به گزارش کردپرس، اقلیم کردستان عراق بر اساس گزارش های بین المللی و داخلی در وضعیت بحرانی به سر می برد، از جمله بحرانهای کنونی این منطقه  بحران اقتصادی، تنش شدید داخلی بویژه میان دو حزب حاکم این منطقه، تشدید حملات ترکیه به این منطقه به بهانه مقابله با پ.ک.ک و بی اعتمادی میان دولت اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق است که مهم ترین نمود آن تنش بر سر منابع نفتی و بودجه است. خبرگزاری کردپرس برای بررسی این موضوعات با خانم دکتر جینا لنوکس، نویسنده و کارشناس مسائل کردها از استرالیا مصاحبه کرده است. او سالها در اقلیم کردستان زندگی کرده و با مسائل و مشکلات این منطقه آشنایی کامل دارد. او مقالات قابل توجهی پیرامون مسائل کردی منتشر کرده است.

پیامدهای توقف صادرات نفت اقلیم کردستان و کنترل بغداد بر منابع نفتی این منطقه

یکی از مشکلات کنونی اقلیم کردستان قطع درآمدهای نفتی  به دلیل توقف صادارت نفت این منطقه از طریق ترکیه است که مشکلات فراوانی برای اربیل به همراه داشته است. دکتر جینا لنوکس درباره پیامدهای قطع صادارت نفت اقلیم کردستان به کردپرس گفت: در زمانی که بغداد سهم اقلیم کردستان از بودجه کشور عراق را برای ماهها و هفته ها قطع می کند، توقف صادرات نفت این منطقه از طریق ترکیه، این منطقه را در زمینه مدیریت منابع مالی با مشکلاتی روبرو می کند. با توجه به این که این منطقه از دهه 1960 تحت حاکم  سیستم سوسیالیستی بوده و دو حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی، در 18 سال گذشته، بر نهادهای حاکمیتی استانهای اقلیم کردستان تسلط پیدا کرده و امکان ایجاد تنوع اقتصادی با توجه به خارج بودن مردم در دایره حکومت وجود نداشته، امکان جذب سرمایه گذاریهای خارجی هم نبوده است.

البته او با اشاره به اشکالات ساختاری؛ هم از نظر سیاسی و هم اقتصادی اقلیم کردستان تاکید کرد اقلیم کردستان عراق به جای اولویت دادن به سرمایه گذاری بخش خصوصی و کارآفرینی در شرکت های کوچک و متوسط، بر واردات مواد غذایی و مواد ساختمانی، نفت، گاز گمرک و درخواست از بغداد برای پرداخت حقوق کارمندان متکی بوده است. همچنین تعداد کارکنان بخش دولتی اقلیم کردستان، نسبت به دولت عراق که حدود 37 درصد و استرالیا که حدود 16 درصد کل استخدامی ها است، درصد بالایی است. همچنین بخش زیادی از شرکت های خصوصی  تحت تسلط دو خاندان بارزانی و طالبانی است. البته دلیل این امر نیاز به داشتن ثروت و ارتباط، برای ایجاد شرکت های خصوصی متوسط و بزرگ با توجه به سیستم بسیار پیچیده گرفتن تاییدیه در عراق است که مستلزم درگیر بودن چندین وزارت خانه برای پروژه های بزرگ، دولت و سرمایه گذاری خارجی و حق صادرات است.

کارشناس مسائل کردها افزود: اقلیم کردستان عراق، از زمان شکست داعش در سال 2017 و علیرغم تهدید شدن بواسطه حملات نظامی از طریق ترکیه و برخی کشورهای دیگر و تهدیدهای متوالی علیه آن توسط دولت مرکزی عراق، در تشویق بخش خصوصی فعال بوده است اما پیش قدمی، افزایش مهارت و منابع و همچنین ایجاد سیستم شفاف و عادلانه اخذ مالیات، ایجاد سیستم خدمات عمومی منظم، ایجاد استانداردهای بین المللی برای تولید، خدمات و محیط زیست طولانی و زمانبر است.

او بخشی از معضلات اقلیم کردستان را به خصومت دولت مرکزی با کردها و عدم همراهی مردم کردستان عراق با دولت اقلیم کردستان دانست و گفت: همچنین این که مردم ریسک وارد شدن به حوزه کارآفرینی و مسئولیت های آن را بپذیرند زمان زیادی می طلبد. اما فراتر از این اینها، حفظ موقعیت خودگردان اقلیم کردستان عراق به هماهنگی و همکاری بیشتر احزاب کرد بستگی دارد. این مسئله به دلیل سیاسی کاری و اقدامات غیرقانونی دولت مرکزی عراق و تصویب قوانین و لوایح اقتصادی به زیان اقلیم کردستان در جهت تضعیف این منطقه است. دولت مرکزی عراق در حال انجام بازی تفرقه بیانداز و حکومت کن در تعامل با نهادهای وابسته به دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی است.

