به گزارش کردپرس، پس از آنکه تب و تاب برگزاری انتخابات ریاست جمهوری ترکیه فروکش کرد و امیدهای مخالفان برای برکناری رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور این کشور به ناامیدی تبدیل شد، او به عنوان رئیس جمهور منتخب، به بالکن مجموعه کاخ ریاست جمهوری در آنکارا رفت تا برای حامیانش سخنرانی کند.

او در نطق پیروزی خود، کمال قلیچداراوغلو، رقیب خود را مورد انتقاد قرار داد و مدعی شد که در صورت انتخاب شدن نامزد مخالفان، او صلاح الدین دمیرتاش، رهبر سابق زندانی حزب دموکراسی خلق ها (HDP) جناح چپ طرفدار کردها را آزاد می کرد.

او با اشاره به نام مستعار دمیرتاش و اعتراضات سال 2014 در جنوب شرقی اکثرا کردنشین که ده ها نفر در خشونت های خیابانی کشته شدند، گفت: «در ترکیه که اصول و حاکمیت قانون برقرار است، نمی‌توانید سلو را که باعث مرگ 51 برادر کرد ما شد، آزاد کنید».

او افزود: «در دولت ما امکان ندارد چنین اتفاقی بیفتد، در حاکمیت ما عدالت مبنای مالکیت است.»

تعدادی از هواداران وی در پاسخ شعار می دادند: «حکم اعدام برای سلو».

قلیچداراوغلو گفته است که احکام دادگاه حقوق بشر اروپا در مورد ترکیه، از جمله آن احکامی که خواستار آزادی دمیرتاش هستند، باید اجرا شوند. دمیرتاش به همراه فیگن یوکسکداغ، همکارش از سال 2016 به اتهام تروریسم در زندان هستند.

قلیچداراوغلو همچنین حمایت حزب دمیرتاش از خود را که کردها را تشویق به رأی دادن به او در انتخابات ریاست جمهوری کرد، پذیرفت. او معتقد بود که از اردوغان برای پایان دادن به سرکوبی که منجر به زندانی شدن و اخراج تعداد زیادی از سیاستمداران محلی HDP در دهه گذشته تواناتر است.

HDP زیر پرچم حزب چپ سبز یا (YSP)  و به عنوان بخشی از اتحاد پارلمانی با حزب چپ گرای کارگران ترکیه (TIP) در انتخابات شرکت کرد زیرا خطر تعطیل شدن آن را تهدید می کرد. این ائتلاف در نهایت، 65 کرسی در پارلمان ترکیه به دست آورد که نتیجه ای کاملاً مشابه با انتخابات قبلی بود.

با این حال، به دنبال ناکامی YSP در رسیدن به اهداف خود، دمیرتاش بیانیه ای را از داخل زندان منتشر کرد و اعلام کرد که قصد دارد «در این مرحله فعالیت سیاسی را ترک کند».

حمایت ضمنی از قلیچداراوغلو هم در میان حامیان ائتلاف ملت، به ویژه عناصر ملی گرا تر آن و هم در میان رای دهندگان اصلی HDP که نسبت به برخی از چهره های ائتلاف اپوزیسیون نگران هستند، مناقشه آمیز بود.

با این وجود، چیغدم قلیچ گون ، سخنگوی YSP این طور استدلال می‌کند که استراتژی حمایت از نامزد اپوزیسیون انتخاب میان بد و بدتر بود.

او به میدل ایست آی گفت: «هدف از بکارگیری این استراتژی در انتخابات سرنگونی حکومت اردوغان به صورت دموکراتیک بود. حمایت ما از قلیچداراوغلو رسمی نبود اما چیزی شبیه به این بود.»

او افزود: «ما معتقدیم که استراتژی ما درست بود.»

دمیرتاش که زمانی به عنوان یکی از کاریزماتیک‌ترین و موفق‌ترین رهبران چپ ترکیه در دهه‌های اخیر شناخته می‌شد، اکنون از سیاست کناره‌گیری کرده است. تعداد اعضای محافظه کار مذهبی و ملی گرایان افراطی پارلمان جدید ترکیه؛ از میان دو جناح دولت و اپوزیسیون بیشتر شده است.

برای بسیاری از فعالان حقوق زنان، اقلیت های جنسیتی، چپها و کردها، این مسئله نگران کننده است.

