به گزارش خبرگزاری کردپرس، در سال های آغازین دهه هفتاد، نوع مواجهه مردم و برخی رسانه ها در برخورد با مسأله، "گناه و جرم" بود؛ برگزاری مراسم فاتحه خوانی برای افراد خودکش با اکراه انجام می گرفت و شرکت در چنین مراسمی گناه تلقی می شد. برخی از روحانیون شهر از ختم این گونه مجالس فاتحه خودداری می کردند. اغلب خانواده ها، خودکشی را پنهان کرده تا از سوی دوستان و آشنایان برچسب نخورند. برخی رسانه ها نیز برای برانگیختن اذهان، واکنشی هیجانی به مساله داشتند. به طور کلی می توان دهه هفتاد  را، دهه "مخفی سازی" مسأله خودکشی از سوی مردم در ایلام نامید.

با ورود به دهه هشتاد، هیولای خودکشی در سراسر استان ظاهر شد، منازل فقیر و غنی، بی سواد و باسواد، شهری و روستایی، مذهبی و غیرمذهبی را درنوردید و همه را پشت سر نهاد؛ شیوه قبلی مواجهه نیز تغییر کرد. از کراهت شرکت در مراسم کاسته شد؛ گفتن از خودکشی نه جرم تلقی شد و نه ناپسند و کریه به حساب می آمد. می توان دهه هشتاد را دهه "آشکارسازی و همدلی نمودن" با افراد و خانواده های خودکش نامید.

در سال های آغازین دهه نود و فراگیری اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی در استان، شیوه مواجهه با خودکشی نیز دچار تغییر شد و "مظلوم نمایی و قهرمان سازی" جایگزین شیوه های قبلی گشت. هر چه بر تعداد کانال ها و گروه های مجازی افزوده می شد، رویکرد غیرعلمی در زمینه خودکشی نیز نمود بیشتری یافت.

برخی از شهروند خبرنگاران یا افراد کم، برای خودنمایی، جذب مخاطب و در کانون توجه قرارگرفتن، با استفاده از تیترها و متن های احساسی و هیجانی، مسابقه ای در خصوص پوشش اخبار خودکشی در ایلام راه انداخته و در پی جلب توجه بیشتر بودند. اغلب این افراد که سواد رسانه ای کافی در این زمینه نداشتند، جزیی ترین زوایای زندگی افراد خودکش را در رسانه منتشر می کردند. داستان زندگی آنها را تعریف و با نشان دادن تصاویر، لوازم شخصی، وصیت نامه و حتی دستخط  افراد خودکش، به قهرمان سازی روی آورده و به جای بازدارندگی به اشاعه آن کمک می کردند.  صاحبان عزا نیز از آن رویکرد مخفی سازی عبور کرده، خودکشی عزیزان خود را با برجسته نموده و حتی مراسم ختم بزرگتر از حد معمول برگزار نمودند. می توان دهه نود را در خصوص نوع مواجهه با خودکشی، دهه "برجسته سازی اخبار خودکشی" در استان نامید.

فارغ از درد و غم، حزن و حسرت خانواده های داغدار که در جای خود قابل فهم و درک است، متاسفانه کار تا جایی پیش رفت که برخی از افراد، ناخواسته به این مساله دامن زده و با سرودن شعر و نوشتن متن و ذکر قصه زندگی افراد خودکش در شبکه های اجتماعی، مرگ را برای هم نسلان و هم محلی های آنها، آسان جلوه دادند. گاهی سیاست زدگان نیز از مسأله خودکشی و مرگ دیگران، به عنوان ابزاری برای دستیابی به اهداف خود استفاده کردند.

آنچه که در دستورالعمل های سازمان بهداشت جهانی و همچنین دفتر سلامت روانی و اجتماعی وزارت بهداشت، در خصوص انعکاس اخبار خودکشی آمده، این است که رسانه ها به جای رویکرد مظلوم نمایی و قهرمان سازی و تمرکز بر روی فرد و جزییات زندگی آسیب دیده، به مسأله خودکشی و زمینه های پیدایش آن بپردازند. مهارت های مختلف زندگی را آموزش دهند. نتایج پژوهش های علمی را منتشر نمایند، با انتشار مقالات، گزارش ها، مصاحبه های علمی با صاحبنظران، ابعاد و ریشههای مساله را شکافته و زوایای مختلف آن را برای مردم آشکار سازند. با تهیه گزارش و انتشار اخبار صحیح، پیامدهای منفی مسأله را تشریح و راهکارهای موثر غلبه بر آنها را منتشر کنند. همچنین رسانه ها در گفتگو با مدیران، نحوه مصرف اعتبارات مالی پیشگیری از آسیب های اجتماعی را مطالبه کنند و اقدامات و برنامه های آنها را نقد و تحلیل نمایند.

در ورود به سده جدید، نهادهای مختلف و رسانه های جمعی بیش از  هرچیز، باید به "فرهنگ سازی" در خصوص شیوه های درست مقابله با مساله و آموزش مهارت های مختلف زندگی روی آورند. در پیش گرفتن رویکردهای احساسی و هیجانی نه تنها به حل مسأله یا کاهش آن کمک نمی کند بلکه بر دامنه آن خواهد افزود.

وقتی گفته می شود که خودکشی یک "مسأله اجتماعی" است، یعنی قابل کنترل و حل بوده و کاهش آن نیز امکان پذیر است، اما باید نوع مواجهه و مقابله با آن علمی و درست باشد.

نویسنده: خلیل کمربیگی، دانش آموخته جامعه شناسی و پژوهشگر اجتماعی