به گزارش کردپرس به نقل از رسانه خبری دراو میدیا، بعد از گذشت یکسال بحث و جدل در خصوص انتخابات و به تعویق افتادن آن هنوز وضعیت کرسی اقلیتها و چگونگی تقسیم آنها در میان حوزه‌های انتخاباتی مشخص نشده است این موضوع از همان ابتدا اصلی ترین مورد اختلافی میان دو حزب حاکم کردستان بود. اکنون دادگاه عالی فدرال می‌خواهد تعداد اقلیتهای مسیحی و ترکمن را در اقلیم کردستان و چگونگی تقسیم آنها از نظر جغرافیایی تعیین کند و مشخص نماید تعداد آرای آنها از اولین انتخابات تا آخرین انتخابات چه مقدار است؟ جزئیات بیشتر در این باره در گزارش زیر آمده است.
سرنوشت انتخابات و کرسی اقلیتها
دوره ششم انتخابات پارلمان کردستان می‌بایست در تاریخ یکم نوامبر سال ۲۰۲۲ برگزار می‌شد اما به علت وجود اختلافات میان اتحادیه میهنی کردستان و حزب دمکرات کردستان در خصوص اصلاح قانون انتخابات و فعالسازی کمیسیون انتخابات اقلیم کردستان این انتخابات برگزار نشد.
تاخیر در برگزاری به موقع انتخابات نچیروان بارزانی رئیس اقلیم کردستان را ناچار کرد تا برای دومین بار حکمی را مبنی بر تعیین تاریخ جدیدی برای برگزاری انتخابات صادر کند در اواخر ماه مارس سال جاری رئیس اقلیم کردستان حکم دوم خود را صادر کرد و تاریخ ۹ اکتبر سال ۲۰۲۲ را برای برگزاری این انتخابات تعیین کرد در فاصله میان ماه مارس تا اکتبر احزاب سیاسی اقلیم کردستان در مقر ریاست اقلیم کردستان وارد سلسله مذاکراتی برای برقراری توافق در خصوص برگزاری انتخابات شدند، اما این احزاب به ویژه دو حزب حاکم کردستان نتوانستند به تفاهمی در این زمینه دست یابند.
یکی از موارد اصلی اختلاف میان دو حزب حاکم کردستان در رابطه با به تعویق افتادن انتخابات موضوع اقلیتها بود این اختلافات هنوز هم ادامه دارند و احتمال دارد یک بار دیگر هم این اختلافات برای سومین بار باعث به تعویق افتادن انتخاباتی شوند که قرار است در تاریخ ۲۵ نوامبر ۲۰۲۴ برگزار شود.
کرسی اقلیتها به تعداد کرسی‌های اختصاص یافته به اقلیتهای نژادی، قومی یا مذهبی در پارلمان و شوراهای محلی اطلاق می‌گردد و مسأله ای موقتی است که هدف از آن تضمین مشارکت اجتماعی اقلیتها در تصمیم گیریهای مناطق مشخص شده جغرافیایی است.
ترکمن‌ها و ترس از تقسیم کرسی‌های آنها
آیدین معروف وزیر دولت اقلیم کردستان در امور اقلیتها که از جبهه ترکمانی است در یک کنفرانس خبری از مخالفت اقلیتها در خصوص تقسیم کرسی‌های آنها در میان حوزه‌های انتخاباتی خبر داد.
وی اعلام کرد ما با تقسیم کرسی اقلیتها بر مبنای موقعیت جغرافیایی موافق نیستیم چون در کردستان کرسی اقلیتها عنوان کرسی اقوام به آنها اختصاص یافته است نه با عنوان کرسی مذاهب.
در ماه آوریل سال جاری زمانی که گفتگو و مذاکرات اتحادیه میهنی کردستان و حزب دمکرات کردستان در خصوص اصلاح قانون انتخابات به ویژه در خصوص چگونگی تقسیم ۱۱ کرسی اقلیتها در میان حوزه‌های انتخاباتی بالا گرفت–درآن زمان دوحزب حاکم کردستان توافق کرده بودند که انتخابات به صورت چند حوزه‌ای برگزارشود- برای حل این اختلافات سازمان ملل متحد وارد این مذاکرات شد و پیشنهاد داد یک کرسی اقلیتهای ترکمانی به استان سلیمانیه (کفری) واگذار شود اما نماینده اقلیت ترکمن‌ها این پیشنهاد را نپذیرفت.