اقدام کنگره برای تصویب لایحه ای در جهت دستیابی کردهای عراق به سیستم دفاع هوایی آمریکا

دکتر جینا لنوکس در پاسخ به سوالی درباره تصویب لایحه بدجه دفاعی آمریکا و گنجاندن طرح تجهیز نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان به سیستم های ضدهوایی ارتش آمریکا در بودجه دفاعی 2024 آمریکا به کردپرس گفت: هنوز خیلی زود است احتمال دهیم که ایالات متحده آمریکا سیستم دفاع ضدهوایی خود را در اختیار نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان قرار می دهد تا از آن برای محافظت از کردستان عراق در برابر حملات ایران و یا شلیک های مکرر راکتها استفاده کند. مسئله ارسال سیستم دفاع هوایی برای نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان، با وجود حمایت هر دو حزب از اصلاح بودجه دفاعی 2024 آمریکا برای این منظور، مسئله متفاوتی است. دولت آمریکا هم اکنون هم ماهانه 20 میلیون دلار به نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان کمک می کند. اما موضوع ارسال سیستم دفاع موشکی هوایی برای این نیروها کاملا متفاوت است. این مسئله قبل از هر چیز به تاییدیه سنای آمریکا نیاز دارد. تازه بعد از آن مخالفت ترکیه، بغداد و ایران نیز پیش خواهد آمد.

البته او نسبت به پیامدهای ارسال سیستم دفاعی موشکی آمریکا برای نیروهای پیشمرگ اقلیم کردستان هشدار داد و گفت: فکر ارسال سیستم دفاع موشکی هوایی برای کردهای عراق مانند باز کردن جعبه پاندوراست که معلوم نیست درون آن چه چیزی وجود دارد. این مسئله حتی مغایر پیمان امنیت دفاعی مشترک ایران و عراق و همچنین توافق دو کشور برای امن کردن مرزهای آنهاست. آیا این اطمینان وجود دارد که یکی از کابینه های دولت اقلیم کردستان، در آینده، از این سیستم در برابر حملات ترکیه و یا در برابر بغداد استفاده نمی کند؟ بنابراین، اگرچه تصویب این اصلاحیه می تواند نشانه اهمیت دادن آمریکا به متحدان کرد خود باشد اما از نظر قدرت های بین المللی، کردهای عراق در مقایسه با کشور های منطقه مانند ترکیه، عراق، سوریه و ایران آنقدر اهمیت حیاتی ندارند. من نمی توانم تصور کنم که آمریکا و اقلیم کردستان عراق، در این برحه کنونی و با توجه به پیامدهای بسیار زیاد آن، چگونه چنین توافق دفاعی به این مهمی را عملی می کنند. اگرچه امیدوارم که اشتباه کرده باشم. هم اقلیم کردستان و منطقه کردنشین سوریه به این نوع سیستم نیاز دارند.

پیامدهای تقابل پ.ک.ک و ترکیه بر اقلیم کردستان عراق

دکتر لنوکس با اشاره به ناتوانی دولت اقلیم کردستان و احزاب حاکم کرد در مقابل حملات ترکیه به اقلیم کردستان به هبانه مقابله با پ.ک.ک افزود: حملات روزانه ترکیه با استفاده از هواپیمای جنگنده و پهباد، ایجاد دهها پایگاه نظامی در اقلیم کردستان و بکارگیری نیروی نظامی و سازمان اطلاعات ترکیه یا میت برای هدف قرار دادن پ.ک.ک باعث کشته شدن غیرنظامیان، نابودی امکانات رفاهی و حیاتی مردم در اربیل، دهوک، سلیمانیه، شنگال در استان نینوا و نیز مخمور وابسته به کرکوک شده است. این حملات مداوم و گاه روزانه باعث سرگردانی و آوارگی مردم روستاهای اقلیم کردستان و ترس آنها از بازگشت به خانه شده است. ناتوانی دولت اقلیم کردستان و دو حزب دموکرات کردستان و اتحادیه میهنی برای متوقف کردن حملات ترکیه، مردم اقلیم کردستان را از آنها ناامید کرده است. برخی مردم باور دارند که حزب دموکرات کردستان عراق به عملیاتهای جاسوسی و نظامی ترکیه کمک می کند. این سوء ظنها و دیگر فرضیه ها درباره وجود فساد، نشر گسترده اطلاعات غلط، پروپاگاندا و ناآگاهیها باعث بی اعتمادی مردم کردستان عراق نسبت به رهبران سیاسی این منطقه دولت اقلیم کردستان عراق شده است.