چیغدم قلیچ گون مدعی شد: «اردوغان به همه مخالفان دموکراتیک از کردها، زنان و دیگر اقلیتها حمله خواهد کرد. زیرا اینها بحث های اصلی او در جریان انتخابات بود و چون ده ماه دیگر هم در ترکیه انتخابات محلی داریم، وضعیت به همین منوال ادامه خواهد داد.»

اتحادهای پرتنش

HDP به عنوان ائتلافی از احزاب چپ متعدد (از جمله خود YSP) و جنبش های اجتماعی تشکیل شد و به دنبال ایجاد ارتباط بین جنبش کرد و ترک های ترقی خواه بود.

به این ترتیب، HDP جدای از رای دهندگان کرد- که بزرگترین پایگاه حمایتی آن را تشکیل می دهد- توانسته حمایت سایر گروه های اقلیت در کشور شامل جناح رادیکال تر جنبش کارگری و ترک هایی که تحت تأثیر حزب جمهوریخواه خلق به رهبری قلیچداراوغلو قرار نگرفته اند، را نیز به دست آورد.

اگرچه تعداد کمی از اعضا و سیاستمداران حزب جمهوریخواه خلق دارای گرایشات آشکار چپ هستند اما تمایلات ملی گرایی ترکی و حمایت های آن از سلب مصونیت نمایندگان HDP در پارلمات ترکیه، همپیمانی با این حزب را غیرممکن کرده بود.

علاوه بر این، ائتلاف آن با پنج حزب راستگرای دیگر- که از پیوستن HDP به آن جلوگیری کردند - بسیاری از رای دهندگان کرد و چپ را بی تفاوت کرد.

جیران اوزجان، مدیر اجرایی موسسه صلح کردی گفت: «ناتوانی و عدم تمایل اردوگاه مخالفان برای مذاکره با حزب دموکراتیک خلقها و به رسمیت شناختن کردها به عنوان بخشی از جبهه اپوزیسیون، بسیاری از کردهای ترکیه را ناراحت کرد.»

اوزجان که تا سال 2021 نماینده HDP در ایالات متحده بود، به میدل ایست آی گفت که حزب سابق او در عدم معرفی نامزد مستقل در دور اول انتخابات ریاست جمهوری اشتباه کرد و تغییر لحن قلیچداراوغلو برای جذب ملیگرایان افراطی منجر به تضعیف روحیه پایگاه رای HDP شد.

پس از دور اول انتخابات ریاست جمهوری ترکیه ، که قلیچداراوغلو 44.96 درصد از آرا را در مقابل 49.4 درصد رای اردوغان به دست آورد، او وارد اردوگاه راست گرایان افراطی شد و قول داد همه پناهندگان را از ترکیه اخراج کند.

اگرچه استراتژی او تلاشی آشکار برای جلب رضایت 5.17 درصد از رای دهندگانی بود که از سینان اوغان نامزد ملی گرا حمایت کردند اما این تغییر رویکرد ظاهراً منجر به کاهش مشارکت در دور دوم انتخابات در مناطق کردنشین ترکیه شد.

در نهایت اردوغان به قدرت باز گشت.

چیغدم قلیچ گون اذعان کرد که: « ما انتظار داشتیم و به دنبال این بودیم نتیجه بهتری بگیریم. ما باید در این مورد تحلیل کنیم و با مردم در میان بگذاریم.»

مسیر پیش رو

از زمان پیروزی اردوغان، بسیاری از ناظران، چه داخلی و چه بین‌المللی، منتظر بوده‌اند تا ببینند رئیس‌جمهور ترکیه چگونه کشوری را که تحت تأثیر بحران مالی و ناآرامی اجتماعی قرار گرفته است، هدایت خواهد کرد.

اردوغان در اوایل این هفته کابینه جدید خود را معرفی کرد. شاید برجسته‌ترین چهره‌ای که دوباره به تیم او پیوسته، مهمت شیمشک، اقتصاددان سابق بانک مریل لینچ در آمریکاست که در سال‌های 2007 تا 2018 بخشی از تیم ارشد رهبری ترکیه بود.

ظاهر شدن شیمشک در دولت اردوغان سرمایه گذاران را امیدوار کرده است که کشور به مسیر اقتصادی «درست»، به دور از هزینه تراشی های کلان اردوغان و متعهد نبودن به حفظ نرخ بهره پایین باز گردد و مسیری مشابه دهه اول ریاست او بر حزب عدالت و توسعه در پیش گرفته شود که اردوغان به دلیل در پیش گرفتن اصلاحات مبتنی بر بازار آزاد مورد ستایش قرار گرفت.

