به گزارش خبرنگار کردپرس، در پی اشتباه بزرگ خبرگزاری ایلنا در تیتر نویسی روز گذشته، در خصوص "تصویب ممنوعیت اختیار زن دوم"، اشتباه بزرگتر را سایت های خبری دیگر مرتکب شدند که حتی زحمت مطالعه خبر را هم به خود ندادند و بدون مطالعه و با فوریت اقدام به کپی برداری کردند.

این مسئله منجر شد تا طی چند ساعت یک خبر کهنه مربوط به زمان قبل از انقلاب به صدر اخبار این روزها در سایت های خبری و فضای مجازی ایران تبدیل شود!

رسانه ها دیروز به نقل از خبرگزاری ایلنا خبری منتشر کردند که بر اساس آن، مجلس در راستای طرح حمایت از خانواده لایحه ممنوعیت اختیار زن دوم را به تصویب رسانده است، در صورتی که تیتر نویسی این خبرگزاری اشتباه بوده و در تشریح خبر آن را مربوط به سال ۱۳۵۳ و مجلس قبل از انقلاب دانسته است.

با یک اشتباه اما و صد البته تکرار آن اشتباه از سوی دیگر رسانه ها این تیتر نادرست بارها بازنشر شد و دقت در نشر و انتشار اخبار به همین راحتی فدای سرعت شد. در حالیکه سایر رسانه ها اصلا به متن خبر دقت نکرده بودند و تنها به بازنشر تیتر و لید خبر بسنده کردند.

 بارها گفته شده حدود مطالعه اکثر مردم در حد خواندن تیتر روزنامه‌ها است و این شاید به دلیل نهادینه نشدن مطالعه باشد، اما رویداد دیروز این نشان داد  وضعیت "جامعه تیترخوان"  که علاقه ای به مطالعه کامل خبر و صحت سنجی ندارد، دامنگیر فضای رسانه ای کشور هم شده و کپی برداری، جای خبرنویسی دقیق و خبرنگاری را گرفته است.

در واقع همزمان با گسترش شبکه‌های اجتماعی و همچنین خبررسانی‌های اینترنتی، سرعت انتشار اخبار جعلی این روزها بیش از پیش شده‌است و همین مسئله اهمیت و نقش خبرگزاری های مرجع و باسابقه در مقایسه با سایت های خبری زرد و فضای مجازی را نشان می دهد.

آنچه حائز اهمیت است اینکه رسانه قدرت این را دارد در کوتاه‌ترین زمان ممکن اخبار را با بالاترین کیفیت منتشر کند و همچنین می تواند همچون تیغ دو لبه‌ای در یک چشم بر هم زدن شایعه ای را در قالب واقعیت بیان کنند. در سال‌های اخیر سو استفاده‌های زیادی از رسانه شده ‌است که باعث شده مطالب غیر واقعی، شایعات و دروغ ها به جامعه راه پیدا کنند.

دکتر نعیم بدیعی و دکتر حسین قندی در کتاب روزنامه نگاری نوین در خصوص وظایف رسانه های خبری می نویسند: «یکی از مهمترین وظایف رسانه های خبری اطلاع رسانی هوشیار سازی و گسترش دانش و اطلاعات مخاطبان در زمینه هایی است که امکان دسترسی و تجربه مستقیم از رویدادها و موضوع های مختلف برای آنها فراهم نباشد. در بین سازمان ها و نهادهای گوناگونی که در جامعه فعالیت می کنند وظیفه جمع آوری تدوین و انتقال اطلاعات و تامین نیازهای مخاطبان در زمینه های مختلف بر عهده رسانه های خبری است. دنیایی که در آن زندگی می کنیم در بسیاری از موارد دور از چشم و ذهن ماست این دنیا را باید شناخته تبیین و متصور شود. آنچه در صحنه سیاسی، اقتصادی فرهنگی و اجتماعی رخ می دهد برای همه مردم قابل دسترسی یا تجربه مستقیم نیست وسایلارتباط جمعی با ارائه اخبار و اطلاعات گوناگون آگاهانه یا ناخودآگاه  می کوشد به شکل گیری ذهنیات ما از محیط اطراف کمک کنند.

ارائه اطلاعات درست به منظور دستیابی به واقعیتهای محیط اطراف با وجود عوامل گوناگونی که در فرایند انتقال اطلاعات از رویداد تا خواننده وجود دارد کار ساده ای نیست  و عوامل مختلف درون سازمانی  و برون سازمانی بر این فرآیند تاثیر متقابل دارند».

این مهم؛ موضوع سواد رسانه ای را برجسته تر می کند چرا که سواد رسانه ای مانند نوعی تغذیه است. کسی که مهارت خوبی در تحلیل رسانه کسب کرده، می‌تواند نوع تغذیه دریافتی و رژیم خود را انتخاب کند. در واقع همه اطلاعات و اخباری که امروزه از طریق موبایل، تلویزیون و شبکه‌های جهانی به فکر و ذهن مردم تزریق می‌شود، ترکیبی از انواع تغذیه‌هایی است که می تواند طیفی از واقعیات تا شایعات را دربربگیرد.

تنها سواد رسانه ای می‌تواند به فرد در تشخیص درست نوع تغذیه کمک کند. در غیر این صورت فرد دچار مسمومیت‌های ذهنی و فکری می‌شود و قدرت تشخیص درست و نادرست را از دست می‌دهد و این موضوع برای سایت های خبری و خبرگزاری نیز مصداق دارد.

اتفاقی که دیروز افتاد نشان داد سواد رسانه ای هنوز هم در بین بسیاری از جامعه خبری و رسانه ای کشور دارای ضعف های واضح است چرا که همگی در کپی برداری بدون بررسی و سنجش از یکدیگر پیشی گرفتند و عاقبت تاوان اشتباه را به گردن منبع منتشر کننده خبر گذاشتند که سهوا یا عمدا با یک تیتر نویسی اشتباه خبر نادرستی را منتشر کرد، در حالیکه سایر رسانه هایی که به باز نشر بدون سنجش اقدام کرده بودند از این تاوان مبرا نیستند.

از سویی دیگر انتشار اخبار جعلی، دروغ‌پراکنی نوعی خبرنگاری زرد قلمداد می شود که با انتشار اخبار غلط یا نشر خبری صحیح به شیوه ای نادرست، سعی در جذب مخاطب به وب‌سایت‌هایشان دارند  تا بدین شیوه تبلیغ‌ کنندگان را که برای تبلیغات در وب‌سایت‌هایشان نیازمند افزایش بازدید هستند، هزینه تبلیغ را بپردازند.

در واقع اگر انتشار یک داستان با محتوای غلط بتواند برای مخاطب جذاب و پر بازدید باشد، ممکن است برای تبلیغات تبلیغ‌ کنندگان و رتبه‌بندی آنها سودمند باشد، اما چنین اقداماتی می تواند به اعتبار رسانه ضربه بزند.

در هر صورت مواردی چون منبع خبر، موضوع خبر، محتوای خبر، اصالت تصویر و ویدئو و ... و جزئیاتی چون تاریخ خبر، آمار ارئه شده و ... باید قبل از انتشار و بازنشر به دقت مد نظر قرار گیرد و همین یکی از راهکارهای مقابله با اخبار جعلی و ارائه اطلاع‌رسانی دقیق است.

گزارش: تانیا شعفی