بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران سیاسی ترکیه سال 2023 را آخرین سال حاکمیت مطلق حزب عدالت و توسعه (AKP) و رجب طیب اردوغان بر ترکیه دانسته و تأکید می کنند در صورتی که تحول غیرمنتظره ای رخ ندهد آک پارتی و اردوغان از صحنه سیاسی ترکیه کنار خواهند رفت. موضوعی که حتی کارشناسان نزدیک به آک پارتی نیز آن را پیش بینی کرده و زنگ خطر را برای این حزب به صدا درآورده اند. از همین رو موضوع انتخابات زودهنگام حالت بسیار پیچیده ای به خود می گیرد. از یک طرف آک پارتی می داند که در صورت تداوم شرایط موجود در انتخابات 2023 شکست خواهد خورد و از طرف دیگر با توجه به تزلزل شدید آراء این حزب در شرایط کنونی از رفتن به انتخابات زودهنگام واهمه دارد.

موضوعی که در این یادداشت به آن خواهیم پرداخت ضرورت برگزاری انتخابات زودهنگام برای حزب حاکم در ترکیه است. زمانی که با دقت به روند سیاسی داخل ترکیه نگاه می کنیم چنین به نظر می رسد که راه تداوم حاکمیت آک پارتی و شخص اردوغان در ترکیه از انتخابات زودهنگام می گذرد. به چه علت؟