خطر شکایت اتحادیه میهنی در دادگاه فدرال عراق برای ترکمن‌ها تنها شامل موضوع تقسیم کرسی در میان حوزه‌های انتخاباتی نیست بلکه این خطر وجود دارد که به طور کلی کرسی‌های انها منحل شوند از این رو گرایشهای سنتی در این اقلیتها اخیرا تلاشهای خود را برای جلوگیری کردن از این اقدام شدت بخشیدند و حتی با سفیر کشور ترکیه در این باره گفتگو کردند.
اقلیتهای ترکمن در اقلیم کردستان علاوه بر ۵ کرسی پارلمانی در کابینه نهم دولت اقلیم کردستان نیز یک پست وزارتی را در اختیار دارند که شامل پست وزیر اقلیم کردستان در امور اقلیتهاست و آیدین معروف این پست را اداره می‌کند.
ترکمن‌ها در کردستان
در سطح کشور عراق ترکمن‌ها به عنوان سومین قوم بعد از عرب‌ها و کُردها به حساب می‌آیند و کرسی اقلیتها به آنها در مجلس عراق اختصاص نیافته است اما در اقلیم کردستان به عنوان دومین قوم محسوب می‌گردند و صاحب ۵ کرسی اقلیتها در پارلمان کردستان هستند.
براساس گفته‌های تعدادی از مسئولین این اقلیت، تعداد جمعیت ترکمن‌ها در اقلیم کردستان ۳۵۰ تا ۴۰۰ هزار نفر است و در سطح کل کشور عراق تعداد آنها به ۳ میلیون نفر می‌رسد.
اگر این آمارها درست باشد استحقاق اقلیتهای ترکمن در اقلیم کردستان بیشتر از ۵ کرسی است و شاید این امر علت مخالفت تعدادی از شخصیتهای سیاسی اقلیت ترکمن با کرسی های فعلی اقلیتها باشد. آنها معتقدند اگر در خارج از کرسی اقلیتها در انتخابات شرکت کنند و صفوف خود را متحد کنند تعداد کرسی‌های آنها در پارلمان کردستان بیشتر خواهد بود و علاوه بر این تحت سلطه هیچ حزب حاکمی نخواهند بود.
آیدین معروف در این باره اظهار داشت اکثر ترکمن‌های اقلیم کردستان در مرکز استان اربیل ساکن هستند بخش دیگری از آنها در منطقه کفری از توابع سلیمانیه سکونت دارند بدین ترتیب ترکمن‌ها درمیان هر دو منطقه اقلیم کردستان تقسیم شده‌اند و کمشکهای سیاسی موجود میان دو حزب حاکم کردستان نیز به این موضوع ربط دارد. به علت جدالهای سیاسی و عدم انجام سرشماری عمومی، ترکمن‌ها از میزان جمعیت خود آگاه نیستند و تعدادی از احزاب سیاسی این اقلیتها وجود کرسی اقلیتها را تضمینی برای خود می‌دانند.
اتحادیه میهنی کردستان از طریق دادگاه فدرال می‌خواهد از مجموع ۵ کرسی ترکمن‌ها دو کرسی را به منطقه کفری اختصاص دهد براساس گزارش مرکز آمار اقلیم کردستان بالغ بر ۵۸ هزار نفر در منطقه کفری که تحت تسلط حزب اتحادیه میهنی کردستان سکونت دارند. هیچ آمار رسمی که حاکی از تعداد واقعی ترکمن‌های در منطقه کفری باشد در دسترس نیست اما براساس آمار جبهه ترکمانی ۸۰۰ خانوار ترکمن در کفری زندگی می‌کنند اما در آخرین انتخابات پارلمانی عراق که در اکتبر ۲۰۲۱ برگزار شد نامزد جبهه ترکمانی در این منطقه که خانمی به نام «بسن جیهاد محمد» بود تنها ۳۳۴ رای به دست آورد.
علاوه بر این براساس آمارهای غیر رسمی که رسانه خبری دراو میدیا آنها را بررسی کرده است در حال حاضر تعداد ترکمن‌های مقیم در منطقه کفری حدود ۲ هزار نفر است که شامل حدود ۴۵۰ خانوار می‌باشند.
مانند منطقه کفری در مرکز شهر اربیل نیز آمار رسمی درخصوص تعداد واقعی ترکمن‌های این منطقه در دست نیست. آماری که ارائه می‌شود بیشتر آماری سیاسی است چون هیچگونه سرشماری انجام نگرفته است و اقلیتها نیز فاقد فهرست آماری ویژه خود هستند.
