به گزارش کردپرس، حملات یک سال گذشته ترکیه به مواضع پ.ک.ک در خاک اقلیم کردستان باعث تیره تر شدن روابط میان برخی جریانات کردی نیز شده است. حداقل در سه ماه گذشته برخوردها و درگیری هایی هرچند کوچک میان حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک و حزب دموکرات کردستان عراق یا پارتی در شمال این منطقه اتفاق افتاده است. این مسئله نه تنها باعث نگرانی کردها شد بلکه برخی تحلیلگران مسائل کردها نسبت به بروز یک درگیری داخلی دیگر میان جریانات کردی مانند آنچه در دهه 1990 میان حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی اتفاق افتاد هشدار داده اند.

خبرگزاری کردپرس، برای بررسی علل بوجود آمدن این تنشها و برخی مسائل دیگر مبروط به کردها با ایروین وان وین، پژوهشگر ارشد مسائل کردی در موسسه کلینگندال هلند مصاحبه کرده است. وان وین سه عامل تشدید فشارهای ترکیه بر پ.ک.ک، ورود پ.ک.ک به شنگال و قدرت گرفتن نیروهای کرد سوریه موسوم به ی.پ.گ را عامل ایجاد درگیری میان پارتی و پ.ک.ک عنوان کرد.

متن کامل مصاحبه کردپرس با ایروین وان وین، پژوهشگر ارشد در موسسه کلینگندال هلند:

کردپرس: ما در سال 2020 شاهد درگیری های جسته و گریخته در شمال عراق میان نیروهای حزب دموکرات کردستان عراق و پ.ک.ک بودیم. وزارت پیشمرگ اقلیم کردستان هم ادعا کرد نیروهای کرد سوریه به نیروهای کرد در گذرگاه مرزی فیش خابور حمله کرده اند. آیا می توان گفت که درگیری میان نیروهای پیشمرگ و نیروهای کرد سوریه بعد جدیدی از تنش های داخلی میان کردهاست؟ شما این حوادث را چگونه می بینید؟

ایروین وان وین: از نظر من حداقل سه عامل نقش اصی را در تنش ها میان نیروهای حزب دموکرات کردستان و پ.ک.ک ایفا می کند. عامل اول تاخت و تازهای فزاینده ترکیه در شمال عراق علیه پ.ک.ک است. ترکیه دهها پایگاه نظامی در شمال عراق ایجاد کرده و عملا یک منطقه امن ایجاد کرده و به طور مرتب علیه نیروها و پایگاه های پ.ک.ک در این منطقه حملات هوایی انجام می دهد. به عبارت دیگر، آنکارا فشار بر پ.ک.ک را افزایش داده است. به بیان دیگر، اگر ما شاهد درگیری میان نیروهای پ.ک.ک و نیروهای حزب دموکرات برای مثال در شنگال هستیم، بخشی از آن به این خاطر است که عناصر پ.ک.ک به دنبال جای دیگر و پناهگاهی دورتر از مرزهای ترکیه هستند.

عامل دوم این تنشها ورود پ.ک.ک به شنگال در سال های 2014/2015 برای محافظت از جمعیت ایزدیها در این منطقه در مقابل حمله داعش و پر کردن جای نیروهای حزب دموکرات بود که قادر به این کار نبودند. این ورود پ.ک.ک را قادر ساخت حضور خود را در شنگال محکم کند و برای مثال با تاسیس نیروهای مقاومت شنگال یا YBS که بخشی از نیروهای حشدالشعبی هستند به این هدف رسید و هرگز آنجا را ترک نکرد.

عامل سوم این درگیریها رشد سریع نیروهای یگان های مدافع خلق یا ی.پ.گ در کشورهمسایه یعنی سوریه است. این رشد در ابتدا به دلیل روابط خوب با دولت سوریه و حمایت پ.ک.ک از ان بوجود آمد زیرا پ.ک.ک و نیروهای ی.پ.گ ارتباط نزدیکی با هم دارند. همچنین شراکت نیروهای ی.پ.گ با آمریکا در عملیات ائتلاف علیه داعش به این رشد کمک کرد.هم فیش خابور و هم شنگال از نظر لجستیکی و مسیر تامین نیازها اهمیت زیادی دارند زیرا کوهستان قندیل را به سوریه متصل می کنند.

از یک نظر حزب دموکرات کردستان عراق با حضور فزاینده پ.ک.ک در قلمرو خود، به دلیل تلاش های ترکیه و ی.پ.گ برای افزایش کنترل در شمال عراق و سوریه روبه رو شده است. تحمل پ.ک.ک برای حزب دموکرات تا ز مانی که فقط در قندیل حضور داشته باشد امکانپذیر بود اما حضور پ.ک.ک در دهوک، شنگال و دیگر جاها مشکل ساز شده است.

کردپرس: برخی تحلیلگران معتقدند که ترکیه پشت درگیریها میان حزب دموکرات کردستان عراق با نیروهای .ک.ک/ ی.پ.گ در قلمرو اقلیم کردستان است. آنها معتقدند فقط نیروهای حزب دموکرات و نه نیروهای پیشرگ وابسته به دولت اقلیم کردستان وارد این درگیریها شده اند. این مسئله را چگونه تحلیل می کنید؟

ایروین وان وین: همان طور که قبلا هم گفتم بخشی از توضیح درباره افزایش حضور پ.ک.ک در منطقه تحت کنترل حزب دموکرات در اقلیم کردستان به تهاجم ترکیه در این منطقه وابسته است. در تحلیل اخیرمان درباره میلیتاریزه شدن و منطقه ای شدن استراتژی ترکیه علیه کردها در سراسر، عراق، سوریه و ترکیه، ما تخمین زدیم که این کشور بیش از 20 پایگاه نظامی در عمق 15 تا 20 کیلومتری خاک اقلیم کردستان ایجاد کرده و به طور مرتب نیز حملات هوایی در منطقه مخمور و شنگال انجام داده است. به عبارت دیگر، فشار روی پ.ک.ک زیاد است.

