کرد پرس- حالا بعد از 15 سال تلاش برای رفع کدورت و پایه ریزی و عادی سازی  روابط دیپلماتیک ترکیه با رژیم اسرائیل البته با کش و قوس های زیاد مثل کشتن 16 نفر از سرنشینان کشتی ماری مرمره در سال 2010 توسط نیروی دریایی اسراییل  مجددا به نقطه بحرانی برگشته و با حمله همه جانبه رژیم اسراییل و کشتار بی رحمانه مردم بی گناه غزه افکار عمومی جهان و به تبع آن افکار عمومی ترکیه خشمگین از اوضاع پیش آمده است.

 مخصوصا جامعه اسلام گرای ترکیه که اکنون اکثریت جامعه ترکیه را به لطف حضور حزب حاکم  که بعد از دوران تفکرات کمالیستی در چهار چوب انجمن های اسلامی در کنار و موازی با نظام سکولار ترکیه ، قدرت مجدد یافته اند؛  خشمگین تر از سایر قشرهای ترکیه عمل نموده اند که این خشم در چندین بار هجوم مردم  برای حمله به سفارت و کنسولگری های رژیم اسرائیل و تلاش برای حمله به پایگاه اینجرلیک خود را نشان داده است.

در این اوضاع اردوغان همان سلطان خود خوانده ، متحیر در دوراهی سخت گیر کرده است

اول  از نظر ایدئولوژیکی که باید به دلایل زیر  با رژیم اسرائیل مخالفت بکند:

  از نظر داخلی باید رضایت خاطر جامعه اسلامی ترکیه که به لطف همین جامعه بیش از  دو دهه در قدرت ماندگار شده را جلب نموده که تا حالا فقط در حد حرف عمل کرده است.  مخصوصا در سخنرانی روز 28 اکتبر با نطق تند در جمع هواداران خود به شدت به رژیم صهیونیستی حمله نموده و می گوید هیچ اصطلاحی که در توصیف وحشی گری که در آنجا انجام می شود وجود ندارد و اسرائیل و نتانیاهو مرتکب جنایت علیه بشریت شده اند  تا حدی به خواسته آنها سرپوش نهاده هرچند به طور کامل حرف دل انبوه جمعیت را نزد که انتظار داشتند دستور اعزام نیرو به فلسطین را  صادر کند و لی به گفته رسانه های طرفدار دولت انتقادات وی تاریخی بوده است.

فهیم تاشتکین، تحلیلگر سیاسی ترک می نویسد که اردوغان پیش از این هم رویکردی محتاطانه در قبال روند عادی‌سازی روابط ترکیه و اسرائیل در پیش گرفته بود، اما او بار دیگر «به تنظیمات کارخانه بازگشت» تا انتظارات شرکای سیاسی خود در ترکیه را برآورده کند. حتی جشن یکصدمین سالگرد جمهوری ترکیه که یک روز بعد از آن سخنرانی بود تحت الشعاع آن قرار گرفت و ملی گرایان انتظاری که از جشن یکصد ساله داشتند برآورده نشد.

از نگاه سیاست خارجی هم  که در رویای بازسازی امپراطوری عثمانی و سیادت بر منطقه به سر می برد در این موقعیت حساس وضع را طوری نمی بیند که سکوت اختیار کند چرا که  نقش آفرینی و رایزنی های مداوم دیگر رقبا مثل عربستان و مصر ، اردن ، قطر و مخصوصا ایران در بحران ایجاد شده گوی سبقت را از ترکیه ربوده و این باعث دور شدن از رویای سلطان خود خوانده ترکیه می شود.

در همین راستا با اعزام  وزیر امور خارجه خود به منطقه و دیدار با سران منطقه و گفتگوهای تلفنی روزانه با رهبران کشورهای دیگر  در واقع می خواهد نقش میانجیگری خود را بین حماس و اسرائیل زنده کند و ترکیه را در جایگاه پدر کشورهای خاورمیانه مخصوصا عربی قرار داده ولی با وجود عادی سازی روابط ترکیه با اسرائیل و اخراج نماینده حماس در ترکیه دیگر آن نقش سابق را برای حماس نداشته و تاکنون دیپلماسی موفقی در این رابطه نداشته است.