مسیحیان در کردستان
تنها اقلیتهای ترکمن نیستند که مخالف تقسیم کرسی اقلیتها هستند بلکه تعدادی از احزاب مسیحی نیز مخالف تقسیم کرسی اقلیتها در میان حوزه‌های انتخاباتی هستند.
در روز ۲۴ ماه گذشته «جینان جبار بویا» که عضو فراکسیون «ائتلاف اتحادیه قومی» در دوره پنجم پارلمان کردستان بود در مصاحبه خبرگزاری آناتولی ترکیه اعلام کرد از مطرح کردن شکایت اتحادیه میهنی کردستان در دادگاه فدرال اظهار تعجب کرد.
این نماینده مسیحیان با اشاره به اینکه آنها به عنوان اقلیتهای مسیحی سیستم چند حوزه‌ایی را برای انتخابات قبول ندارند افزود اتحادیه میهنی کردستان خواستار تقسیم اقلیم کردستان به چهار حوزه انتخاباتی شده است و این طور تقسیم کرده‌اند که دو کرسی برای سلیمانیه و دو کرسی برای دهوک و یک کرسی برای اربیل درنظر گرفته شود.
به گفته نماینده اقلیتهای مسیحی در سلیمانیه ۱۲۰ خانوار مسیحی سکونت دارند احتمالا از این تعداد ۶۰ خانواده صلاحیت رای دادن داشته باشند بقیه جز آوارگان هستند اما در عنکاوه (از مناطق اربیل) چهار هزار خانوار کلدانی مقیم هستند نمی‌شود برای ۱۲۰ خانوار دو کرسی اختصاص یابد و در مقابل به ازای چهار هزار خانوار فقط در عنکاوه علاوه بر منطقه «شقلاوا» و «کویه» که تعداد زیادی از مسیحیان در این مناطق وجود دارند، یک کرسی اختصاص یابد.
به گفته وزارت امورخارجه آمریکا در حال حاضر در کشور عراق کمتر از ۲۵۰ هزار مسیحی وجود دارند حدود ۲۰۰ هزار نفر از آنان در مناطق دشت نینوا و اقلیم کردستان زندگی می‌کنند.
۶۵% از مسیحیان عراق کاتولیک کلدانی هستند. که کلیساهای آنها در مراسم آیینی خود از سنتهای شرقی پیروی می‌کنند ولی قدرت واتیکان را به رسمیت می‌شناسند این در حالی است که ۲۰% از مسیحیان عراق به کلیسای آشوری که تحت کنترل کلیساهای عراق هستند، تعلق دارند و بقیه به ارتدوکس سریانی و کاتولیک سریانی و ارمنی کاتولیک و انجیلیان و پروتستانها تعلق دارند.
مسیحیان در اقلیم کردستان علاوه بر دارا بودن ۵ کرسی اقلیتها درپارلمان از پستهای وزارتخانه‌ای نیز برخوردار هستند که شامل پست وزیر حمل نقل به مدیریت آنو جوهر است.
کرسی اقلیتها در برابر دادگاه فدرال عراق
دادگاه عالی فدرال عراق آخرین نشست دادرسی خود را در روز دوشنبه تاریخ ۲۰۲۳/۱۲/۳ درباره شکایت مطرح شده از سوی حزب اتحادیه میهنی کردستان درخصوص قانون انتخابات پارلمان کردستان برگزار کرد.
دادگاه فدرال برای این نشست از کمیسیون عالی مستقل انتخابات خواست تا نظرات خود را در خصوص اینکه اگر برگزاری انتخابات دوره ششم پارلمان کردستان با سیستم چند حوزه‌ای برگزار شود چگونه کرسی‌های پارلمان کردستان در میان حوزه‌های انتخاباتی تقسیم شود؟ به این دادگاه اعلام کند.
قبل از آغاز نشست بعدی دادگاه پاسخ دادگاه به دست رسانه‌ها رسید براساس این پاسخ کمیسیون برمبنای اصلاحیه قانون انتخابات مجلس و شوراهای استانی به شماره ۱۲ سال ۲۰۱۸ می‌خواهد اقلیم کردستان را به سه حوزه تقسیم کند و ۱۱۱ کرسی پارلمان به صورت زیر در میان استانهای اقلیم تقسیم شود:
- استان سلیمانیه ۴۵ کرسی
- استان اربیل ۳۸ کرسی
- استان دهوک ۲۸ کرسی
کمیسیون انتخابات ۱۱ کرسی اقلیتها را نیز به صورت زیر در میان حوزه‌های انتخاباتی تقسیم کرده است:
استان سلیمانیه ۴ کرسی اقلیت ها را شامل می‌شود ۲ کرسی ترکمن‌ها و ۲ کرسی مسیحیان
استان اربیل ۴ کرسی اقلیت ها را شامل می‌شود ۲ کرسی ترکمن‌ها و ۲ کرسی مسیحیان
استان دهوک ۳ کرسی اقلیت ها را شامل می‌شود ۱ کرسی ترکمن‌ها و ۱ کرسی مسیحیان و ۱ کرسی ارمنی‌ها
اتحادیه میهنی کردستان به جای ۲ کرسی از ۴ کرسی برخوردار خواهد بود.
