به گزارش کردپرس، سقوط حکومت بشار اسد در ۸ دسامبر 2024 برهه ای تاریخی برای کردهای سوریه بود. کردها هیچ‌گاه به حکومت مرکزی علاقه‌ای نداشتند، چراکه سال‌ها تحت شرایط دشوار زندگی کرده بودند. ده‌ها هزار نفر از کردها از تابعیت سوری محروم شدند، مناطق کردنشین با تغییرات جمعیتی اجباری مواجه و زبان و فرهنگ‌شان با سیاست‌های دولتی سرکوب شد.

نیروهای دموکراتیک سوریه که ستون اصلی حاکمیت خودگردان کردها در شمال شرق سوریه هستند، اکنون با واقعیتی تلخ مواجه‌اند: فروپاشی نظم موجود که پیش‌تر به آنها امکان می‌داد تا در اتحادهای ناپایدار جنگ داخلی و نیابتی سوریه حرکت کنند. با سقوط حکومت بشار اسد و تغییر دینامیک منطقه‌ای، کردهای سوریه در موقعیتی دشوار قرار گرفته و دستاوردهای ارزشمندشان در معرض خطر است. سوال این است: آیا نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و کردهای سوریه می‌توانند مسیری رو به جلو در این فصل نامطمئن از تاریخ سوریه بیابند؟

نیروهای دموکراتیک سوریه و کردهای سوریه در یک نقطه بحرانی قرار دارند. حاکمان جدید سنی‌مذهب سوریه که نماینده آن هیأت تحریر الشام (HTS) است – گروهی اسلام‌گرا به رهبری احمد شرع (معروف به ابومحمد الجولانی) که ادعا می‌کند از القاعده جدا شده – بعید است کنترل فعلی SDF بر مناطق شمال شرق سوریه را بپذیرند. در همین حال، ترکیه همچنان نیروهای خود را در امتداد مرز مستقر کرده و توان دفاعی کردها را از طریق شبه نظامیان موسوم به «ارتش ملی سوریه » یا (SNA)  تحت حمایت خود محک می‌زند. آتش‌بس‌هایی که با میانجی‌گری آمریکا بین دو طرف به دست آمده‌اند، تاکنون شکننده بوده‌اند.

SDF همچنان کنترل بخش بزرگی از شمال شرق سوریه را در دست دارد اما به نظر می‌رسد که ترکیه قصد دارد با بهره‌گیری از شرایط و دولت ناتوان آمریکا و تاثیر تعطیلات در پایتخت‌های غربی، وضعیت جدیدی را در شمال شرق سوریه تحمیل کند و شهرهای تحت کنترل SDF را یکی پس از دیگری تصرف کند. استراتژی آنکارا بر کنترل مناطق کردنشین متمرکز است و به نظر می‌رسد که مناطق عرب‌نشین، یا در جریان سقوط مناطق کردنشین یا پس از آن از SDF جدا شوند. نشانه‌های اولیه چنین اتفاقاتی قبلاً در استان‌های دیرالزور و رقه دیده شده است.

به همین دلیل، آینده کردهای سوریه تا حد زیادی به سیاست‌ها و اقدامات ترکیه بستگی دارد، هرچند این چشم‌انداز خوشایند SDF یا کردها نیست. روز دوشنبه، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه بار دیگر تاکید کرد که «پ‌ک‌ک و انشعابات آن» باید منحل شوند یا «حذف خواهند شد»، اشاره‌ای بهSDF  است که آنکارا آن را شاخه‌ای از حزب کارگران کردستان ترکیه یا (پ‌ک‌ک) در سوریه می‌داند. در همین حال، فرمانده مظلوم عبدی، کل SDF چند روز پیش اعلام کرد که عناصر پ‌ک‌ک در صورت دستیابی به آتش‌بس با ترکیه، سوریه را ترک خواهند کرد.

با توجه به خطرات بزرگ ترکیه برای SDF و نهادهای وابسته به آن، هیأت‌های آمریکایی و فرانسوی به طور فعال برای ایجاد تفاهم بین کردها و ترکیه تلاش کرده و همچنین به دنبال تقویت اتحاد بین دو جناح اصلی صحنه سیاسی کردهای سوریه هستند. SDF ممکن است برای کاهش نگرانی‌های ترکیه، انعطاف بیشتری نشان دهد و با ترتیبات تقسیم قدرت با شورای میهنی کردهای سوریه یا (ENKS) موافقت کند زیرا SDF  کنترل این مناطق را در دست دارد. دیگر گروه اصلی کردها در سوریه مو سوم به شورای میهنی کرد سوریه نیروی مسلح خود به نام پیشمرگه روژ را دارد که از سوی حزب دموکرات کردستان عراق یا (KDP)  حمایت می‌شود.

