کردپرس

در چند ماه اخیر، وضعیت امنیتی و سیاسی عراق و اقلیم کردستان تحت تأثیر تحولات منطقه‌ای و جهانی قرار گرفته است. یکی از نگرانی‌های عمده در این راستا، گسترش ناآرامی‌ها و آشوب‌های ناشی از جنگ غزه و سقوط دولت اسد به داخل عراق و اقلیم کردستان بود. در حالی که برخی گروه‌ها این تهدید را جدی می‌دانند، تحلیلگران معتقدند که در پشت این نگرانی‌ها، سیاست‌های پیچیده‌ای از سوی قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای در جریان است. در این مصاحبه، دلشاد مجید، تحلیلگر سیاسی و کارشناس مسائل منطقه‌ای، به بررسی ابعاد این بحران‌ها و روابط میان ایران، آمریکا و اقلیم کردستان پرداخته و چشم‌انداز آینده این منطقه را با توجه به تحولات جهانی و منطقه‌ای مورد تحلیل قرار می‌دهد.

کردپرس: یکی از نگرانی‌های اخیر این بوده که آشوب و تبعات ناشی از جنگ غزه به داخل عراق و اقلیم کردستان کشیده شود. در بحث جنگ غزه، آیا این نگرانی که ممکن است این جنگ به داخل عراق و اقلیم کردستان گسترش پیدا کند همچنان پابرجاست؟

 دلشاد مجید: خیر، در حال حاضر، حزب دمکرات و گروه‌های سنی این مسئله را تشدید کرده‌اند. اما نه آمریکا می‌خواهد عراق وارد این جنگ شود و نه ایران. عراق خط استراتژیکی برای اتصال شرق به غرب است. عراق به‌عنوان گذرگاهی برای ترکیه، عربستان سعودی، اردن، سوریه و... اهمیت بسیاری دارد. این موقعیت عراق در استراتژی کلان، هم از نظر انرژی و هم ثبات منطقه‌ای، بسیار مهم است. در حال حاضر، عراق منفذ تنفسی مهمی برای ایران است. ایران در بسیاری از مسائل با آمریکا مدارا می‌کند تا عراق را به شکلی مدیریت کند که مخالف منافع آمریکا عمل نکند. یعنی در بسیاری از موارد، ایران به عراق اجازه می‌دهد که بدون ایجاد حساسیت برای آمریکا فعالیت کند، زیرا اگر عراق هم تحت تحریم‌های اقتصادی و فشار شدید قرار گیرد، ایران متضرر خواهد شد.

کردپرس: آمریکا چطور؟ آیا قصد خروج از عراق را دارد، مانند خروجی که از افغانستان داشت؟

 دلشاد مجید:  من معتقدم ایران نمی‌خواهد آمریکا از عراق خارج شود، به‌ویژه از اقلیم کردستان. ایران می‌خواهد آمریکا از عراق خارج شود، اما از سویی تمایل دارد آمریکا در اربیل بماند. ایران و آمریکا در اقلیم کردستان بر سر مناطق نفوذ با یکدیگر توافق دارند و هیچ مشکلی با هم ندارند. ثبات اقلیم برای هر دو طرف مهم است. چرا؟ اولاً آمریکا می‌خواهد در این منطقه حضور داشته باشد. ثانیاً یکی از اهداف آمریکا حفاظت از اسرائیل از طریق اربیل است. اگر آمریکا در اربیل حضور نداشته باشد، نمی‌تواند در سوریه بماند و در صورت خروج از سوریه نیز نمی‌تواند از اسرائیل دفاع کند. بخشی از راهبرد آمریکا در سوریه با حفظ حضور در اقلیم کردستان مرتبط است.