1. تجزیه آک پارتی: حزب جوان آک پارتی که در سال 2001 میلادی تاسیس و از سال 2002 میلادی به قدرت رسیده است تقریباً تمامی ساختار گذشته خود را از دست داده و در حال تجزیه می باشد. جدایی شخصیت های بسیار مهمی همچون احمد داوود اوغلو، عبدالله گل، علی باباجان، حسین چلیک، عبدالطیف شنر و ... از این حزب و تاسیس حزب جدید سیاسی توسط این جریان ها، آک پارتی را به ضعیف ترین دوران خود در تاریخ سیاسی اش رسانده است. بعد از آن که داوود اوغلو در آخرین روزهای سال 2019 حزب آینده را تاسیس کرد تلاش های به مراتب گسترده تر و جامع تری از سوی علی باباجان برای تاسیس حزب جدید در راه است. حزبی که به مراتب بزرگ تر، گسترده تر، پرهوادارتر و قوی تر از حزب داوود اوغلو خواهد بود و این به شدت آک پارتی را در آستانه تجزیه و کاهش جایگاه مردمی در جامعه قرار می دهد. حزب عدالت و توسعه اگر بخواهد تا سال 2023 منتظر مانده و حزب های جدا شده از این حزب با برگزاری کنگره ها خود را آماده انتخابات کنند به طور قطع آراء بسیار زیادی را در 2023 از دست خواهد داد. از همین رو آک پارتی علاج واقعه قبل از وقوع را باید پیشه کرده و قبل از آن که جریان های جدا شده از این حزب بتوانند توسعه پیدا کرده، تقویت شده و مجوز ورود به انتخابات را به دست آورند کارزار انتخاباتی را برپا کند.
2. تضعیف شدید MHP: حزب حرکت ملی ترکیه (MHP) به عنوان مؤتلف کوچک اما تاثیر گذار آک پارتی در بسیاری از انتخابات در چند سال اخیر همواره به داد آک پارتی رسیده و با 11 الی 13 درصد از آرایی که همواره در انتخابات به دست آورده است باعث تداوم حاکمیت آک پارتی در کشور شده است. حزبی که انتخابات 2015 را از تشکیل حکومت ائتلافی نجات داده و آک پارتی را همچنان به عنوان حاکمیت مطلق در ترکیه نگاه داشت. ولی روند اخیری که در ترکیه به وجود آمده است نشان دهنده کاهش شدید آراء MHP در عرصه انتخاباتی ترکیه است. نظرسنجی های بسیار زیادی در چند ماه اخیر در ترکیه صورت گرفته است که MHP را برای اولین بار در 10 سال گذشته به زیر حدنصاب 10 درصدی انتخابات برده است و این زنگ خطر را برای آک پارتی که به شدت به آراء بالای 10 درصدی MHP نیاز دارد به صدا درآورده است. روندی که آغاز شده است اگر به این ترتیب ادامه داشته باشد MHP نخواهد توانست تا 2023 آراء خود را محفوظ نگه دارد و سقوط MHP سقوط AKP را نیز به همراه خواهد داشت.
3. بحران در اقتصاد ترکیه: اگر بخواهیم از دلایل تداوم حاکمیت 18 ساله آک پارتی مهمترین دلیل را شناسایی کنیم بدون شک این دلیل فاکتور اقتصاد خواهد بود. آک پارتی زمانی که حاکمیت را در ترکیه به دست گرفت توانست اقتصاد بیمار ترکیه را بهبود بخشیده و رونق اقتصادی قابل توجهی در این کشور به وجود آورد. رشد اقتصادی 11.1 درصدی ترکیه در سال 2011 میلادی یک موفقیت بسیار چشمگیر حزب آک پارتی در عرصه جهانی به حساب می آمد و یا رشد اقتصادی 9 درصدی در سال 2005 یک موفقیت بسیار بزرگ برای حزبی به حساب می آمد که در عرض سه سال توانسته بود اقدامات بسیار زیادی را در عرصه اقتصاد ترکیه انجام دهد. زمانی که تمامی این موفقیت ها را با رشد منفی 6 درصدی ترکیه در سال 2001 میلادی قبل از روی کار آمدن آک پارتی مقایسه کنیم متوجه خواهیم شد که این حزب چه خدمت بزرگی به اقتصاد ترکیه کرده است. ولی این روند در سال های اخیر به شدت متزلزل شده است. کاهش شدید رشد اقتصادی ترکیه از سال 2016، افزایش نرخ بیکاری در ترکیه، افزایش تورم در این کشور زنگ خطر را برای آک پارتی به مراتب بیشتر از گزینه های اول و دوم به صدا درآورده است. زمانی که نارضایتی های داخلی از سیاست های خارجی ترکیه را نیز به این گزینه اضافه کنیم روند کنونی به هیچ عنوان به نفع آک پارتی نخواهد بود. بنابراین آک پارتی یا باید دست به اصلاحات کلان اقتصادی بزند، که در شرایط کنونی زیاد محتمل به نظر نمی رسد و یا قبل از آن که وضعیت برای این حزب وخیم تر از شرایط کنونی بشود اقدام به برگزاری انتخابات زودهنگام کند.
4. موانع قانونی: اگرچه ترکیه به کشوری تبدیل شده است که قانون عبارت از فرمان هایی است که کاخ ریاست جمهوری اعلام می کند ولی بر اساس قانون انتخابات ترکیه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در انتخابات 2023 ریاست جمهوری ترکیه نمی تواند نامزد انتخابات باشد، مگر این که انتخابات زودهنگام برگزار شود. با توجه به این که حزب عدالت و توسعه به جز اردوغان آلترناتیو قدرتمند دیگری را برای ارائه در انتخابات 2023 ندارد برای این که اردوغان بتواند یک بار دیگر در انتخابات نامزد ریاست جمهوری ترکیه باشد یا باید دست به تغییر قانون انتخابات بزند یا این که انتخابات زودهنگام را برگزار کند.

با توجه به موارد ذکر شده در بالا حال این سوال پیش می آید که چرا با تمامی این ها حزب حاکم در ترکیه از انتخابات زودهنگام این اندازه اجتناب کرده و به برگزاری انتخابات در زمان تعیین شده تأکید می کند؟ در پاسخ به این سوال باید اعلام کرد بدون شک اگر شرایط اجتماعی و وضعیت سیاسی داخل ترکیه به گونه ای بود که حاکمیت از پیروزی در انتخابات مطمئن می شد ترکیه در سال جاری دست به برگزاری انتخابات زودهنگام می زد. ولی شرایط برای این کار به هیچ عنوان برای حاکمیت مناسب نیست. حزب آک پارتی که اعتقاد بسیار زیادی به نظرسنجی ها داشته و بزرگترین شرکت های نظرسنجی در دوران حاکمیت این حزب در ترکیه به وجود آمده است با تکیه بر نظرسنجی های بیشماری که در سطح کلان ترکیه انجام داده است برگزاری انتخابات زودهنگام را در این شرایط به صلاح خود نمی داند.

خبرگزاری کردپرس/سرویس ترکیه