کردپرس: مرداد ماه‌ 1398 آغاز ماموریت نصرالله رشنودی به‌ عنوان سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در اربیل مرکز اقلیم کردستان عراق بود. این آغاز به کار همزمان بود با تحولاتی در اقلیم کردستان و عراق؛ از جمله تغییر دولت در اقلیم کردستان و گفتگوهای میان اربیل و بغداد با هدف حصول توافقی همه جانبه بر سر مسائل فی مابین. نماینده جدید دیپلماسی خارجی ایران در مرکز اقلیم کردستان طی این چند ماه در ادامه رویکرد گسترش روزافزون روابط با طرف کرد عراقی، دیدارهایی با مقامات دولت اقلیم کردستان و رهبران و شخصیت های سیاسی و حزبی و اقتصادی انجام داد. از سوی دیگر، برگزاری نمایشگاه هایی اقتصادی، گردشگری سلامت و همچنین نشست هایی با طرف کرد عراقی و مسئولین ذی ربط ایرانی در ارتباط با دروازه های مرزی و مبادلات بازرگانی و تلاش برای رفع برخی مسائل و مشکلات بر سر راه افزایش سطح مبادلات، برخی دیگر از موارد در کارنامه کاری کمتر از یک سال رشنودی به عنوان نماینده دیپلماسی خارجی ایران در مرکز اقلیم کردستان است.

عراق به‌ دلایل مختلف سیاسی، امنیتی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی عمق استراتژیک جمهوری اسلامی ایران محسوب می شود و در این میان؛ اقلیم کردستان به‌ عنوان بخشی از این کشور، جایگاه‌ ویژه‌ ای در سیاست خارجی تهران دارد. شرایط حاکم بر مرزهای ایران و اقلیم کردستان، وضعیت خاص سیاسی اقلیم کردستان و شکنندگی ثبات موجود در منطقه، وجوب همکاری دوجانبه در حوزه‌ های مختلف و تعمیق روابط همه‌ جانبه‌ دو سوی مرز را بیش از پیش عیان می سازد و ماموریت اصلی این مهم بر عهده‌ نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در اقلیم کردستان است. کردپرس درباره موضوعات فوق گفتگویی با نصرالله رشنودی سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در اربیل انجام داده است که در ادامه می خوانید:

کردپرس: رویکرد و نگاه جمهوری اسلامی به روابط با اقلیم کردستان چیست؛ اقلیم چه جایگاهی در سیاست خارجی تهران در منطقه دارد؟

نصرالله رشنودی: در آغاز عید سعید نوروز و بعثت رسول گرامی اسلام حضرت محمد مصطفی (ص) خدمت همه هموطنان گرامی مقیم اقلیم کردستان عراق و همچنین مسئولان، مدیران و مردم شریف، احزاب و گروه ها، عشایر و تجار و بازرگانان، اصناف و همه اقشار محترم اقلیم کردستان عراق را تبریک عرض می نمایم. همچنین اعیاد شعبانیه بخصوص میلاد باسعادت حضرت ابا عبدالله الحسین(ع) را به همه سبزپوشان و ادامه دهندگان راه آن حضرت تبریک و تهنیت عرض می نمایم. این ایام را به جنابعالی و همه کارکنان کردپرس نیز تبریک گفته و برای آنان آرزوی موفقیت می نمایم و از اینکه این مصاحبه را مهیا نمودید سپاسگزارم.

در پاسخ به سوال شما باید بگویم، اقلیم کردستان در چارچوب حکومت فدرال عراق همواره برای جمهوری اسلامی ایران دارای جایگاه مهمی در زمینه های مختلف می باشد. مرز مشترک و طولانی، وجود گذرگاه های مرزی رسمی و غیررسمی، سوابق تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و... باعث شده که جایگاه مهمی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران داشته باشد.

کردپرس: حضرتعالی پس از آغاز به کار به عنوان سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در اربیل دیدار و گفتگوهایی با مقامات دولت اقلیم کردستان داشتید. اولویت های طرفین در مقطع کنونی برای افزایش سطح روابط چیست؟

نصرالله رشنودی: انتصاب اینجانب همزمان شد با تشکیل حکومت جدید اقلیم کردستان و تغییرات ایجاد شده در هیئت وزیران، پارلمان و مدیران که هم معارفه اینجانب و هم زمینه ایی برای عرض تبریک انتصابات جدید بود که بحث های کاری در راستای تقویت روابط دو جانبه در همه زمینه ها و بخصوص موضوعاتی مانند اتباع ایرانی مقیم اقلیم، شرکتهای فنی و مهندسی، بازرگانی و تجارت، توسعه روابط و فعالیتهای مرزی و تسهیل در انجام مراودات فی مابین، رفع موانع و مشکلات و... بوده که تاثیرات قابل توجهی را همراه داشته است.

