به گزارش خبرنگار کردپرس، با دوستان چالشی می گذارد؛ چالشی که به خیال خود فقط نمادین خواهد بود اما...! به صورت آنلاین در اینستاگرام چالش خود را اجرا می کند و هرچه جلوتر می رود بیشتر در دام خطر می افتد... خطری به نام مرگ. این نوجوان در غفلت خانواده با نام چالش به کام مرگ می رود. مرگی بی بازگشت و این گونه می شود که چالش خودکشی تبدیل می شود به چالش مرگ!   

این چالش آنلاین در حالی به وقوع پیوست که بیشتر نوجوانان مخاطب آن بودند و بدتر اینکه واکنشی که باید از خود نشان ندادند و حتی اقدام دوست خود را یک شوخی می دانستند و یا با تمسخر تشویق به ادامه کار می کردند! این اتفاق حالا تبدیل به یکی از نگرانی های خانواده ها شده و مدام از اضطراب اینکه ممکن است روی فرزند آنان هم تأثیر گذاشته باشد می گویند.  

در همین زمینه به گفته نایب دبیر اتحادیه روانشناسی ایران خودکشی یکی از معضلات عمده روانی- اجتماعی دنیای معاصر است که توجه بسیاری از اندیشمندان، فعالان اجتماعی و صاحب نظران علوم مختلف از جمله متخصصان سلامت را به خود معطوف نموده و افزایش میزان اقدام به خودکشی در سال ‌های اخیر یکی از نگرانیهای مهم فعالان حوزه‌ سلامت روان شده است.  

«مجید زارعی» در گفت و گو با خبرنگار کردپرس پدیده خودکشی را آسیبی "زیستی، روانی و اجتماعی" دانست که گریبان گیر تمامی جوامع، اعم از توسعه یافته یا در حال توسعه بوده؛ که هریک به نحوی منطبق با خصوصیات و ویژگی های آن جامعه ظهور و تجلی می نماید، اما آنچه در تحقیقات مسلم شده نشان می دهد که خودکشی پدیده ای است که عوامل متعدد فردی، اجتماعی در شکل گیری آن نقش دارد و عوامل مختلفی در جامعه بر روند عملیاتی و فراگیر شدن خودکشی تأثیر می گذارد.

او از اینترنت و رسانه ها به عنوان یکی از این عوامل تأثیرگذار در این زمینه نام برد. «در این میان نباید از نقش اینترنت و رسانه ها، در عصر دهکده جهانی به ویژه در (سرایت پدیده خودکشی) غافل ماند. چرا که اینترنت در همه ابعاد زندگی آدمی ریشه دوانده و این به خودی خود آثار و پیامدهای سودمند و بیمارگونی بر روی بافت جامعه و سلامت آدمیان برجای می گذارد، به طوری که تحقیقات علمی گویای این مسئله مهم است که افراد آسیب پذیر با قرار گرفتن در معرض مستقیم و غیرمستقیم آسیب ها (به ویژه رفتارهای خودکشی و خودزنی) از طریق رسانه های اجتماعی و دیدن لحظه های تلخ دیگران می تواند میزان (افکار خودکشی و اقدام به خودکشی) از طریق "تقلید و مدل سازی" یا "الگوبرداری" را افزایش دهد».

«زارعی» اشاره ای داشت به نگاشته های تحلیلی «فردین علیخواه؛ استادجامعه شناسی» و گفت «مطابق نظر فردین علیخواه باید بدانیم رسانه‌ های سنتی و پیشین از جمله (رادیو، تلویزیون، روزنامه) چندین ویژگی داشته و دارند که که آن ‌ها را با رسانه ‌های اجتماعی جدید، متفاوت می‌کند؛ اول آنکه آنان (دروازه ‌بان) دارند؛ یعنی هر خبری با هر کیفیت و به هر شکلی در صفحه تلویزیون ظاهر نمی شود. معمولاً این دروازه ‌بانان دوره‌ های حداقل کوتاه ‌مدت درباره رسانه دیده اند. کمی با کار رسانه‌ های جمعی آشنا هستند. ویژگی دیگر مسئولیت‌ پذیری است که با ویژگی قبلی ارتباط دارد. در رسانه ‌های سنتی، فردی که کار رسانه ‌ای می کند تا اندازه‌ ای آشنایی دارد که در حال انجام چه‌کاری است و در قبال کارش مسئولیت ‌پذیری دارد و  می داند که زندگی مردم ممکن است (تحت تأثیر خبر یا اقدام او) قرار گیرند».

او در ادامه نظر علیخواه را درباره رسانه های جدید بیان می کند. «در مقابل، در رسانه ‌های جدید نظیر شبکه ‌های اجتماعی کمتر شاهد این ویژگی ‌ها هستیم. در رسانه ‌های اجتماعی دیگر (دروازه ‌بان) نداریم. هر کاربر تولید کننده محتواست. اتصال به اینترنت، تایپ، فشار دادن دکمه ارسال و تمام! در اینجا کاربر نه دوره ‌ای و نه آموزشی در خصوص نحوه پیام ‌رسانی دیده و نه اساساً با مقوله مسئولیت اجتماعی آشناست. به ‌عبارت ‌دیگر شاهد مسئولیت ناشناسی هستیم. یعنی اساساً کاربر مسئولیت اش را نمی ‌داند».