راه دومی که اردوغان در آن گیر کرده راه اعداد و ارقام واقعیات اقتصادی و روابط دیپلماتیک ترکیه با غرب است  که تمایل به از سر گیری روابط با اسرائیل یکی از فاکتورهای تقویت این ارقام اقتصادی است.

صادرات ترکیه به اسرائیل در سال 2022 به عدد 6/7 میلیارد دلار رسیده  است،  که قبل از حمله ۷ اکتبر؛  اردوغان قرار بود جهت مستحکم کردن روابط با اسرائیل به تل آویو سفر کرد  ولی با وضع ایجاد شده و افق تار روابط آنها در آینده فعلا این سفر انجام نگرفته و با توجه به اینکه پیروزی اخیر اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری از نظر اقتصادی متزلزل بوده و انتقادهای تندی مخصوصا از طرف ملی گرایان تندرو ترکیه بابت اوضاع وخیم اقتصادی کشور پشت سر دولت و حزب حاکم وجود دارد باید اردوغان این وضعیت را نیز مد نظر داشته باشد و حرکت این جبهه را نیز به نفع خود به پایان برساند.

از نظر اقتصادی و امنیتی روابط ترکیه و رژیم صهیونیستی در سطح بالایی است که  تاکنون در این خصوص اردوغان محتاطانه عمل کرده و تمایلی برای به چالش کشیدن این روابط  نشان نداده است. این رابطه با جریانی تاریخی  به اولین دوره نخست وزیری اردوغان بر می گردد که در  سفرش به آمریکا اولین و آخرین مسلمانی بود که جایزه کمیته یهودیان امریکا را دریافت کرد،  حتی در بحبوحه این جنگ با امضای پروتکل الحاق سوئد به ناتو نشان داد همچنان در کنار غرب و متحدان آن است.

نتیجه اینکه اردوغان در این دوراهی ایدولوژیکی و اقتصادی و دیپلماتیک نقش ریاکاری را بازی می کند که مصداق ضرب الثمل با گرگ دنبه می خورد و با چوپان گریه می کند. از گفتار تا عمل او فاصله خیلی زیادی هست که روزنامه های مخالف دولت  او هم در این باره بیکار ننشسته  مثلا عاکف بکی، ستون‌ نویس روزنامه محافظه‌کار و مخالف دولت «کرار» می‌گوید اردوغان از اعلام هرگونه تحریم علیه اسرائیل، اعلام تعلیق روند عادی‌سازی روابط دو کشور یا هر گونه اقدام قاطع دیگری خودداری کرد.

و همچنین بیرگون، روزنامه دیگر چپگرا و مخالف دولت، گفت که «حکومت اردوغان که با اسرائیل و آمریکا مراوده تجاری دارد، بار دیگر به قهرمان‌ گری توخالی متوسل شد.»

حتی سالها خلبانان رژیم اسرائیل که هم اکنون در غزه مردم را به خاک و خون می کشند در ترکیه آموزش نظامی دیده اند از یک طرف یک چشم به منافع ملی کشور و از طرفی دیگر انتظارات طرفداران داخلی و رویای خارجی خود تضادی برای وی ایجاد کرده که بعید است تا زمان حل این تضاد دیگر رقبا جایگاه ترکیه را تصاحب نکنند.

  این  رفتار های دوگانه و ریاکارانه اردوغان سالهاست برای مردم منطقه خاورمیانه عادی شده و به راحتی نمی تواند خود را هم از نظر افکار عمومی منطقه قهرمان خاور میانه ( به زعم خود ) بداند و هم  اهداف اقتصادی و ساختن جامعه دموکراتیک مد نظر اتحادیه اروپا و غرب را دنبال کند.