این نکته هم لازم به یادآوری است که حزب دموکرات کردستان عراق به دلیل وابستگی اقتصادی به ترکیه بویژه در زمینه فروش نفت خام نمی تواند زیاد این کشور را از خود دور کند. رهبران این حزب نیز به ترکیه نسبتا نزدیک تر شده اند. من نمی گویم که این حزب از ترکیه برای دور کردن پ.ک.ک دستور می گیرد اما قطعا پشت صحنه فشارهایی وجود دارد.

کردپرس: چرا دولت مرکزی عراق نسبت به حملات ترکیه به پ.ک.ک و یا درگیری میان پ.ک.ک و حزب دموکرات کردستان عراق سکوت می کند؟

ایروین وان وین: خوب، به نظر من، عراق جدای از اظهارات مبهم مانند دوست بودن با همه، در واقعیت سیاست خارجی عملی در مقابل بسیاری از همسایگان خود ندارد. این مسئله شامل ایران، اردن، کویت و همچنین ترکیه نیز می شود. به دلیل چالش های داخلی فراوان در عراق مانند کویید 19، بحران مالی، اعتراضات، قیمت نفت و همچنین پراکندگی ، منافع متضاد و رقابت که شاخصه سیاست های این کشور است، چنین رویکردی جای تعجب ندارد.

علاوه بر آن، بغداد احتمالا از این که اجازه دهد اقلیم کردستان خود مشکلاتش را حل کند خوشحال است و فقط به احضار گاه گاه سفیر ترکیه بسنده کرده است. همچنین وابستگی های تجاری و اقتصادی وجود دارد که هیچ کس نمی خواهد آن را به خطر بیاندازد. همچنین باید به یاد داشت که حملات ترکیه در مناطق دورافتاده و کم جمعیت اتفاق می افتد. اما اکنون که توافق اکتبر میان اربیل و بغداد در مورد شنگال وجود دارد ممکن است وضعیت در این مناطق جنوبی تر متفاوت باشد به همین دلیل باید منتظر ماند.

کردپرس: جو بایدن، رییس جمهور جدید آمریکا از رجب طیب اردوغان، رییس جمهور ترکیه به سبب نوع برخورد با کردها انتقاد کرده است. برخی رهبران کرد در عراق، سوریه و ترکیه از این انتخاب استقبال کرده اند. جو بایدن چه کاری می تواند برای کردهای ساکن در این کشورها بکند؟

ایروین وان وین: به نظر من وادار کردن حزب کردی اتحاد دموکراتیک در سوریه یا پ.ی.د و یگان های مدافع خلق یا ی.پ.گ به موافقت با ایجاد ساختار حکومتی فراگیرتر در شمال سوریه قدم مهمی خواهد بود زیرا یک منطقه منسجم و پایا ایجاد خواهد کرد که در آن هم کردهای سوریه و هم دیگر گروه های جمعیتی در سوریه می توانند در صلح به سر ببرند و از خودگردانی نیز برخوردار باشند. اما ایجاد ساختار فراگیر تر و مشارکت دادن دیگر گروهها در شمال شرق سوریه مستلزم خروج بیشتر عناصر پ.ک.ک از این منطقه است در غیر این صورت، گروه کردی شورای میهنی کرد سوریه، قبایل عرب و حزب دموکرات کردستان در آن مشارکت نخواهند کرد و ترکیه نیز همچنان یک تهدید نظامی برای این منطقه باقی خواهد ماند. مشکل پ.ک.ک این است که با توجه به فشارهای ترکیه بر قندیل و مقاومت حزب دموکرات کردستان عراق در برابر حضور بیشتر پ.ک.ک در قلمرو آن، جای دیگری برای رفتن به آن ندارد. بنابراین، چرا باید پ.ک.ک آنجا را ترک کند؟

اینجاست که آمریکا، اتحادیه اروپا و ترکیه در کنار شورای میهنی کرد سوریه و حزب دموکرات کردستان عراق احتمالا باید ترکیبی از فشار و انعطاف پذیری را نشان دهند. برای مثال، یک ایده این است که پ.ک.ک حضوری محدود از طریق یک حزب جدید داشته باشد به صورتی که حزب اتحاد دموکراتیک سوریه و نیروهای یگان های مدافع خلق به سمت سوری شدن بیشتر سوق پیدا کنند. احتملا به نوعی مدل حاکمیت انجمنی توسعه پیدا خواهد کرد. و اگر حکومت در شمال شرق سوریه دارای تکثر بیشتر باشد و نقش بیشتری به شورای میهنی کرد سوریه و دیگران داده شود، حزب دموکرات کردستان عراق و پ.ک.ک همچنین می توانند روی ایجاد وضعیت جدیدی در بخش غربی اقلیم کردستان عراق مذاکره کنند. آمریکا و اتحادیه اروپا نیز می توانند برای هرچه بیشتر جذابتر کردن این پیشنهادها مشوق هایی قرار دهند. برای مثال، آنها می توانند تضمین های امنیتی ارائه کرده و یا صندوق توسعه اعتماد برای شمال سوریه و یا مناطق مرزی ایجاد کنند.

مصاحبه از: اشرف بیننده