بررسی این موضوع در نشست روز دوشنبه دادگاه نشان دهنده آن است که دادگاه فدرال شکایت اتحادیه میهنی را که خواستار برگزاری انتخابات پارلمانی به صورت چندحوزه‌ای شده است تایید کرده است، در ابتدا گفتگوهای انجام گرفته درباره برگزاری انتخابات دوره ششم پارلمان کردستان اتحادیه میهنی خواستار برگزاری انتخابات مانند آخرین انتخابات عراق در سال ۲۰۲۱ به صورت چند حوزه‌ای بوده است چون اتحادیه میهنی و برخی دیگر از احزاب سیاسی معتقدند که سیستم یک حوزه‌ای این شرایط را برای حزب دمکرات فراهم کرده است که اکثریت پارلمان را به دست آورد اما در سیستم چند حوزه‌ای آراء تقسیم می‌شوند و حزب دمکرات کردستان قادر نیست اکثریت پارلمان را با حجم قبلی به دست آورد در آن زمان حزب دمکرات کردستان در میان گفتگوهای انجام گرفته این درخواست را پذیرفت اما همزمان با طرح سیستم چندحوزه‌ای اتحادیه میهنی خواستار تقسیم کرسی اقلیتها در میان حوزه‌های انتخاباتی شد و قصد دارد ۲ الی ۴ کرسی از ۱۱ کرسی اقلیتها را به استان سلیمانیه اختصاص دهد، اتحادیه میهنی درباره این موضوع با حزب دمکرات کردستان به توافق نرسیدند و به همین دلیل برگزاری انتخابات به تعویق افتاد.
حال اگر دادگاه عالی فدرال عراق شکایت اتحادیه میهنی و پاسخ کمیسیون انتخابات را تصویب کند منطقه سلیمانیه که اتحادیه میهنی در آنجا دست بالا را دارد به جای ۲ کرسی اقلیتها از ۴ کرسی برخوردار خواهد بود. این برای اتحادیه میهنی کردستان دستاورد بزرگی محسوب می‌گردد، چون در گذشته اعتقاد داشت نامزدهای ۱۱ کرسی اقلیتها از سوی حزب دمکرات کردستان تعیین شده‌اند و به صورت مداوم از اقلیتهای برای طرحهای سیاسی استفاده ابزاری می‌کند.
انتخابات و مشارکت اقلیتها
در دوره اول انتخابات پارلمانی کردستان در سطح اقلیم کردستان که در تاریخ ۱۹۹۲/۵/۱۹ برگزار شد یک میلیون ۱۱۲ هزار نفر صلاحیت رای دادن داشتند اما در آخرین دوره انتخابات یعنی دوره پنجم که در تاریخ ۲۰۱۸/۹/۳۰ برگزار شد ۳۰۸۸۶۴۲ نفر حق شرکت در انتخابات را داشتند به این ترتیب تعداد شهروندانی که از دوره اول پارلمان کردستان تا آخرین دوره انتخاباتی حق رای دادن داشتند ۱۷۸% افزایش پیدا کرده است.
اما مجموع آرای به دست آمده اقلیتهای اقلیم کردستان در دوره اول انتخاباتی از ۱۱۹۷۱ رای دهنده به ۲۳۱۶۵ نفر برای کسب کرسی اقلیتهای پارلمانی افزایش پیدا کرده است این افزایش ۹۴% است که حدود نصف رشد عمومی است که در اقلیم کردستان رخ داده است.
پیروزی برای پارلمان کردستان با کمترین آرا
نامزد اقلیتها در انتخابات کمترین رای را در میان نامزدهای دیگر به دست آورده است برای مثال در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۸ در کردستان:
- هیمداد صباح بیلال از جبهه ترکمانی ۱۳۸ رای را به دست آورد و به پیروزی رسید.
- سارا دلشاد از جبهه ترکمن‌ها ۱۹۴ رای را به دست آورد و به پیروزی رسید.
نظر شما