به گزارش کردپرس، انتخابات در منطقه خودگردان تحت کنترل کردها در شمال شرقی سوریه که به روژاوا نیز معروف است، برای مدت نامعلومی به تعویق افتاده است. برگزاری این انتخابات در ابتدا برای 30 می امسال برنامه ریزی شده بود اما ابتدا به روز 11 ژوئن و سپس به 8 آگوست موکول شد. با این حال، تاریخ دقیق هرگز تایید نشد. دلیل این امر به زمان ناکافی برای فراهم کردن زمینه کمپین انتخاباتی نسبت داده شده اما دلیل واقع بینانه‌تر، نگرانی‌های واقعی در مورد تشدید تهدید جدید ترکیه علیه منطقه بود. این نگرانی پس از افزایش حملات هواپیماهای بدون سرنشین در ماه‌های اخیر بوجود آمد که در آن گروه پ‌ک‌ک (حزب کارگران کردستان) ترکیه در شمال عراق و سازمان‌های وابسته به آن مانند PYD یا حزب اتحاد دموکراتیک در سوریه نیز که مستقیماً روژاوا را مدیریت می کند، هدف قرار گرفتند.

PYD یا حزب حاکم بر کردهای سوریه، در رابطه با تعیین تاریخ جدید برای برگزاری انتخابات، تصمیم گرفته است زمان بیشتری را صرف کند زیرا هیچ حمایت سیاسی برای تایید آن نه از سوی دمشق، نه اپوزیسیون سوریه و نه ائتلاف مبارزه با داعش و نه آمریکا دریافت نکرده است. همین چند روز پیش، ایالات متحده از مقامات محلی کرد سوریه خواست با توجه به ناتوانی آنها در تضمین ایجاد شرایط آزاد و عادلانه برای برگزاری انتخابات، این مسئله را پیگیری نکنند.

اداره خوگردان شمال و شرق سوریه  که در سال 2012 در پی جنگ داخلی برای دستیابی به حکومت خودگردان در سوریه تأسیس شد، از سال 2017 تاکنون انتخاباتی برگزار نکرده است. اداره خودگردان کردی در سال 2017 انتخابات عمومی را در کانتون های عفرین، جزیره و کوبانی برگزار کرد.

در سال‌های اخیر، بخشی از کشور سوریه که توسط ائتلافی با اکثریت کردها اداره می‌شود، نه تنها با پیامدهای جنگ داخلی از جمله تورم، بیکاری، و فقر فزاینده روبرو بوده بلکه در دو جبهه با شورشیان تحت حمایت ترکیه و جنگجویان قبایل عرب در دیرالزور درگیر جنگ بوده است.

عملیات نظامی ترکیه در سوریه

ترکیه در ژانویه 2018، عملیات «شاخه زیتون» را در منطقه عفرین واقع در شمال غربی سوریه و با حمایت شبه نظامیان عرب و ترکمن همسو با ارتش آزاد آغاز کرد و تنها ظرف دو ماه کنترل آن را به دست گرفت. مدیریت کانتون عفرین متعاقباً پس از انحلال ادارات کردی، به ارتش آزاد وابسته به ترکیه واگذار شد. از آن زمان و بر اساس گزارش سال 2024 مرکز مطالعات و مشاوره حقوقی کردی، بازداشت های خودسرانه، شکنجه و ناپدید شدن اجباری در این منطقه افزایش یافته و این پدیده به ویژه جمعیت کردهای عفرین را هدف قرار داده است.

