به گزارش کردپرس، یکی از مسائل اصلی ترکیه، به باور بسیاری از کارشناسان لاینحل ماندن مسئله کردهای این کشور است. ترکیه سالهاست برای پیوستن به جمع کشورهای عضو اتحادیه اروپا تلاش می کند و عضو پیمان نظامی ناتو است. با این حال، کشورهای غربی، بویژه کشورهای اروپایی به صورتی جدی به این مسئله ورود نکرده اند. اما جو بایدن که سال گذشته به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شد، یک سال قبل از آن، از سیاست های دولت رجب طیب اردوغان در برخورد با اپوزیسیون و کردهای ترکیه انتقاد کرده و قول حمایت از اپوزیسیون را داده بود. خبرگزاری کردپرس در این باره با دکتر ورا اکاریوس کلی، استاد رشته علم سیاسی و روابط بین الملل در دانشگاه سیِنای ایتالیا مصاحبه کرده است. او از بی علاقگی غرب، بویژه اروپا در ورود به مسئله کردهای ترکیه سخن گفت و این بی علاقگی را این طور خلاصه کرد: « عدم علاقه مندی غرب به ورود به مسائل کردی، هم به نگرانی های سیاست خارجی منطقه ای مانند تهدیدات امنیت ملی و هم به منافع اقتصادی ارتباط دارد.»

خودداری غرب از مداخله در مسئله کردهای ترکیه

دکتر کلی یکی از پیامدهای نادیده گرفتن مسئله کردها را هجوم شهروندان کرد ترکیه به اروپا عنوان کرد اما با اشاره به هجوم اخیر شهروندان اقلیم کردستان به سمت اروپا به دلیل بحران اقتصادی در این منطقه آن را یک استثنا نامید و گفت: اروپا تاکنون از روبه رو شدن با هر چالشی مرتبط با پناهندگان خودداری کرده است. در این مقطع، به نظر می رسد جمعیت مهاجر کردها، بویژه آنهایی که در حال حاضر در مرز میان لهستان و بلاروس تجمع کرده اند، به دلیل جلوگیری از افشای وضعیت رقت بار آنها در مرزهای لهستان و بلاروس، در زمره مهاجران اقتصادی و نه پناهنده طبقه بندی می شوند. این رویکرد بی رحمانه در موازات با سیاست های آمریکاست که در مورد کشورهای محور ترانزیت مهاجر موسوم به کشورهای امن پیروی می شود. در نتیجه، از پذیرش درخواست پناهندگی و یا ارائه کانال های جایگزین به پناهندگان خودداری می شود.

استاد دانشگاه سیِنا، چالشهای پیش روی اروپا و عدم توافق بر سر مسئله حقوق بشر را از جمله مواردی دانست که می تواند مانع ورود جدی اروپا به مسئله کردها شود. دکتر کلی در این باره گفت: در حال حاضر، بیش از هر زمان دیگری مشخص شده که مفهوم «غرب» در مورد ایجاد توافق فلسفی مشترک پیرامون حقوق بشر وجود ندارد. اروپا از قبل دچار تفرقه شده است اما ممکن است طی سال های آینده دچار تغییرات ریشه ای و بنیادی شود. آیا این نشانه بوجود آمدن فرصتی برای ورود بیشتر اروپائیان و مداخله آنها در مسائل مربوط به جوامع ترک و کرد است؟ اگر احزاب چپ میانه در حال ظهور در آلمان و فرانسه بتوانند رفاه اقتصادی هواداران خود را تضمین کنند و رای دهندگان را متقاعد کنند مدلی از انسجام اجتماعی را قبول کنند چنین فرصتی بوجود خواهد آمد.

دکتر کلی عدم فعالیت کافی و تعامل جدی کردهای مهاجر در اروپا را نیز از جمله موانع در ورود کشورهای اروپایی به مسئله کردهای ترکیه دانست و گفت: در این راستا لازم است کردهای مهاجر در کشورهای نوردیک مانند فرانسه، آلمان و غیره به عنوان شهروندانی فعال و رای دهندگانی متمرکز ظاهر شوند. اروپا در صورت نبودن حمایت جدی و جسورانه شهروندان کرد تمایل کمی برای تعامل جدی با ترکیه در مورد مسئله کردها دارد مگر این که منتظر شود تا جمعیت حامی رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور کنونی ترکیه به طور قابل ملاحظه ای کاهش یابد. جوامع کرد اروپا به تلاش برای خارج کردن پ.ک.ک از لیست گروه های تروریستی ادامه می دهند اما این تلاشها در سطح کوچکی انجام می شود و حمایت متحدان سیاسی پرنفوذ میان رو و چپ میانه را در کنار خود ندارد.

