سال ها متاسفانه با کم توجهی های انجام گرفته در حال حاضر درب ورودی حمام تاریخی در حیاط یک منزل قرار گرفته است .

یادگاری از دوران صفویان که هنوز تعیین حریم نشده است

به گزارش کردپرس، حمام تاریخی لج مهاباد در فاصله بیست و یک کیلومتری شهر مهاباد، واقع شده است. قدمت این اثر تاریخی به دوران شاه سلیمان صفوی و زمان حکمرانی صارم بیگ مکری و نواده او بداق سلطان یعنی سال ۱۰۵۰ تا ۱۱۰۰ ه.ق می رسد.

محوطه زیر گنبد ورودی به صورت چهار طاقی و فواصل زیر دو پایه طاق دار چهار متر است. قسمت فوقانی بنا، که آجرهای قرمز رنگ دارد، با نوعی گچ کاری همراه با پودر سنگ ویژه ای پوشانده شده که حکایت از کهنگی صدها ساله دارد.

مجموعاً فضای عمومی حمام به صورت مستطیل و عرض آن در جنوب و شمال ۱۳ و طول آن در غرب و شرق ۲۰ متر و دارای دو گنبد آجری است که محیط گنبد ورودی ۴۰/۱۴ متر و پیرامون گنبد حمام اصلی ۱۴ متر است. شش گنبد کوچک تر آجری نیز اندازه های متفاوت دارد.

پی ها و زیر بنای حمام تاریخی لج از سنگ های موجود محلی و بقیه بنا از آجر چهار گوش قرمز رنگ است. زیر بنای عمومی این حمام از سنگ ساخته شده و از ارتفاع معینی به صورت آجرهای سرخ رنگ محلی مشابه با آجرهای مسجد جامع مهاباد و پل سرخ - که تخریب شده، ساخته شده است.

توجه به تاریخ بنای مسجد و شیوه معماری گنبدهای شبستان آن و هشتیهای زیبا و مراجعه به تاریخ اجتماعی منطقه و سبک هنر معماری اواخر دوره صفوی را نشان می دهد، اما متاسفانه کم توجهی به این اثر تاریخی در مهاباد موجودیت آن را تهدید می کند.

این اثر همانند بسیاری دیگر از آثار تاریخی در استان ١٩ سال بعد از ثبت ملی هنوز تعیین حریم نشده است.

گزارش/ تانیا شعفی