آنکارا یک سال بعد، در سال 2019 تهاجم جدیدی به نام «چشمه صلح» را در شمال شرق سوریه آغاز کرد. نیروهای مسلح ترکیه این عملیات را همراه با شورشیان ارتش آزاد سوریه علیه نیروهای سوریه دموکراتیک یا (SDF) - ائتلافی از شبه نظامیان متشکل از گروه‌های مسیحی عرب و آشوری-سوری، اما عمدتاً نیروهای کرد به نام YPG یا یگان‌های مدافع وYPJ یا یگان های مدافع زنان کرد انجام دادند. YPG و YPJ که در سال 2011 و در آغاز جنگ داخلی سوریه به عنوان شاخه نظامی کمیته عالی کرد - متشکل از حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) و شورای میهنی کرد- تاسیس شدند، ابتدا علیه دمشق و سپس علیه شبه نظامیان دولت اسلامی یا داعش برای دفاع از کردستان سوریه اقدام کردند. امروز آنها نماینگر نیروی نظامی اصلی در این منطقه هستند.

درگیری جدید با ترکیه در شمال سوریه باعث کشته شدن حداقل 100 نفر و  آواره شدن حداقل 300000 شد. این در حالی است که تعداد آوارگان سوریه بیش از 7 میلیون نفر است و 5 میلیون شهروند سوریه نیز در دیگر کشورهای همسایه پناه گرفته اند.

هدف رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه از این عملیات ها بیرون راندن نیروهای دموکراتیک سوریه از مناطق مرزی با ترکیه بود زیرا آنها به دلیل ارتباط داشتن با پ.ک.ک به عنوان یک سازمان تروریستی در نظر گرفته می شوند که ترکیه در شمال عراق و جنوب شرق ترکیه عملیاتی را علیه آن انجام داده است. در جریان این تهاجم، نقض حقوق بشر، از جمله اعدام های موقت و اقدامات نظامی که به غیرنظامیان آسیب رساند، گزارش شد. با وجود این تخلفات، ترکیه موفق شد با آمریکا برای خروج نیروهای سوریه دموکراتیک در محدوده ای از خاک سوریه، در حدود 30 کیلومتری مرز و همچنین از تل رفعت و منبج به توافق برسد.

در مجموع، مناطق شمال سوریه که در حال حاضر تحت کنترل ترکیه است نزدیک به 9000 کیلومتر مربع را شامل می شود و شامل بیش از هزار شهر و شهرک از جمله شهرهای الباب، اعزاز، جرابلس، راجو، تل ابیض و راس العین می شود. بیشتر این مراکز شهری زمانی تحت کنترل دولت اسلامی یا داعش بود که بعداً توسط نیروهای SDF آزاد شد. برخی شهرهای دیگر مانند اعزاز قبل از اشغال شدن توسط ترکیه توسط مخالفان سوری اداره می شدند.

به نظر می رسد که سوریه امروز با توجه به جنگ ها و تنش های پی در پی در نقال مختلف آن، به دو منطقه تحت کنترل دولت و مناطق تحت کنترل کردها، شورشیان و ترکیه تقسیم شده است.

بازگرداندن اجباری آوارگان سوری

نیروهای اکثرا کرد در شمال شرق سوریه با ایجاد یک موجودیت خودگردان باعث مطرح شدن موضوعی دیپلماتیک در داخل ناتو شده اند زیرا ترکیه آنها را دارای وابستگی تروریستی می داند. اما در عین حال، کردها متحدان ایالات متحده در عملیات علیه داعش هستند.

از این رو، آنکارا اشغال سرزمین های خارجی با هدف ایجاد منطقه ای به اصطلاح امن برای اسکان، کم و بیش اجباری، بخشی از 3.6 میلیون آواره سوری ساکن ترکیه را توجیه کرده است.