تاثیر اختلافات پارتی-یکیتی بر موقعیت اقلیم کردستان

نویسنده و تحلیلگر استرالیایی علت تضعیف اقلیم کردستان را تنشهای داخلی کردها بویژه میان حزب دموکرات کردستان عراق و اتحادیه میهنی دانست و گفت: تنش میان همه احزاب سیاسی در اقلیم کردستان عراق، بویژه میان دو حزب اتحادیه میهنی کردستان و دموکرات کردستان، اقلیم کردستان عراق و خودگردانی آن را تضعیف می کند. این تنشها علیرغم تلاش های میانجی گرانه بین المللی همچنان ادامه دارد. بدون تلاش های بین اللملی،  امکان تاسیس اقلیم کردستان عراق، ایجاد منطقه پرواز ممنوع در این منطقه در سال 1991 و ورود مسعود بارزانی و جلال طالبانی به کمیته تدوین قانون اساسی عراق در سال 2002 که خودمختاری اقلیم کردستان را به همراه داشت، ممکن نبود. داعش، بدون دخالت بین اللمللی به رهبری آمریکا در سال 2014، کنترل اربیل را در دست می گرفت و کنترل این شهر در سال 2017 توسط نیروهای عراقی و با استفاده از تجهیزات آمریکایی ممکن می شد. آمریکا در یک دهه گذشته تلاش زیادی برای گرد هم آوردن دو منطقه خودگردان در سوریه و عراق انجام داده است. اما با همه این تلاشها، موفقیت واقعی تنها زمانی حاصل شده که سیاستمداران کرد و رهبران نظامی آنها، از طریق خطوط تماس با هم و برای استفاده از فرصتهای مناسب هماهنگی کرده اند.

او با مقصر دانستن رهبران اقلیم کردستان در تضعیف موقعیت اقلیم کردستان به کردپرس گفت:علاوه بر خطراتی که از سوی بغداد متوجه اقلیم کردستان شده است، برخی کشورها مانند ترکیه و غیره در حال تحت تاثیر قرار دادن اقلیم کردستان هستند. رهبران اقلیم کردستان احترام، اعتماد و وفدارای مردم این منطقه را از دست می دهند. حزب دموکرات کردستان عراق به حمایت از ترکیه متهم شده است. رهبران فعلی اتحادیه میهنی، به جای تلاش برای سازش با حزب دموکرات کردستان عراق، از کردهای سایر کشورها، بغداد و دیگر کشورها استمداد می طلبند. بسیاری از مردم این منطقه بر این دیدگاه هستند که احزاب وابسته به طوایف در اقلیم کردستان به جای کار کردن در راستای منافع کردها و اقلیم کردستان، در حال کشمکش داخلی بر سر قدرت و نفوذ هستند. رهبران کرد عراق به جای استفاده از حمایت های بین المللی و حفظ دستاوردهای قبلی ها، با مانع تراشی بر سر برگزاری انتخابات، تصویب یک قانون اساسی نهایی، سازماندهی نیروهای پیشمرگ و عدم هماهنگی برای دفاع از منافع قانونی اقلیم کردستان در برابر تلاش های مخرب دولت بغداد و دادگاههای آن، این تلاشها را بر باد می دهند.

دکتر جینا لنوکس افزود: برخی از این افراد ناامید می گویند بهتر این است که ترکیه یا بغداد حکمرانی اقلیم کردستان را در دست بگیرند. من در برابر چنین اظهاراتی می گویم  بروید و از اتباع ترکیه، ایران، سوریه و سایر نقاط عراق که در اقلیم کردستان زندگی می کنند در این باره سوال کنید. از همه مناطق کردستان به کرکوک سفر کنید. اصلا بهتر است به ترکیه و سایر مناطق عراق بروید و استانداردهای زندگی در اقلیم کردستان و آنجاها را با هم مقایسه کنید.

دکتر لنوکس با اشاره به عدم امکان برگزاری انتخابات پیش بینی شده اقلیم کردستان در سال جاری گفت: زمان برگزاری انتخابات پارلمانی اقلیم کردستان در سال 2023 به سر آمده است. اگر رهبران کنونی اقلیم کردستان نمی توانند رفاه اقلیم کردستان و مردم آن را در اولویت قرار دهند بهتر است کنار بروند و کسان دیگری جای آنها را بگیرند. سوال این است که چه کسی حاضر است وارد انتخابات شود و گزینه دیگری پیش روی مردم بگذارد؟ قبل از هر چیزی، بهتر است مردم برای جامعه ای که می خواهند ایجاد کنند نقش ایفا کنند. دانشجویان می توانند برای شغلی که تفاوت ایجاد کند درس بخوانند. همه، دکترها، وکلا، هنرمندان، سیاستمداران، کارمندان، آکادمیسینها، معلمان، دانشجویان، کارگران، کشاورزان، کارشناسان اطلاعات، متخصصان انرژی، مغازه داران و تجار  می توانند گروههایی برای کار  روی مسائل، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی تشکیل دهند.

دکتر لنوکس درباره نقش مردم در نجات اقلیم کردستان از وضعیت فعلی پیشنهاد کرد مردم می توانند مباحث را به صورت رو در رو و از طریق شبکه های اجتماعی مطرح کنند. مردم می توانند در مورد این که چه کاری می توانند برای ایجاد اولین جامعه مدرن، مورد قبول جامعه بین المللی و دمکراتیک انجام دهند، کمک کنند. همان طور که جان اف کندی، رئیس جمهور آمریکا خطاب به مردم این کشور گفته است، « نپرسید که کشورتان برای شما چه کاری کرده است بلکه از خودتان بپرسید که شما چه کاری برای کشورتان انجام داده اید.» خدا می داند، شاید بتوانیم به جای واژه کیان، واژه جهان را بر گزینیم و حتی سیاره زمین را نیز نجات دهیم.