به گزارش خبرگزاری کردپرس، شاید کمتر کسی از مردم ایلام بداند که با اعمال برخی شاخص ها (مانند شاخص جمعیت، وسعت و معیارهای محرومیت مناطق) نحوه تقسیم 3 درصد بودجه نفت (یک سوم مناطق نفتی و دو سوم مناطق محروم) در لایحه سال 1401 به ترتیبی است که در مجموع آن سهم استان هایی چون: آذربایجان غربی (5.917.250 میلیون ریال)، فارس (6.226.650 میلیون ریال)، کرمان ( 4.242.580 میلیون ریال)، خراسان رضوی (5.680.250 میلیون ریال) هرمزگان (4.177.570 میلیون ریال) سیستان و بلوچستان (6.888300 میلیون ریال) کردستان (3.692.980 میلیون ریال) لرستان (2.891.810 میلیون ریال) از سهم استان ایلام با 2.585.880 میلیون ریال بیشتر است. سهم استان لرستان فقط از دو سوم موضوع 3درصد نفت، بیشتر از کل اعتبارات دو سوم و یک سوم ایلام است! سهم استان آذربایجان غربی بیش از دو برابر!! سهم استان ایلام است. از دو سوم 3 درصد نفت مربوط به مناطق محروم سهم آذربایجان غربی 5.917250 میلیون ریال حدود 5 برابر! سهم ایلام 1.224.290 میلیون ریال است.

متاسفانه مدیران استان هر ساله فقط با مقایسه کردن رشد اعتبارات و مقایسه درصدی آنها با سال های گذشته خود استان، صورت مسئله و مشکلات ساختاری و عمیق بودجه ای استان را پاک می‌کنند و بدون تلاش برای جرح و تعدیل شاخص ها و معیارها و ضرایبی که به بودجه استان آسیب می‌زند صرفا درصدها را بصورت گمراه کننده ای اعلام می‌کنند.

1. بودجه استان (مصارف) از منظری دیگر:

اعتبارات هزینه ای استان در لایحه1401 برابر6.335.210 میلیون ریال است که از این مبلغ 4.905.184 میلیون آن (77 درصد) بابت حقوق کارکنان دولت است. گرچه مسئولان استان به رشد 20 درصدی این قسمت از بودجه نسبت به مصوب سال 1400 اشاره میکنند اما در واقع این افزایش نمی تواند ملاک مناسبی برای تحرک بودجه ای استان باشد. اگر این مقیاس را بپذیریم استان تهران نسبت به سال گذشته رشد منفی در اعتبارات مصوب دارد. اما رقم استان تهران در اعتبارات هزینه ای 17.247.660 میلیون ریال و تقریبا 3 برابر استان ایلام است. اعتبارات هزینه ای بخصوص در قسمت حقوق بیشتر تابع چینش و ترکیب کارکنان دولت، بازنشستگی و بازخریدی و استخدام و... می‌باشد. و در واقع چندان با تحرکات بودجه ای استان ها مربوط نیست.

اعتبارات عمرانی (تملک دارایی های سرمایه استان) در لایحه بودجه 1401 مبلغ 13.714.940 میلیون ریال است و در رتبه 22 استان های کشور قراردارد. در حالی مسئولان استان و برخی نمایندگان اشاره میکنند که ایلام از 9 استان دیگر بیشتر اعتبار دارد اما به آنسوی معضل بودجه ای استان و ضعف در جذب اعتبارات مناطق محروم (دو سوم نفت)، نظام هزینه – درآمد، قانون استفاده متوازن را که ارقام اعتبارات عمرانی را بهبود میبخشد اشاره نمی کنند.

دولت درآمدهای اختصاصی استان ها را در لایحه 1401، مجدد به خود استان ها بدون کاهش تخصیص داده است. درآمد اختصاصی استان 51.150 میلیون ریال است،که همین رقم در جدول مصارف برای بودجه استان منظور شده است. در این زمینه استان ایلام در آخرین رتبه قرار دارد.درآمد اختصاصی استانی مانند لرستان 304.590 میلیون ریال یعنی 6 برابر استان ایلام است. قبل از استان ایلام، استان کهکیلویه و بویر احمد قراردارد با 58.350 میلیون ریال.

در سرجمع اعتبارات ملی (هزینه ای و عمرانی) سهم استان ایلام 54.162.591 میلیون ریال است.که رتبه 30 در میان استان های کشور است. اعتبارات هزینه ای ملی استان 49.200.351 میلیون ریال و اعتبارات عمرانی (تملک دارایی های سرمایه ای) 4.962.240 میلیون ریال است.

در جمع جبری کل اعتبارات (استانی و ملی) استان ایلام با رقم 74.283.891 در رتبه 30 کشور قراردارد. جالب آنکه رقم کل اعتبارات استان لرستان 154.245.455 میلیون ریال است. یعنی بیش از 2 برابر استان ایلام!

2. ایجاد درآمدهای بودجه ای استان (از منابع بودجه)

یکی از مهم‌ترین شاخص های مورد نظر سازمان برنامه و بودجه برای تخصیص اعتبارات که همواره مورد تامل قرار میگیرد نقش استان ها در تامین درآمدها (منابع) بودجه است.هرچند استان ایلام از نظر وسعت و توسعه صنعت استانی کوچک به شمار میرود اما فعال بودن صنایع بزرگ نفتی و شرکت های مستقر (هر چند ساختار شرکت ها در بودجه متفاوت است) باید به ترتیبی مدیریت شود که حداقل درآمدهای استان را افزایش داده که بتوان از آن سو ؛ اعتبارات مناسبی را نیز بدست آورد.

نقش استان ایلام در درآمدهای عمومی آخرین استان با رقم 7.348.270 میلیون ریال است.درآمد استان لرستان از همین محل 17.157.120 یعنی بیش از دو برابر استان ایلام میباشد. بعداز ایلام که در رتبه 31 کشور از لحاظ تامین منابع قراردارد استان کهکیلویه و بویر احمد است که رقم این استان از این محل 12.493.580 میلیون ریال است یعنی 41 درصد بیشتر!

3. نتیجه گیری و پیشنهادی به مسئولان سازمان برنامه و نمایندگان استان:

متاسفانه نحوه بکارگیری و اعمال ضرایب و برخی شاخص ها و معیارهای تخصیص بودجه در سازمان برنامه و بودجه به شکلی مدون شده اند که برای استانی مانند ایلام بسیار آسیب زا هستند. استانی با وسعت اندک و جمعیت کم با منابع و ثروت سرشار گرفتار ضرایب و شاخص ها شده اما مسئولان استان بدون ورود عمیق به این مباحث صرفا ارقام بودجه های سنواتی را با هم مقایسه می‌کنند و درصد افزایش را تنها ملاک موفقیت میدانند.

روش های مختلف آماری وجود دارد که با تفسیر نتایج آنها و با بکارگیری مقیاس های تطبیقی، می‌توان وضعیت را بگونه ای تشریح کرد که چنین وانمود شود، که اعتبارات استان با توجه به وضعیت کنونی، مناسب است. اما از مسئولان محترم استان و نمایندگان خواهش میکنم دست از مقایسه های درصدی و اعتبارات سنواتی برداشته، و بجای ملاک قراردادن و مقایسه اعتبارات استانی؛ وارد مسائل اصلی و عمقی در ساختار بودجه شوند که نفس استان را گرفته است. مسائلی که هرچند پاره ای از آنها شاید قانونی هم باشد اما نقش و حق بودجه ای استان ایلام را با اخلال مواجه کرده است.

*استادیار مدیریت مالی دانشگاه پیام نور ایلام