مطالعه رابطه بین مصرف برق و توسعه اقتصادی در بیش از ۱۰۰ کشور، که بیش از ۹۹ درصد اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند، انجام شده است. همبستگی بین مصرف برق، سرانه و تولید ناخالص داخلی، تجزیه و تحلیل شده و نتایج و مطالعات نشان می دهد که کشورهای ثروتمند همبستگی قوی تری بین مصرف برق و ایجاد ثروت نسبت به کشورهای فقیر دارند.

یک مطالعه اولیه (فرگوسن و همکاران، ۱۹۹۷) در یک برنامه تحقیقاتی در مورد مزایای تولید برق نشان داد که در کشورهایی مانند امریکا، ژاپن، المان، فرانسه، انگلستان، ایتالیا و کانادا، که دو سوم اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند، رابطه خوبی بین مصرف برق و ایجاد ثروت وجود دارد، اما هیچ ارتباطی بین مصرف سایر انرژی ها و ثروت وجود ندارد و چنین یافته هایی نشان دهنده نقش اساسی است که برق، به جای دیگر انرژی ها به طور کلی، در توسعه جامعه مدرن با مزایای قابل توجه بازار و غیر بازار آن بازی می کند.

همچنین بر اساس گزارش بانک توسعه آسیایی، واقعیت امروز این است که بیش از ۳۵۰ میلیون نفر در آسیا و اقیانوسیه فقط دسترسی محدودی به برق دارند و ۱۵۰ میلیون نفر هنوز اصلاً دسترسی ندارند، هر چند که پیشرفت قابل توجهی در منطقه به سمت هدف توسعه پایدار در زمینه انرژی پاک و قابل دسترس صورت گرفته است.

ایران نیز در آسیا به عنوان کشوری وسیع با نیازهای بومی متعدد، نیاز دارد که از انرژی های مختلف برای مقاصد گوناگون استفاده کند، مخصوصا اینکه جمعیت این کشور به صورت پراکنده در نقاط مختلف ایران پراکنده شده اند.

علیرغم منابع غنی نفت و گاز، ایران به دنبال تنوع بخشیدن به منابع انرژی قابل استفاده خود بوده و سعی کرده است علاوه بر سوخت های فسیلی، از انواع دیگر و جایگزین منابع به ویژه انرژی برق بهره مند شود، چرا که برای رسیدن به توسعه در میان منابع مختلف انرژی قابل استفاده غیرفسیلی، انرژی برق نقش ویژه ای دارد.

صنعت برق به عنوان صنعت زیربنایی و مادر نقش مهمی در توسعه اقتصادی و رفاه جوامع دارد. اهمیت برق از آن جهت است که به دلیل امکان به کارگیری تکنولوژی های مدرن تر و نیز ملاحظات زیست محیطی، در تمامی زمینه های فعالیت می تواند به عنوان انرژی مناسب انتخاب شود.

بدون تردید صنعت برق به عنوان یک صنعت استراتژیک از منظر پیشرفت، توسعه و آبادانی اهمیت بسزایی دارد؛ خصوصا اینکه برق یک انرژی پاک بوده و بهره گیری از آن در قیاس با سوخت های فسیلی، کمترین میزان آلایندگی زیست محیطی را ایجاد می کند، بنابراین میزان دسترسی به آن یکی از شاخص های توسعه محسوب شده و تاثیر مستقیمی بر آبادانی و پیشرفت اقتصادی داشته و در کنار آن نیز استقرار شبکه منسجم و پایدار برق از کلیدی ترین پیش شرط های توسعه به شمار می رود.

با توجه به رشد منفی اقتصاد در یک دهه گذشته و تورم بالای ۵۰ درصد براساس آخرین داده های مرکز آمار ایران، توسعه صنعت می تواند منجر به توسعه اقتصادی شود و یکی از مهمترین ارکان توسعه صنعتی نیز تامین زیرساخت های مورد نیاز است که برق از مهمترین این زیرساخت ها به شمار می رود.

برق یکی از مهمترین انرژی های پاک است که می تواند برای یک توسعه صنعتی به ویژه در استان هایی که اقتصاد آنها وابسته به بخش کشاورزی بوده است، اهمیت بسزایی داشته باشد و زمانی بر اهمیت این موضوع افزوده می شود که قیمت سایر حامل های انرژی همانند نفت و گاز روز به روز بیشتر شده و دستیابی به آنها نیز سخت تر می شود.

تغییرات ساختاری در اقتصاد توسعه نشان می دهد، افزایش بکارگیری انرژی برق باعث گسترش بخش صنعت و کوچک شدن نسبی بخش کشاورزی شده و با ایجاد تحولات ساختاری، فرآیند توسعه اقتصادی در استان های کمتر توسعه یافته که با صنعت هم غریبه هستند، تسهیل می یابد.

حداقل در یک دهه گذشته سرمایه گذاری هنگفتی برای ایجاد زیرساخت گسترده جهت ایجاد شبکه، تامین و توزیع برق در اقصی نقاط ایران انجام شده و همین مسئله نیز باعث شده بخش عمده ای از سرمایه گذاری های بخش خصوصی به حوزه صنعت روانه شده و کشور را در مسیر صنعتی شدن قرار دهد، هر چند که بدون شک تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله معناداری دارد.

یادداشت: سروش حبیبی راد