کردپرس- توقف صادرات گاز از ایران به عراق منجر به بحران انرژی در عراق شده است، ایران دلیل توقف صادرات گاز به عراق را انجام تعمیرات بر روی خطوط انتقال گاز عنوان کرده است، اما در پشت پرده، مشکلات تأمین گاز برای خود ایران نیز دلیل اصلی این بحران بوده است. بحران گاز باعث شد که عراق مجبور شود به طرف قرارداد خود با ترکمنستان رجوع کند، اما وزارت برق عراق اعلام کرده است که قرارداد با ترکمنستان وارد مرحله اجرایی نشده و عراق هیچ پرداختی به ترکمنستان ندارد، در این میان برخی از کارشناسان پیشنهاد داده‌اند که عراق هرچه سریع‌تر جایگزینی برای گاز ایران پیدا کند.

رسانه تحلیلی خبری دراومیدیا که پیشتر مانند بسیاری از رسانه های عراقی مدعی شده بود عراق در ازای مقدار گازی که ترکمنستان به ایران می‌دهد روزانه بیش از ۲ میلیون دلار به ترکمنستان پرداخت می‌کند، عنوان کرده است؛

"قرارداد ترکمنستان وارد مرحله اجرا نشده است"

وزارت برق عراق تمامی صحبت‌هایی که به "دروغ و ادعاهای اشتباه" در مورد توافق گازی با ترکمنستان مربوط می‌شوند را رد کرد. این وزارتخانه در بیانیه‌ای اعلام کرد که توافق با ترکمنستان هنوز به مرحله اجرایی نرسیده است و گفت‌وگوها درباره انتخاب یک شرکت برای تضمین تأمین گاز ترکمنستان به عراق ادامه دارد.

در این بیانیه آمده است: بنابراین، تمام گفته‌هایی که در مورد پرداخت روزانه پول به ترکمنستان مطرح می‌شود، از حقیقت دور است. به طور رسمی اعلام می‌کنیم که هیچ مقدار گازی از ترکمنستان به عراق ارسال نشده است و هیچ پرداختی هم انجام نگرفته است. این تمام صحبت‌های بی‌اساس و نادرست را که ادعا می‌کنند عراق روزانه دو میلیون دلار به ترکمنستان پرداخت می‌کند، رد می‌کند.

وزارت برق همچنین افزود که داغ بودن اخبار مربوط به توافق گازی ترکمنستان در رسانه‌های عراقی به دلیل توقف صادرات گاز ایران به عراق بوده است که باعث کاهش ساعات تأمین برق شده است، درحالی که وزارت برق تأکید کرد که گازی که متوقف شده است، گازی است که عراق از ایران می‌خرد، نه گاز ترکمنستان، رسانه ها و تحلیل گران عراق مدعی هستند که عراق به ترکمنستان پول می دهد و ایران از این گاز استفاده می کند!

دولت عراق هنوز جزئیات توافق گازی ترکمنستان را به‌طور علنی اعلام نکرده است و همین امر موجب ایجاد شک و تردید هایی درخصوص توافق گازی با ترکمنستان شد، با این حال که وزارت برق اعلام داشته است: ما می‌خواهیم منابع انرژی خود را افزایش دهیم تا امنیت ملی و زیرساخت‌های عمومی را در برابر تهدیدات حفظ کنیم، رسانه‌ها به انتشار اطلاعات نادرست پرداخته‌اند که مانع از دستیابی به اقدامات صحیح دولت می‌شود.

قرارداد ترکمنستان چیست؟

پایان سال ۲۰۲۳، عراق یادداشت تفاهمی با ترکمنستان امضا کرد که هدف آن تأمین گاز از این کشور است. همچنین امسال ایران و ترکمنستان توافقی برای واردات گاز ترکمنستان به صورت "معامله دوجانبه" امضا کردند. بر اساس این توافق، عراق پس از گذشت ۳ ماه باید قراردادی رسمی با ترکمنستان امضا کند تا گاز این کشور از طریق ایران به عراق منتقل شود.

این فرآیند "معامله دوجانبه" به این صورت است که روزانه ترکمنستان حدود ۲۵ میلیون متر مکعب گاز به مناطق شمالی ایران ارسال می‌کند، اما ایران قادر به انتقال گاز به این مناطق کشور خود نیست. در مقابل، ایران همان مقدار گاز را از طریق خطوط لوله به عراق ارسال می‌کند، این به این معناست که عراق گاز ترکمنستان را دریافت می‌کند و به ترکمنستان پول پرداخت می‌کند. در این حالت، ایران ابتدا از منافع اقتصادی این معامله بهره‌برداری می‌کند، سپس از گازی که عراق هزینه آن را به ترکمنستان پرداخت کرده است، در مناطق شمالی کشور خود استفاده می‌کند و در نهایت همان مقدار گاز را از طریق خطوط مرزی خود به عراق ارسال می‌کند.

چرا ایران صادرات گاز به عراق را متوقف کرده است؟

متوقف شدن صادرات گاز ایران به عراق و کاهش ساعت‌های برق در عراق این روزها موضوع داغ گفتگوهای سیاسی عراق است. از طرف ایران، دلیل اصلی توقف صادرات گاز به عراق به "اختلال در سیستم انتقال گاز" باز می‌گردد، اما نبیل مرسومی، کارشناس اقتصادی عراقی می‌گوید این بهانه چندان قابل باور نیست، زیرا: 

ایران طبق بیانیه رسمی عراق اعلام کرده بود که توقف صادرات گاز فقط تا ۱۵ روز ادامه خواهد داشت، اما اکنون این توقف بیش از دو ماه است که ادامه دارد. این در حالی است که ایران صادرات گاز به ترکیه را متوقف نکرده است، که معادل ۱۶ تا ۱۸ درصد از گاز طبیعی ایران را شامل می‌شود.

دلیل اصلی توقف صادرات گاز ایران به عراق کاهش تولید گاز در ایران به دلیل افزایش مصرف گاز در بخش‌های خانگی و صنعتی است. این وضعیت در کنار کاهش تولید داخلی باعث شده که ایران نتواند این افزایش مصرف را جبران کند و در نتیجه گاز کمتری به عراق ارسال شود. همچنین در این شرایط، وضعیت برق در ایران هم بحرانی شده و بسیاری از نیروگاه‌ها به دلیل کمبود گاز دچار مشکلاتی شده‌اند. در این شرایط، به نظر می‌رسد که عراق نیاز دارد به دنبال گاز از کشورهای دیگر مانند ترکمنستان و قطر باشد و استفاده از منابع داخلی برای تأمین گاز را بهینه کند.