ارتباط مناسبات اقتصادی اروپا و ترکیه با عدم ورود جدی اروپا به مسئله کردهای ترکیه

او به مرتبط بودن مسئله کردهای ترکیه به نگرانی های سیاست خارجی و تعاملات اقتصادی اروپا اشاره کرد و گفت: عدم علاقه مندی غرب به ورود به مسائل کردی، هم به نگرانی های سیاست خارجی منطقه ای مانند تهدیدات امنیت ملی و هم به منافع اقتصادی ارتباط دارد. پرداختن به مسائلی مانند تجمع نیروهای روسیه در مرز اکراین و دسترسی به گاز اروپا بر دیگر اولویت ها مانند حقوق بشر ارجحیت دارد. با این که احتمال حمله نظامی روسیه به اکراین و تصرف قلمرو این کشور در آینده ای نزدیک کم است اما ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه همچنان روی بی ثبات کردن اکراین و انتخابات در شرق اروپا تمرکز کرده است که هدف از آن تجزیه ناتو و امید به وادار کردن اروپا به سازش هایی است که در راستای منافع روسیه است. نگرانی اصلی کشورهای غرب اروپا خنثی کردن رفتار تهاجمی روسیه و متحد نگاه داشتن ناتو در برابر این تهدیدات است.

استاد دانشگاه سیِنا تاکید کرد که برخی کشورهای اروپایی از سیاست های دولت کنونی ترکیه به رهبری رجب طیب اردوغان راضی نیستند اما درگیر برخی مسائل اصلی دیگری هستند. دکتر کلی افزود: «تعداد زیادی از کشورهای عضو ناتو به وضوح و به شدت از اردوغان خشمگین هستند. با این حال، آنها همچنان در این زمان نگران هستند که تقابل آنها با اردوغان، امید پوتین به ایجاد بی اعتمادی و همکاری میان اعضای ناتو را به یقین تبدیل کند. در این بازی شطرنج، مسائلی مانند کردها و حقوق بشر در حاشیه قرار می گیرند.»

توانایی بایدن در ایجاد فشار بر اردوغان و حمایت از کردها و اپوزیسیون

دکتر کلی در مورد قول جو بایدن برای حمایت از کردهای ترکیه قبل از انتخاب شدنش به عنوان رئیس جمهور آمریکا، به حمایت مناقشه برانگیز آمریکا از کردهای سوریه و نگرانی شدید ترکیه از این موضوع اشاره کرد و به کردپرس گفت: جو بایدن در بازی طولانی تر و پیچیده تری مربوط به جوامع کرد درگیر است. جو بایدن می خواهد تهدیدهای مستمر اردوغان نسبت به انجام عملیات نظامی گسترده در مناطق تحت کنترل کردهای سوریه را خنثی کند. اما واقعیت این است که اردوغان با توجه به کاهش محبوبیت خود و برای کسب حمایت ناسیونالیست ها، به یک پیروزی نظامی نیاز دارد. در حال حاضر، اردوغان از پیامدهای اقتصادی و واکنش های جو بایدن به عبور نیروهای ترکیه از مرز و حمله به مناطق کردنشین سوریه واهمه دارد.

دکتر کلی به مسائل مهم تر آمریکا و چالش این کشور با روسیه و تاثیر آن بر متمرکز نشدن واشنگتن بر مسئله کردها اشاره کرد و گفت: واضح است که جو بایدن باید با مسئله ای امنیتی و چند لایه تعامل داشته باشد. آمریکا می خواهد از طریق ائتلاف متحد در ناتو پوتین را به چالش بکشد. در نتیجه، به همراهی ترکیه برای متمرکز شدن روی این تهدید نیاز دارد. تهاجم نظامی ترکیه به قلمرو تحت کنترل کردهای سوریه وضعیت بسیار دشواری برای جو بایدن ایجاد خواهد کرد اما باعث پیچیده شدن طرح پوتین برای از بین بردن اتحاد غرب نیز خواهد شد. در حال حاضر، نه آمریکا و نه روسیه از جنگی نیابتی که به آسانی می تواند مسئله حمله ترکیه به مناطق تحت کنترل کردها را به آسانی از کنترل خارج کند، استقبال نمی کنند. جو بایدن ممکن است در هفته های آینده امتیازاتی اقتصادی به اردوغان بدهد تا تمرکز بر استراتژی پوتین ادامه پیدا کند.

استاد دانشگاه سیِنا تنها راه برای بهبود وضعیت کردهای ترکیه را کنار زدن اردوغان از طریق متحد شدن احزاب اپوزیسیون در انتخابات دانست و گفت: بهترین نتیجه برای کردها ایجاد نوعی جبهه اپوزیسیون انتخاباتی از میان بیشتر احزاب در ترکیه است که حزب عدالت و توسعه به رهبری اردوغان را در انتخابات سال 2023 شکست دهد. ممکن است این تنها استراتژی ارزشمند برای کنار زدن اردوغان و ایجاد آینده ای بهتر برای جوامع کرد باشد.

مصاحبه کننده: اشرف بیننده