کُردی ایلامی و چالشی به نام زبان معیار/ یاسر بابایی

سرویس ایلام -اختلافاتی در حوزه زبان کُردی جنوبی وجود دارد و قاعدتا راه زیادی تا رسیدن به یک زبان معیار داریم.

من نگارش داستان را از شعر زودتر شروع کردم و این به دوران نوجوانی ام بر می گردد. آن زمان یک داستان ترسناک به اسم «چشم شیطانی» نوشتم که رابطه بین دو برادر نوجوان و ورود یک روح خبیث به خانواده آنها بود. داستانی دستنویس بود که خودم از آن می ترسیدم! بعدها در دانشگاه ایلام در دهه هفتاد با یک رباعی شعر کلاسیک را از زمان دانشجویی شروع کردم و وارد وادی غزل به سبک حسین منزوی شدم. بعد هم به سمت شعر سپید کشیده شدم و در نهایت به داستان کوتاه و رمان برگشتم.

البته همه این فعالیت‌ها در زبان فارسی اتفاق می‌افتاد و به نگاشتن و خلق اثر به زبان کردی ایلامی فکر نمی‌کردم و مانند امروز به شعر و داستان با زبان مادری توجهی نداشتم و طبعا در خصوص اکنون و آینده آن نیز بی تفاوت بودم.

امروز اما بنا به تجاربی که در حوزه خلق اثر به زبان کردی ایلامی و انتشار آثار شعرا و داستان نویسان این دیار یافته‌ام، به این نتیجه رسیده ام که بالندگی زبان کردی ایلامی به بخشنامه و دستورالعمل و تعیین تکلیف برای واژگان نیست بلکه هر زبانی در هر جای دنیا باید توسط افراد ماهر و خوش قریحه استفاده شود تا تبدیل به ادبیات و میراث شود. زبان کردی ایلامی هم که یک گویش فراگیر در حوزه زبان کردی جنوبی است، قطعا مانند تمام زبانهای دنیا دارای توانمندی جهت بیان اندیشه ها و آنات و احساسات است. اما اینکه تبدیل به یک صدای خاص در کشور و طبیعتا در بین کردزبانان بشود، آینده روشنی برای آن نمی بینم.

زبان کردی دارای تقسیم بندی های بسیاری است و یک زبان معیار وجود ندارد که بتوان با آن صدایی فراگیر در بین کردزبانان ایجاد کرد. در یک تقسیم بندی کلی تر، اگر زبان کردی ایلامی را زیرمجموعه زبان کردی جنوبی بدانیم، باز هم اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد ولی تا حد زیادی جای توسعه دارد. الان چیستی کردی ایلامی نیز محل مناقشه است که آیا کلهری یا پهله ای یا ملکشاهی یا... سایر گویشها معیار هستند یا نه. لذا پیش شرط این توسعه را تلاش برای رسیدن به یک زبان معیار لااقل در حوزه کردی جنوبی و کوچک تر از آن در حوزه استان ایلام می دانم و البته این کار دستوری نیست و باید از قلم شعرا و نویسندگان تولید و سپس در سطح جامعه فراگیر شود تا به معیار تبدیل شود.

داستان کردی کوتاه و بلند، با توجه به آثار معدودی که در استان ایلام و توسط نویسندگان این استان منتشر شده، با وجود جوان‌تر بودن این قالب اما تلاش نویسندگانش در استفاده از یک زبان معیار به نظر می رسد که موفق تر از شعرا بوده است. داستان نویسان بنا به خصلت افکار جهانشمولشان، از محلی گرایی و بومی گرایی گذشته اند و با توجه به اینکه اکثر آنها جوان هستند، به نوعی به یک زبان معیار نزدیک تر هستند. مجموعه داستان کوتاه رازان که برگزیدگان نخستین دوره داستان نویسی کردی ایلام در آن گرد آمده، جدا از جهانی که هر نویسنده ای دارد و جدا از ضعف و قوت داستانها، از منظر ارائه یک زبان واحد معیار برای کُردی ایلامی قدم خوبی بود.

نکته آخر اینکه اگر ما موفق بشویم که یک زبان معیار فارغ از دلبستگی های سیاسی و حزبی در ایلام و تنها از منظر تخصصی به وجود بیاوریم و با آن زبان در شعر، نثر، داستان، روزنامه نگاری و... تولید محتوا کنیم، می‌توانیم به قوام و دوام آن و نقش هویت ساز آن نیز امیدوار باشیم.

کد خبر 23187

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha