به گزارش خبرنگار کردپرس، پس از نشر قسمت اول از مجموعه گزارش های کشت و صنعت مهاباد به نام «قصه پر غصه کشت و صنعت مهاباد و آینده ایی نامعلوم!»، اینبار این خبرگزاری در نظر دارد به ذکر تاریخچه ایی کامل تر از این مجموعه در چهار دهه فعالیت این واحد اقتصادی بپردازد.

دهه 50؛ ایجاد مجموعه عظیم مجتمع دامداری و صنعتی و کشاورزی مهاباد

در اوایل دهه ۵۰ شمسی همزمان با احداث سد مخزنی مهاباد، کارشناسان وزارت تعاون و امور روستاهای وقت وزارت جهاد کشاورزی فعلی طرح احداث مجموعه عظیمی موسوم به مجتمع دامداری و صنعتی و کشاورزی را در دستور کار و برنامه خود قرار دادند.

بخش کشاورزی این مجموعه طرح کانال کشی و آبرسانی به ۱۸ هزار هکتار از اراضی پایین دست سد مهاباد (شار ویران فعلی) که در نهایت به نام شرکت سهامی زراعی نامگذاری شد و هدف آن کشت محصولاتی از قبیل ذرت، گندم، جو، چغندر جهت تغذیه واحدهای دامداری و کارخانه عظیم خوراک دام و طیور و مرغداری های مجموعه بود که پس از پیروزی انقلاب اسلامی و شروع جنگ تحمیلی طرح مذکور در منطقه متوقف و شرکت سهامی زراعی شرکت های سهامی زراعی منحل شد.

بخش دوم "دامداری و پرورش" بود که شامل ۲ واحد پرورش مرغ گوشتی هر کدام به ظرفیت ۱۸۰ هزار قطعه مشتمل بر ۳۶ سالن پرورش مرغ و هر سالن به ظرفیت 10 هزار قطعه در جوار روستاهای کوسه کهریز و یک واحد مرغ مادر به ظرفیت ۱۸۰ هزار قطعه مشتمل بر ۱۸ سالن ده هزار قطعه ای در روستای گرده گرو و یک واحد جوجه کشی مدرن در جوار روستای دریاس و یک واحد طرح پرواربندی گوسفند به ظرفیت ۴۰ هزار راس در روستای گوگ تپه و طرح پرواربندی گوساله و گاو شیری به ظرفیت ۵۰۰۰ راس در جوار طرح گوگ تپه بود که طرح‌های مذکور تا پایان سال ۵۷ حدود ۸۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشتند.

بخش سوم شامل بخش "صنعتی" مجموعه شرکت های موسوم به کشت و صنعت مهاباد بود که شامل کارخانه خوراک دام و طیور به ظرفیت ۳۳ هزار تن در جوار روستای یوسف کند و کشتارگاه های صنعتی و مجهز گاو و گوسفند به همراه سالن بسته بندی قطعه بندی گوشت و آلایش سالن‌های زیر صفر و بالای صفر، نگهداری لاشه، سالن انتظار دام، واحد دیگ بخار، دیگ پخت، تصفیه خانه آب و سایر واحد ها واقع در شهرک مدیریت صنعتی واقع در در کیلومتر ده جاده ارومیه-مهاباد بود.

همچنین کشتارگاه صنعتی مرغ به ظرفیت ۳۰۰۰ قطعه کشتار مرغ در ساعت شامل سالن کشت و بسته بندی سالن های سرد و منجمد، نگهداری لاشه مرغ، دیگ مرغ، تولید پودر که در مواد خوراک دام کاربرد دارد واقع در کیلومتر ۱۰ جاده مهاباد ارومیه در شهرک صنعتی، همچنین سردخانه ۳ هزار تنی، جهت نگهداری گوشت و لبنیات و میوه که در سال ۱۳۸۰ ظرفیت آن به ۴ هزار تن افزایش یافت.

بخش چهارم شامل بخش "کشاورزی" این مجموعه بود که باقیمانده آن شامل ۲۰۰ هکتار از اراضی قابل کشت غلات و درختان میوه واقع در شهرک صنعتی جاده مهاباد ارومیه و قسمتی از اراضی محدوده واحدهای مرغداری در محدوده شهرستان مهاباد به وسعت ۳۰ الی ۶۰ هکتار بود.

بخش پنجم شامل بخش "مدیریت و خدمات رفاهی" که شامل واحد ستاد مدیریت مجموعه، مهمانسرا، منازل سازمانی، تعمیرگاه، طرح آبرسانی از چاه های موجود در جوار رودخانه مهاباد و فاضلاب به مجموعه شهرک صنعتی محوطه سازی و فضای سبز واقع در کیلومتر ۱۰ جاده مهاباد به ارومیه است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی و وقوع جنگ تحمیلی در منطقه مهاباد طرح عملیات اجرایی واحدهای مذکور عملاً متوقف شد و پیمانکاران شرکت های خارجی نیز از ایران خارج شدند.

دهه 60؛ ورود سرمایه گذاری بانکی و تولد کشت و صنعت مهاباد

در سال ۶۳ با تصویب هیات وزیران طرح‌های مجموعه شرکت‌های مهاباد به منظور تکمیل، راه اندازی و بهره برداری به بانک صادرات آذربایجان غربی واگذار و این بانک نیز با سرمایه‌گذاری مستقیم و با تشکیل شرکتی به نام شرکت کشت و صنعت مهاباد سهامی خاص، عملیات اجرای بازسازی، تکمیل و راه‌اندازی دو واحد مرغداری هر کدام به ظرفیت ۱۸ سالن ۱۰ هزار قطعه‌ای در جوار روستای گرده گرو و توت آغاج را شروع کرد و در سال ۶۶ به بهره‌برداری رساند.