اقتصاددانان جریان اصلی امیدوارند که این اتفاق به بهبود چشم انداز اقتصادی بلندمدت ترکیه منجر شود.

اما با توجه به کاهش استانداردهای زندگی و محدودیت‌ فعالیت اتحادیه‌های کارگری، گروه‌های حامی حقوق کارگران نگران هستند.

کیوانچ الیاجیک، مدیر بخش روابط بین الملل کنفدراسیون اتحادیه های کارگری ترقی خواه ترکیه گفت: «عضویت در اتحادیه کارگری منجر به اخراج کارگران می شود. پلیس از فعالیت های اتحادیه ها جلوگیری کرده و اعضای اتحادیه ها بازداشت شدند. بزرگداشت اول ماه مه و برگزاری اعتصابات ممنوع شده است.»

الیاجیک به میدل ایست آی گفت که ترکیه به «کشوری تبدیل شده که کارگران کمترین حقوق را دریافت می کنند و طبقه کارگر فقیرترین قشر جامعه هستند.» او افزود که اردوغان به تسریع روند کاهش عضویت در اتحادیه های کارگی کمک کرد به طوری که 95.3 درصد کارگان بخش خصوصی داشتن حقوق عضویت در اتحادیه محروم شوند.

از جمله چالش های پیش روی چپ‌ها ایجاد یک ائتلاف سیاسی است که بر خلاف همپیمانی با HDP که پایگاه حامی آن فقط جامعه محافظه کار جنوب شرق ترکیه است، به جنبش‌های مختلف در معرض تهدید دولت احترام بگذارد.

الیاجیک گفت: « ما به جای خشمگین شدن و تعصب داشتن، به درک متقابل نیاز داریم. ما به یک ائتلاف گسترده نیاز داریم که بخش های مختلف اجتماعی را گرد هم آورد.»

او افزود: ما به دولتی نیاز داریم که اقتصاد را به نفع کارگران از نظر سیاست های مالیاتی، دستمزدها و حقوق اجتماعی متحول کند.»

«آغاز فصلی جدید»

همه لزوما مطمئن نیستند که اتحاد کنونی جنبش کردی با چپ های ترکیه مثمر ثمر بوده است.

وهاب کوسکون، استاد حقوق در دانشگاه دجله در شهر اکثرا کردنشین دیاربکر ترکیه بر این باور است که حزب HDP بیش از حد به چپها بها داده و جایگاه آنها را بیش از حد معمول بالا برده است.

او به میدل ایست آی گفت: «اگر طیف چپ ترکیه به تنهایی وارد انتخابات شود، نه می تواند از آستانه انتخابات پارلمانی عبور کند و نه حتی می تواند یک معاون انتخاب کند اما هر بار HDP چپ های ترکیه را به همراه خود وارد پارلمان ترکیه می کند.»

کوسکون پیشنهاد کرد که HDP پس از انتخاباتی که اخیرا برگزار شد در استراتژی خود برای انتخابات آینده «تجدید نظر کند» و در عوض به جای همکاری در انتخابات، بر «وحدت مبارزه بر سر موضوعات خاص» تمرکز کند.

با این حال، اوزجان بر این باور است که صحبت کردن در مورد شکاف بین جنبش کرد و چپ در ترکیه یک «دوگانگی نادرست» است.

او گفت: «جنبش کردی که توسط HDP در ترکیه نمایندگی می شود، خود یک جنبش طیف چپ است، بلکه بزرگترین جنبش چپ در ترکیه است... طبق تعریف، این حزب همیشه به دنبال مشارکت با سازمان های همفکر خود خواهد بود.»

احزاب طرفدار کردها و چپ‌ها، از زمان تأسیس جمهوری ترکیه در سال 1923، به یک چرخه ظاهراً پایان ناپذیر تأسیس و تعطیلی عادت کرده‌اند.

تمام اسلاف چپ‌گرای HDP به‌ترتیب در سال‌های 1994، 2003، 2009 و 2014  به زور تعطیل شدند.

حامیان حزب ممکن است از آینده هراس داشته باشند اما الیاچیک به عبارت معروف آنتونیو گرامشی، متفکر مارکسیست ایتالیایی اشاره کرد که می گوید: «بدبینی در فکر است، خوش بینی در اراده».

او توضیح داد: «روز بعد از انتخابات، ما در شیفت صبح [به محل کار] خود رفتیم و همچنان در پرداخت قبوض خود مشکل داشتیم و نگران آینده خود بودیم. انتخابات پایان کار نیست، بلکه آغاز فصل جدیدی است.»

منبع: میدل ایست آی