ترکیه روابط کاری خود را با شورای میهنی کردهای سوریه (ENKS) حفظ کرده است اما این امر تضمین نمی‌کند که گنجاندن ENKS در مدیریت و نیروهای مسلح شمال شرق سوریه به حل اختلافات با آنکارا منجر شود. اگر عناصر پ‌ک‌ک شمال شرق سوریه را ترک کنند و ENKS به همراه پیشمرگه روژ به طور مؤثر در مدیریت و نیروهای مسلح شمال شرق سوریه (روژآوا) ادغام شوند، این موضوع ادعاهای ترکیه - به‌ویژه این ادعا که مخالفتی با کردها ندارد بلکه با پ‌ک‌ک و شاخه‌های آن است- را به چالش خواهد کشید .

کردهای سوریه حق دارند نسبت به نیات ترکیه محتاط باشند. شرایط ایده‌آل برای کردها این است که ترکیه حملات خود به مناطق کردنشین را متوقف کند، از شمال سوریه عقب‌نشینی کرده و اجازه دهد کردهایی که به دلیل عملیات نظامی و نیروهای وابسته‌اش آواره شده‌اند، به خانه‌هایشان در مکان‌هایی مانند عفرین و دیگر بخش‌های شمال سوریه بازگردند. آنها همچنین امیدوارند که آنکارا نوعی خودگردانی کردها در شمال سوریه را تحمل کرده و با آنها روابط اقتصادی ایجاد کند، چیزی شبیه به رابطه نه‌چندان کامل اما کاربردی با اقلیم کردستان عراق.

با این حال، دستیابی به این سناریو به این بستگی دارد که نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) و ENKS  وضعیت بی ثبات کنونی را تشخیص داده و اولویت را به توافق داخلی بدهند. چنین توافقی با اهداف ایالات متحده و فرانسه نیز هماهنگ خواهد بود و احتمالاً حمایت آنها را برای کردها در برابر ترکیه و دولت آینده در دمشق تقویت خواهد کرد. این موضوع با توجه به اینکه رهبران HTS به‌طور کلی پیام‌های متفاوتی در مورد وضعیت کردها در سوریه آینده ارسال کرده‌اند، اهمیت دارد. ایجاد یک ائتلاف گسترده‌تر کردی در سوریه می‌تواند به بهبود روابط با دمشق، آنکارا و اقلیم کردستان عراق کمک کند که تنها گذرگاه مرزی عملیاتی شمال شرق سوریه را کنترل می‌کند.

نقش و موقعیت اقلیم کردستان عراق در این زمینه حیاتی است و موضع متحد در مورد روژآوا یا مناطق تحت کنترل کردهای سوریه و وضعیت سوریه را ایجاب می‌کند. رهبری حزب دموکرات کردستان (KDP)  اظهارات مثبت احمد شرع، حاکم بالفعل سوریه، که وعده داده «از امروز دیگر بی‌عدالتی علیه مردم کرد ما نخواهد بود» را مورد استقبال قرار داده است. در همین حال، اتحادیه میهنی کردستان (PUK)، که این روزها اغلب با KDP اختلاف دارد، حمایت خود را از موضع SDF اعلام کرده است که بخشی از این حمایت ناشی از رقابت آن با KDP است.

بر اساس اظهارات کردهای عراقی در طول سال‌ها، مشخص است که کردها در سراسر طیف سیاسی، احتمال انحلال اداره خودگردان کردی در سوریه را تهدیدی بزرگ می‌دانند. چنین تحولی نه‌تنها یک ضربه استراتژیک و روانی برای مبارزه گسترده‌تر کردها برای خودگردانی خواهد بود بلکه مجموعه‌ای از چالش‌های جدید نیز ایجاد خواهد کرد. این امر اقلیم کردستان را همسایه گروه‌های اسلام‌گرای سوریه قرار می‌دهد. برخی از آنها شامل عناصر تندرو با روابط گذشته یا احتمالی با القاعده و داعش هستند که احتمالاً تهدیدات امنیتی را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، فشار ترکیه بر اقلیم کردستان عراق را تشدید کرده و موقعیت کلی کردها را در چشم‌انداز ژئوپلیتیکی گسترده‌تر تضعیف خواهد کرد. با توجه به این پویایی‌ها و بازتاب احساسات عمومی، کردها در سراسر منطقه از رهبران اقلیم کردستان و دیگر مناطق کردستانی انتظار دارند رویکردی فعال‌تر و بی‌طرفانه‌تر اتخاذ کرده و منافع جمعی کردها را بر برنامه‌های حزبی اولویت دهند.

منبع: نیوریجن