پنج سال بعد از واگذاری مجموعه شرکت‌های مهاباد به بانک صادرات آذربایجان غربی، این بانک در سال ۶۸ به موازات کشت و صنعت مهاباد شرکت دیگری به نام شرکت مجتمع دامداری و صنعتی مهاباد سهامی خاص، تأسیس کرد که در سال ۶۹ به ثبت رسید .

شرکت مجتمع دامداری به عنوان شرکت مشاور و پیمانکار ادامه عملیات بازسازی تکمیل و راه اندازی واحدهای باقی مانده را از سر گرفت و با سرمایه‌گذاری مستقیم بانک صادرات استان، تاسیس و فعالیت خود را در این زمینه آغاز کرد. علاوه بر منابع مالی بانک صادرات قسمتی از منابع هم از محل تخصیص بودجه ستاد بازسازی و نوسازی مناطق جنگی جذب شد.

سرمایه گذار تا پایان سال ۷۲، واحدهای سردخانه، کشتارگاه مرغ، کشتارگاه گاو و گوسفند و کارخانه خوراک دام و طیور طرح آبرسانی و دفع پساب، شرکت مدیریت صنعتی، محوطه سازی و بازسازی منازل مسکونی و ساختمان‌های اداری تعمیرگاه، انبار و فضای سبز را تکمیل کرد. واحدهای مذکور عملیات تولید را آغاز و محصولات آن علاوه بر شهرستان مهاباد به شهرهای همجوار و حتی سایر استان‌ها نیز ارسال می شد.

دهه 80؛ خصوصی سازی و زمزمه های بحران در کشت و صنعت

با آغاز دهه ۷۰، بانک صادرات اقدام به تشکیل شرکت سرمایه گذاری غدیر کرد و بخش کشاورزی آن به نام شرکت سرمایه گذاری سبز شرکت هایی را که در بخش‌های کشاورزی، طیور و آبزیان فعالیت داشتند، زیر پوشش خود قرار داد.

اواخر دهه هفتاد از طرف شرکت سرمایه گذاری سبز نسبت به تفکیک و ثبت شرکت های (شرکت کشت و صنعت مهاباد، شرکت مجتمع دامداری، شرکت هما مرغ، شرکت سردخانه زمزم و شرکت خوراک دام و طیور) اقدام شد.

طی روند خصوصی و بر مبنای اصل 44 قانون اساسی ، در سال ۸۳ و ۸۵ شرکت خوراک و دام و طیور و دفتر مرکزی واقع در مهاباد توسط شرکت سبز به آقایان قریشی و پرواربندی گاو گوسفند به آقای مصطفی عزیزی واگذار شد، بقیه مراکز باقیمانده، شرکت‌های اصلی و تفکیک شده و دفتر مرکزی تهران (سبز) نیز در تیر ماه ۸۶ طی روند خصوصی سازی به آقای دلفانی، واگذار شد.

نحوه واگذاری و خصوصی سازی این مجموعه در سال ۸۶ مرتبط با شرکت سرمایه گذاری غدیر و سازمان خصوصی‌سازی بوده و معلومات خاصی در دست نیست.

سرانجام بعد از مدت کوتاهی از روند خصوصی سازی این مجموعه اقتصادی ارزشمند، در اواسط سال ۸۷ به دلیل حذف سیاست های حمایتی و یارانه ایی، از شرکت پشتیبانی امور دام و هزینه بالای تولید و شرایط نامتناسب رقابت در بازار آزاد عملیات کشتار و بسته بندی در واحد کشتارگاه گاو و گوسفند مهاباد متوقف و صرفاً محدود به ارائه خدمات کشتار به قصابان شهری گردید، این امر موجب زیان جاری و انباشته شرکت مجتمع دامداری و صنعتی مهاباد شد.

سایر واحدها نیز در ادامه روند فعالیت و خصوصاً اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۸۹ و هزینه‌های بالای تولید کماکان با روند رکود مواجه شدند و با ظرفیتهای پایین فعالیت می کردند و از طرفی به دلیل انباشته شدن زیان های ادواری و بالا رفتن میزان تمهیدات سیستم بانکی و هزینه‌های بالای جاری و حقوق پرسنل و سایر هزینه‌های دیگر شرکت‌های مهاباد در سال ۹۳ عملاً با توقف فعالیت مواجه شدند.

تنها واحد فعال مجموعه کشتارگاه گاو و گوسفند بود که یک سال بعد به صورت خود مدیریتی پرسنل باقیمانده با حداقل ظرفیت و صرفاً انجام کشتار قصابان شهری فعالیت کردند.

لذا مدیریت مجموعه تلاش‌هایی در جهت مشارکت و سرمایه گذاران بخش خصوصی را آغاز کرد، ولی با توجه به توقیف اسناد بعضی واحدها در قبال بدهکارانی از قبیل مرغداران، بانک‌ها، دارایی، تامین اجتماعی، مطالبات پرسنل و سایر بدهکاران قسمتی از واحدهای مجموعه به دلیل توقیف توسط مراجع قضایی به اشخاص حقیقی و حقوقی واگذار شد و در نهایت تنها چیزی که از کشت و صنعت مهاباد باقی ماند، چند واحد کوچک با اخراج نیروی کار بالا بود.

تا اینکه مسئله مزایده مجموعه کشت و صنعت مهاباد که زایده نامدیریتی های و بدهکاری های بالا بود، رخ داد. مزایده ایی که هنوز هم دارای ابهامات عجیب و غریب است. اما پشت پرده این مزایده چه بود؟

(گزارش های کُردپرس از این مجتمع ادامه دارد...)

گزارش/ تانیا شعفی