کردپرس: روابط احزاب سیاسی مختلف در اقلیم کردستان – حاکم و اپوزیسیون – با جمهوری اسلامی ایران چگونه، دارای چه ماهیتی و بر چه اساسی است؟

نصرالله رشنودی: همانطور که اشاره شد روابط گسترده و مثبت گذشته با احزاب و گروه ها در زمان دیکتاتوری صدام، پشتیبانی های جمهوری اسلامی در مقاطع مختلف مانند انفال، بمباران شیمیایی حلبچه، انتفاضه و در جنگ با داعش و رفع تهدیدات این گروه تروریستی از مواردی هستند که مردم محترم اقلیم کردستان همواره آنها را به یاد دارند. به طبع با توجه به ساختار حزبی و نقش احزاب اقلیم در این تحولات که عنوان گردید باعث ایجاد روابط فی مابین شده است. جمهوری اسلامی ایران همواره تلاش نموده بین احزاب و گروه های سیاسی اقلیم اعم از حاکم و اپوزیسیون رابطه ایی حسنه باشد و در جهت رفع مشکلات تلاش داشته و دارد.

کردپرس: روابط اقتصادی و مراودات تجاری میان جمهوری اسلامی ایران و اقلیم کردستان عراق هم اکنون در چه سطحی است و ایران چه رتبه و جایگاهی در بازار اقتصادی اقلیم دارد؟

نصرالله رشنودی: در خصوص روابط اقتصادی و مراودات تجاری بایستی عرض کنم مرز طولانی مشترک و سه گذرگاه رسمی بین المللی تمرچین، باشماق و پرویزخان و چهار گذرگاه غیررسمی مانند کیله، سیرانبند، شوشمی و شیخ صله موقعیتی منحصر به فرد در مراودات تجاری در زمینه های مختلف ایجاد نموده است. علیرغم همه موانع و مشکلات تحمیل شده مانند تحریم ها و مشکلات مالی، سطح تجارت با اقلیم قابل توجه بوده است و طی آمار غیررسمی اعلام شده در 9 ماهه از سال 1398 با یکساله 1397 برابری داشته است.

فعالیت های اقتصادی شرکتهای فنی و مهندسی که در چند سال گذشته تحت تاثیر حملات تروریستی داعش به عراق و اقلیم کردستان قرار گرفته و تعطیل یا نیمه تعطیل شده بود با حمایت و اقدامات برنامه ریزی شده حکومت اقلیم فعالیت های خود را شروع و یا توسعه داده اند.

آنچه قابل توجه است ظرفیت بالای فعالیت های اقتصادی و تجارت با اقلیم کردستان است که شرکت های فنی و مهندسی و تجار و بازرگانان می توانند با تلاش و برنامه ریزی مناسب سهم قابل توجهی را به خود اختصاص دهند و نقش مهمی در ایجاد و تقویت روابط در این زمینه داشته باشند. حمل و نقل و دسترسی آسان، قیمت مناسب اجناس ایرانی، کیفیت و خدمات و علاقه مندی مردم اقلیم به تولیدات ایرانی باعث ایجاد تجارت پایدار فی مابین شده است.

کردپرس: چه موانع و مشکلاتی بر سر توسعه و گسترش روابط تجاری میان ایران و اقلیم کردستان و تحقق اهداف تعیین شده وجود دارد و طی چند سال اخیر چه اقداماتی برای رفع آن ها انجام شده است؟

نصرالله رشنودی: از مهمترین موانع، تحریم های بی سابقه آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران می باشد که محدودیت هایی برای فعالیت های تجاری و نقل و انتقال و مبادلات مالی و ارزی را ایجاد و با مشکلاتی مواجه نموده است که با تلاش های بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، ایجاد صندوق حمایت سرمایه گذاری در اقلیم و استفاده از دسترسی های جایگزین باعث کم اثر شدن آنها شده است. امروز با استفاده از تجربیات گذشته و تدابیر اندیشیده شده ما شاهد رونق در این زمینه بوده ایم و مشکلات محدود دیگری در مبادی ورودی ما و بین تجار در مراودات تجاری دیده می شود که اراده طرفین بر رفع آنها و سرعت بخشیدن به حل آنها می باشد.