کردپرس: آیا ارائه سامانه‌های دفاع هوایی که اخیراً صورت گرفته، در همین راستاست؟

 دلشاد مجید: در مورد اینکه آیا ایران قصد دارد در آنجا بماند، باید گفت بله، ایران هم تمایل دارد در اقلیم بماند. اما چرا؟ اگر ایران با آمریکا مشکلی داشته باشد و در این منطقه نباشد، مجبور است فشار خود را از طریق قطر، امارات یا عربستان اعمال کند. اما اگر در اربیل و اقلیم کردستان باشد، هر گونه اختلافی با آمریکا در همین منطقه قابل مدیریت است. مثلاً با فرستادن دو پهپاد و ایجاد فشار از طریق نیروهای حشد الشعبی، آمریکا مجبور به عقب‌نشینی خواهد شد. آمریکا این موضوع را می‌داند، اما برای جلوگیری از بزرگ‌تر شدن بحران، ترجیح می‌دهد مشکلات با ایران را در همین منطقه حل کند و آن را به سطح دیگری نکشاند. ایران در حال مانور است. با روی کار آمدن پزشکیان و تغییر نوعی از سیاست نرم، به نظر من نمی‌خواهد جزئی از قدرت‌های چین و مسکو باشد، بلکه به دنبال این است به قطب مستقلی در میان این قدرت‌ها بدل گردد. برای همین، ایران به غرب می‌گوید اگر از من حمایت کنید، می‌توانم خارج از بریکس فعالیت کنم. در واقع، وضعیت سیاسی و اقتصادی اقلیم کردستان به‌گونه‌ای است که حتی اگر دو کشور به‌طور رسمی در تضاد باشند، در این منطقه غیررسمی همکاری‌هایی دارند. ایران و آمریکا برای حفظ ثبات و امنیت در اقلیم کردستان به‌شدت نیاز دارند یکدیگر را در این زمینه حمایت کنند. به‌طور مثال، در مسائل امنیتی، ایران حضور نیروهای پیشمرگه کرد را تأیید می‌کند، چراکه این نیروها هم به‌عنوان یک نیروی محلی قدرتمند در مقابل تهدیدات مشترک از جمله داعش و گروه‌های تروریستی دیگر عمل می‌کنند.

کردپرس: از آنجایی که اقلیم کردستان وضعیت خاصی دارد و ارتباطات منطقه‌ای و بین‌المللی پیچیده‌ای را تجربه می‌کند، آیا درگیری‌هایی در آینده نزدیک در این منطقه محتمل است؟

دلشاد: به نظر من، در کوتاه‌مدت، خطر درگیری در اقلیم کردستان خیلی کم است، اما این وضعیت به‌طور غیرمستقیم با بحران‌های جهانی و منطقه‌ای در ارتباط است. هر گونه تغییر در وضعیت امنیتی در عراق یا در روابط ایران و آمریکا می‌تواند به‌سرعت بر اقلیم تأثیر بگذارد. یکی از عواملی که می‌تواند این وضعیت را پیچیده‌تر کند، افزایش تحرکات گروه‌های جهادی و اسلام‌گرایانی است که در منطقه نفوذ دارند. این گروه‌ها ممکن است از هرگونه بی‌ثباتی در اقلیم کردستان برای تحقق اهداف خود استفاده کنند.

به نظر من، در حال حاضر، اقلیم کردستان قادر است بر تهدیدات موجود فائق آید، اما در صورتی که وضعیت امنیتی در عراق و سوریه پیچیده‌تر شود، ممکن است اقلیم تحت فشار قرار گیرد. ایران و آمریکا باید در این زمینه دقت زیادی به خرج دهند و این نکته را در نظر بگیرند که وضعیت اقلیم کردستان به شدت به استراتژی‌های منطقه‌ای وابسته است.

کردپرس: در نهایت، چشم‌انداز آینده روابط ایران و اقلیم کردستان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

دلشاد مجید:  در بلندمدت، به نظر من، روابط ایران و اقلیم کردستان همچنان در قالبی پیچیده و چندجانبه خواهد بود. ایران به دنبال حفظ نفوذ خود در این منطقه است، اما باید توجه داشته باشیم که اقلیم کردستان نیز در پی تنوع و گسترش روابط خود با دیگر قدرت‌ها است. این وضعیت ممکن است در آینده به یک تعادل جدید برسد، جایی که روابط ایران با اقلیم کردستان حتی اگر به‌طور کامل استراتژیک نباشد، همچنان در جهت منافع مشترک خواهد بود.

در نهایت، روابط ایران و اقلیم کردستان در آینده نزدیک همواره تحت تأثیر تحولات جهانی و منطقه‌ای خواهد بود، و هر گونه تغییر در این تحولات می‌تواند پیامدهای مهمی برای این روابط داشته باشد.

لینک بخش نخست گفتگو

لینک بخش دوم گفتگو

* این گفتگوی تفصیلی در چهار بخش منتشر خواهد شد و متن کامل گفتگو در آپارات با آدرس زیر منتشر شده است:
https://aparat.com/v/qtr6q84

گفتگو: منصور رحیمی