طرح اسکان مجدد که در پایان سال 2019 آغاز شد، بارها توسط دیده بان حقوق بشر محکوم شده است. ترکیه از یک سو، با اسکان اجباری خانواده‌های عرب، به دنبال تغییر بافت جمعیت عمدتاً کرد منطقه است و از سوی دیگر، برای جابه‌جایی افرادی که تحت حمایت موقت بشردوستانه هستند و بنابراین نباید به کشورشان بازگردانده شوند، تلاش می‌کند. بر اساس داده‌های جمع‌آوری‌شده توسط دیده‌بان حقوق بشر در گذرگاه مرزی، تنها در سال 2023 بیش از 57000 سوری از ترکیه به شمال سوریه تحت اشغال این کشور رفتند اما بازگشت همه آنها تحت عنوان بازگشت داوطلبانه ثبت شده‌ است. با این حال، تحقیقات دیده‌بان حقوق بشر نشان می‌دهد که از سال 2019، نیروهای ترکیه هزاران سوری را در این کشور دستگیر، بازداشت و اخراج کرده‌ و اغلب آنها را مجبور به امضای اسنادی تحت عنوان بازگشت داوطلبانه کرده‌اند. علاوه بر این، شواهد جمع‌آوری‌شده نشان می‌دهد که غیرقابل سکونت بودن منطقه به اصطلاح « امن» ثابت شده است اما ترکیه پناهندگان  را مجبور می‌کند در شرایط خطرناک‌تر به سفر خود ادامه دهند تا از مرز دور شده و در نتیجه تعداد آوارگان داخلی در سوریه افزایش یابد.

عادی شدن روابط آنکارا و دمشق؟

رئیس جمهور ترکیه در ژوئیه گذشته تمایل خود را برای گفت وگو با دولت بشار اسد در سوریه که قبلاً نسبت به گرم شدن روابط نشان داده بود، تکرا کرد اما بشار اسد به شرطی آن را پذیرفته  که بر اساس احترام به حاکمیت کشورش و در نتیجه خروج نیروهای ترکیه از سوریه باشد. یک ماه بعد، یاشار گولر، وزیر دفاع آنکارا نیز تمایل به عادی سازی روابط با دمشق را تایید کرد و پیشنهاد کرد که خروج از اراضی تحت اشغال ترکیه تنها در صورتی اتفاق می افتد که دولت بشار اسد قانون اساسی جدیدی را تصویب کرده و مرزهای خود را ایمن کند.

اردوغان در سال 2011 جزو اولین کسانی بود که از سرنگونی دولت بشار اسد، از جمله از طریق حمایت از نیروهای مخالف او حمایت کرد. با این حال، از پایان سال 2022، روند آرام عادی شدن روابط دو کشور آغاز شده که شامل تلاش روسیه- که حضور پررنگی در سوریه دارد- نیز می شود .

ترکیه قصد دارد روابط عمیق گذشته خود با دمشق را بازسازی کند تا از به حاشیه راندن در این منطقه، به ویژه با توجه به جنگ در غزه و بی ثباتی های منطقه ای ناشی از آن جلوگیری کند. بشار اسد که پیش از این تمایلی به حمایت از حضور ترکیه در سوریه نداشت، اکنون انگیزه بیشتری برای دستیابی به توافق دارد.

عواقب عادی سازی روابط ترکیه و سوریه برای کرد در شمال شرق سوریه

هر گونه مصالحه میان ترکیه و سوریه عواقب مستقیمی بر نیروهای سوریه دموکراتیک به رهبری کردها  و در نتیجه برای اداره خودگردان کردی در شمال و شرق سوریه خواهد داشت، زیرا هرگونه توافق احتمالی، به دمشق به عنوان تنها دولت به رسمیت شناخته شده در سوریه مشروعیت می بخشد. علاوه بر این، تفاهم با ترکیه، در حالی که می تواند به امضای طرح عقب نشینی از اراضی اشغالی سوریه منجر شود، امکان حملات مجدد علیه مناطق تحت مدیریت نیروهای SDF را تحت عنوان سیاست امنیتی مشترک احیا می کند. همانطور که قبلاً اعلام شده بود، اقدامات اولیه در دستور کار آنها بر شناسایی «تروریست ها» و همکاری برای از بین بردن آنها بین دو کشور متمرکز خواهد بود. در این مورد خاص، این مسئله می تواند مصادف با پایان اداره خودگردان کردی و ظهور مجدد جبهه جدیدی از درگیری داخلی باشد.

منبع: ریست دیالوگ