کردپرس: طی سالیان اخیر مشکلات و مسائل زیر ساختی و اداری در دروازه های مرزی بر سر راه توسعه و گسترش مبادلات بازرگانی مشاهده شد و طرفین در دیدارهای مختلف بر اراده دو جانبه برای رفع آن ها تاکید نمودند. با توجه به این که مقامات اقلیم کردستان تاکید دارند که بیشترین این مسائل باید از سوی ایران حل و فصل شوند و آن ها اقدامات لازم را انجام داده اند؛ آیا پیشرفتی در حل این مشکلات حاصل شده اند و تصمیماتی در این راستا اتخاذ گردیده؟

نصرالله رشنودی: وضعیت و مسائل زیرساختی در مبادی رسمی و تعاملات فی مابین در آنها رضایت بخش است. توقعاتی که مسئولین جمهوری اسلامی و اقلیم کردستان دارند توسعه بیشتر و تسهیل مراودات تجاری در این مبادی می باشد که در جهت رسیدن به آن ها جلسات مشترک در سه سطح؛ گمرکات مرزی، فرمانداران و استانداران در همین راستا در مواقع لزوم برقرار می گردد و تاثیرات این جلسات در این مبادی مرزی کاملاً نمایان است.

در چهار گذرگاه غیررسمی هم تدابیر مشابهی اندیشیده شده است. در سال 1398 دولت جمهوری اسلامی ایران هر چهار گذرگاه سیرانبند، کیله، شوشمی و شیخ اصله را رسمی اعلام نموده و این تصمیم بصورت رسمی و از طریق سفارت جمهوری اسلامی ایران در بغداد به دولت مرکزی عراق اعلام گردید که در بهمن ماه 1398 دولت عراق با رسمی شدن مرز سیرانبند موافقت نمودند، اما به دلیل نبود زیرساخت لازم در طرف عراق و شیوع ویروس کرونا در سال 1398 رسماً آغاز به کار نکرده است و امیدواریم که مسئولین اقلیم و دولت مرکزی عراق جهت اجرایی شدن آن تسهیلات لازم را فراهم نمایند.

در خصوص مشکلات که فرمودید در سمت جمهوری اسلامی ایران است. طبیعی است که حجم بالای صادرات از جمهوری اسلامی ایران در مقابل واردات حداقلی باعث شده که سازماندهی و کنترل و انتقال این حجم صادرات، فشار بیشتری بر پایانه های ایران وارد می نماید، اختلاف قوانین گمرکی و استانداردها باعث شده در بعضی مواقع سوءتفاهم هایی بین تجار و ناوگان حمل و نقل و مسئولین پایانه های دو طرف به وجود می آید که در این راستا تلاش شده همسان سازی و آشنایی با قوانین گمرکی انجام شود و در سال 1398 خوشبختانه دوره های خوبی برای کارکنان گمرک اقلیم کردستان در جمهوری اسلامی ایران برقرار گردید و امیدواریم در سال جاری ضمن تداوم آن دوره ها در زمینه های دیگر این کار صورت گیرد و شاهد توسعه بیش از پیش در پایانه های مرزی باشیم.

کردپرس: توریسم درمانی یکی از حوزه های مهم در بحث گردشگری است. این حوزه هم اکنون چه جایگاهی در روابط میان ایران و اقلیم کردستان عراق دارد و چه اقداماتی برای بهره بردای حداکثری در این حوزه انجام شده است؟

نصرالله رشنودی: همچنان که اشاره کردید توریسم درمانی یکی از حوزه های مهم گردشگری است که بخاطر خدمات خوب و توانمندی های کادر پزشکی ایران، دسترسی آسان، کم هزینه بودن درمان، کوتاه بودن زمان سفر، کم هزینه بودن سفر، اشتراکات فرهنگی، دینی و اجتماعی همگی باعث اهمیت این حوزه شده است.

آشنایی با این حوزه یکی از ضروریت هایی می باشد که بایستی از طرق مختلف انجام شود، خوشبختانه برگزاری نمایشگاه گردشگری سلامت در آذرماه سال 1398 در اربیل انجام گرفت و تعدادی از شرکت های گردشگری سلامت، خدمات بیمارستانی در بخش های دولتی و خصوصی در این نمایشگاه سه روزه به نمایش گذاشته شد.

رایگان شدن صدور ویزا و لغو چند ماهه روادید که از آبان ماه 1398 شروع شد در راستای ارائه خدمات به گردشگران و بخصوص گردشگران سلامت بوده است. همچنین توجه بیمارستان ها و ساختارمند شدن خدمات درمانی در این راستا جهت بهره برداری گردشگران سلامت انجام شده است.