«زارعی» سخنان اش را با این مثال که اخیراً در قروه هم رخ داده پی می گیرد. «جدیداً در بسیاری از کشورها منجمله همین کشور خودمان شاهد مواردی از (خودکشی آنلاین) هستیم؛ یعنی فرد به دیگران در لحظه خبر می ‌دهد یا اعلام عمومی می کند در فلان تاریخ و ساعت می ‌خواهد در مقابل دوربین خودکشی کند و عمل او از طریق شبکه ‌های اجتماعی قابل ‌مشاهده است، به طوری که گاهاً به یک باره باخبر و شوکه می شویم که نوجوان یا جوانی، قبل از اجرای پلان آخر زندگی اش دوربین گوشی موبایلش را روشن کرده و در یک لایو اینستاگرامی به صورت آنلاین در مقابل مخاطبان خود و صحنه آخر زندگی اش قرار گرفته و سکانسی تلخ و پایانی از آسیب رساندن به خود (خودزنی یا خودکشی) در مقابل ببیندگان ثبت و ضبط می کند و گاه انگیزه خود را، از این اقدام تلخ بیان می کند که می توان این آسیب نوپدید را "خودکشی آنلاین" در کنار "خودکشی های آفلاین" بنامیم».

پدیده و آسیب نوظهوری که بنا به اظهارات این روانشناس اگر اقدام و راهبرد مشخصی برای آن آفرییده نشود؛ بی تردید می تواند به یک اپیدمی فراگیر (به ویژه در میان نوجوانان و جوانان) تبدیل شود؛ چرا که شماری از تحقیقات نشان می‌ دهد که خودکشی می‌ تواند (مسری) باشد و در جامعه (تقلید) شود.

«زارعی» بازنشر چنین ویدئوهایی را نادرست و آسیب زا اعلام کرد. «توصیه و تاکید آشکار این است که بیاموزیم "تمام ویدیوهای ثبت شده از این نوع اقدامات تلخ و ناخوشایند انسانی را بازنشر نکنیم و به احترام بازماندگان این افراد و همچنین اجتناب از آسیب رساندن به سایر افراد یک اجتماع، آن را به کل پاک و حذف کنیم" که بی تردید این مهم می تواند نخستین اقدام اخلاقی و یک انتخاب راهبردی و پیشگیرانه، پس از "خودکشی های آنلاین" در مقابل انسان ستیزان بیمار و بی رحم در جست و جوی فالوور باشد».

نایب دبیر اتحادیه روانشناسی ایران سپس به هشداری که سازمان بهداشت جهانی درباره پدیده خودکشی داده، پرداخت. «بنابراین فاش و آشکار بدانیم که سازمان بهداشت جهانی هشدار می ‌دهد رفتار غیرمسئولانه، مخصوصاً در پخش فیلم یا عکس خودکشی، یا انعکاس گزارش خبری خودکشی می‌تواند تأثیر منفی بر افرادی که افکار خودکشی دارند، بگذارد؛ چرا که برخی از تحقیقات حاکی از آن بود که نحوه انعکاس خبر آسیب‌های اجتماعی بر رفتارهای اجتماعی مخاطبان اثرگذار است».

آن طور که «مجید زارعی» می گوید «قهرمان ساختن از قربانی خودکشی، برانگیختن احساسات با تیترهای هیجان‌انگیز، شرح جزئیات شیوه خودکشی، تکرار بیش از حد خبر و بزرگنمایی و ساده‌ انگاری و تقلیل دادن دلایل خودکشی ممکن است منجر به «تقلید خودکشی» در افراد مردد شود».

او بار دیگر بر مسئولانه رفتار کردن رسانه ها در قبال انتشار اخبار خودکشی تأکید کرد. «بدانیم که خودکشی موضوعی جدی در جامعه است و از رسانه‌ها  انتظار می‌رود هنگام پوشش اخبار مربوط به آن مسئولانه و حرفه ای رفتار  کنند و راهنماییهای لازم را برای فاصله گرفتن از افکار منجر به خودکشی در اختیار مخاطبان بگذارند».

مطابق سخنان «زارعی» نباید از یاد برد که تحقیقات علمی نشان می دهد استفاده از فضای مجازی، از ابزارهای به اشتراک گذاری اطلاعات گرفته تا تأثیر و پیامدهایی که بر سلامت عاطفی دارد، در اقدام به خودکشی دیگر افراد مؤثر است.

*******

گرچه باید نهادهای آموزشی و فرهنگی و متولیان مرتبط با آسیب های اجتماعی نسبت به این چالش های خطرناک و دیگر مسایل خودکشی اقداماتی داشته باشند و خانواده ها را آگاه سازند اما باید بدانیم اگر نوجوانی خودکشی کرده باشد افکار یا رفتار خودکشی در همسالان نوجوانان می تواند تا دو سال ادامه یابد. در واقع نوجوانانی در معرض خطر بیشتر هستند که وقایع منفی از قبل در زندگی آنان هست و خودکشی یک همکلاسی باعث تشدید افکار یا رفتار جدی خودکشی در آنان می شود. /