کردپرس: شیوع کرونا در دو کشور موجب اتخاذ تصمیمات و در پیش گرفتن تمهیداتی در دروازه های مرزی شد. آیا این موضوع بر روند مبادلات بازرگانی و میزان آن تاثیری داشته است و چه تصمیماتی برای اطمینان خاطر طرفین در جلوگیری از شیوع هر چه بیشتر این بیماری اتخاذ شده و چه اقدامات عملی در این راستا انجام شده است؟

نصرالله رشنودی: با شیوع کرونا در اوایل اسفند ماه 1398 دولت مرکزی عراق تمهیداتی اندیشید. بلافاصله پس از آن ستاد مقابله با کرونا در اقلیم کردستان تشکیل جلسه داد و محدودیت هایی ایجاد نمود از جمله این محدودیت ها منع ورود کلیه اتباع ایرانی به استثناء دیپلمات ها به اقلیم کردستان و تعلیق فعالیت تجاری در پایانه های مرزی غیررسمی و ایجاد کنترل بهداشتی در مبادی رسمی مرزی حاج عمران، باشماق، پرویز خان و هدایت کلیه فعالیت های تجاری به این سه پایانه بود.

این اقدامات بصورت طبیعی تاثیراتی بر روند و فعالیت های تجاری داشت، اما با تدابیر مسئولین ذیربط به سرعت مسیر مناسب خود را پیدا نمود و در حال حاضر روال عادی خود را طی می کند.

کردپرس: تامین امنیت مرزهای مشترک همیشه یکی از اولویات طرفین بوده است. هم اکنون وضعیت امنیت مرزها را با توجه به حضور برخی گروه های مسلح مخالف در خاک اقلیم و تحرکات آن ها را چگونه ارزیابی می کنید؟

نصرالله رشنودی: در راستای تامین امنیت مرزهای جمهوری اسلامی ایران نیروهای حرص الحدود وابسته به دولت مرکزی در مناطق مرزی مستقر هستند و تعاملات خوبی با مرزبانی جمهوری اسلامی ایران دارند، اما به دلیل مرز طولانی و حضور گروهک های تروریستی ضد انقلاب که از زمان دیکتاتوری صدام در منطقه شمال عراق و اقلیم کردستان حضور پیدا کرده اند و هرازگاهی مشکلاتی را در مناطق مرزی و استان های مرزی جمهوری اسلامی ایران ایجاد می نمایند. این اقدامات باعث شده که دستگاه های امنیتی و پیشمرگه اقلیم در راستای تامین امنیت مرزها ایفای نقش نمایندو همکاریهای خوبی با نیروهای امنیتی و نظامی جمهوری اسلامی ایران دارند.

خوشبختانه در راستای هماهنگی و تبادل اطلاعات و همکاری های امنیتی، کمیته مشترک امنیتی فعالیت های خود را تداوم بخشیده و در آذرماه سال 1398 این کمیته با حضور اعضا تشکیل جلسه داد و تصمیمات لازم اتخاذ گردید. اهمیت امنیت و ثبات مناطق مرزی برای دو طرف ضروری بوده و طرفین به این موضوع توجه خاصی دارند.

از طرفی هرگاه که گروهک های ضد انقلاب توانسته مزاحمت هایی در مناطق مرزی ایجاد نمایند با برخورد قاطع و پشیمان کننده نیروهای رزمنده مستقر در مناطق مرزی مواجه شده اند.

کردپرس: ارزیابی شما از روابط اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق با توجه به وجود پرونده های مورد اختلاف فی مابین از جمله نفت، مناطق مورد مناقشه، کنترل مرزها و درآمدهای نفتی و غیرنفتی در مقطع کنونی چیست؟

نصرالله رشنودی: روابط اقلیم کردستان با دولت مرکزی در دولت های مختلف فراز و نشیب هایی داشته است. دولت جدید اقلیم کردستان در دوره کوتاه نخست وزیری آقای عادل عبدالمهدی تلاش های خوبی را در رفع مشکلات با دولت مرکزی شروع کرد و اراده طرفین هم بر رفع این مشکلات قرار گرفت، برگزاری سرشماری ملی عراق که قرار است در سال جاری میلادی بخصوص در مناطق مورد مناقشه انجام شود، توافق بر سر بودجه اقلیم کردستان و حقوق کارمندان و پیشمرگان اقلیم کردستان، روشن شدن وضعیت نفت اقلیم کردستان و... از جمله مواردی بود که بین طرفین توافق گردید، اما به دلیل مشکلات بوجود آمده دولت مرکزی و استعفای آقای عادل عبدالمهدی این توافقات اجرایی نشد و بایستی توسط دولت آینده عراق تایید و ابلاغ شود. به نظر می رسد روند مثبتی بین طرفین در پیش رو قرار دارد چرا که اراده طرفین بر رفع این مشکلات است.

مصاحبه: حسن صالحی سرویس عراق و اقلیم کردستان / خبرگزاری کردپرس