کردپرس- در شرایطی که خاورمیانه همچنان درگیر تحولات گسترده‌ای است و رویدادهای سرنوشت‌ساز در سوریه، عراق و دیگر کشورهای منطقه در جریان است، نقش کردها به‌عنوان یکی از بخشهای جمعیتی تأثیرگذار منطقه، اهمیت ویژه‌ای پیدا کرده است. شالاو داوودی، یکی از چهره‌های برجسته جنبش تغییر و مسئول دفتر این حزب در دوزخورماتو، طی گفتگویی تفصیلی با کردپرس، به بررسی ابعاد تأثیر این تحولات بر کردها و تحلیل راهبردهای جنبش تغییر و سایر نیروهای سیاسی اقلیم کردستان در مواجهه با چالش‌های پیش‌رو می‌پردازد. از مسائل مربوط به اداره خودگردان کردستان سوریە گرفته تا جایگاه کردها در نقشه جدید خاورمیانه، پرسش‌ها و پاسخ‌ها در این گفت‌وگو به شکلی جامع، شفاف و انتقادی مطرح شده‌اند.

شالاو داوودی به موضوعاتی نظیر ضرورت اتحاد کردها، درس‌های تاریخی ناشی از اختلافات داخلی و تفرقه، و تأثیر سیاست‌های منطقه‌ای بر سرنوشت کردها پرداخته و به شکست‌ها و فرصت‌های جنبش تغییر در سیاست‌ورزی اشاره کرده و راهکارهایی برای احیای این جنبش و بازسازی اعتماد از دست رفته میان مردم و نیروهای سیاسی ارائه می‌دهد.

متن گفتگوی خبرگزاری کردپرس با شالاو داوودی، عضو رهبری جنبش تغییر به شرح زیر است:

کردپرس: به‌عنوان یکی از اعضای رهبری جنبش تغییر، نظرتان درباره تأثیر تغییرات اخیر در منطقه بر کردها چیست؟

شالاو داوودی: در پاسخ به این پرسش که رویدادهای منطقه چگونه بر کردها تأثیر می‌گذارد، باید گفت که این امر نیازمند بررسی دقیق و علمی توسط کارشناسان زبده سیاسی و علمی است. اکنون یک قرن از توافق سایکس-پیکو که تقسیم منطقه را در پی داشت می‌گذرد، و پس از گذشت این مدت و انقلاب بهار عربی، ما شاهد وقوع مجدد رویدادهای سریع و متحول‌کننده در منطقه هستیم، به‌ویژه در خاورمیانه که این تحولات اغلب با منابع غنی منطقه مرتبط هستند. این امر ناشی از رقابت کشورهای قدرتمند با هدف مقابله با تغییرات سریع است.

در خصوص حوادث اخیر مانند حملات اسرائیل به فلسطین و سایر کشورهای منطقه و تغییرات رخ‌داده در سوریه، کردها و سایر ملت‌های منطقه باید با دیدگاهی عمیق و علمی به این مسائل بپردازند و خود را برای تغییرات آتی در منطقه آماده کنند.

کردپرس: پس از سقوط حکومت بشار اسد و تشکیل دولت انتقالی توسط گروه تحریر شام که اکنون در دمشق قدرت دارد، نقش کردها در این تحولات چگونه بوده و آیا حزب شما، به‌ویژه در دیدار جناب دانا احمد مجید با جناب مسعود بارزانی، درباره این شرایط بحث کرده است؟ اهداف و نتایج این دیدار چه بوده است؟

شالاو داوودی: اگر به تاریخ کردها نگاه کنیم، متوجه می‌شویم که آن‌ها همواره از رویدادهای منطقه کنار گذاشته شده‌اند. این بار کردها باید با دیدگاهی بسیار هوشمندانه با این مسائل برخورد کنند. کردها اکنون به‌عنوان یک قدرت سیاسی و تا حدودی یک قدرت نظامی در منطقه شناخته می‌شوند. رویدادهای سوریه بخشی از خاک کردها را نیز شامل می‌شود. تشکیل اداره خودگردان پس از حوادث ۲۰۱۱ در سوریه یک گام مثبت برای مسئله کردهاست، و کردها باید از کشورها و گروه‌هایی که از آن‌ها حمایت کرده‌اند، چه از نظر نظامی و چه از نظر سیاسی، تشکر کنند.

اقلیم کردستان و کردستان سوریە مانند حلقه‌های زنجیره‌ای به هم متصل‌اند و تلاش برای تقویت این ارتباط از نظر سیاسی و نظامی برای کل اقلیم کردستان و حتی عراق اهمیت دارد. همان‌طور که جناب نوری مالکی، نخست‌وزیر اسبق عراق، گفته بود: «اگر دمشق سقوط کند، بغداد نیز سقوط خواهد کرد»، این نشان‌دهنده پیوند نزدیک میان سوریه و عراق است. کردها نیز در هر دو کشور حضور دارند و این تحولات برای آن‌ها بسیار مهم است.

در این راستا، جناب دانا احمد در ماه‌های اخیر با دعوت و میانجی‌گری جناب مسعود بارزانی دیدارهایی انجام داده است. این دیدار که به گفته آقای دانا دو ساعت به طول انجامیده، عمدتاً بر مسئله کردستان سوریە و نحوه برخورد کردها با رویدادهای منطقه و حمایت از کردستان سوریە برای تثبیت حقوق کردها تمرکز داشته است. هدف اصلی این دیدار تقویت حقوق کردها و جلوگیری از تکرار محرومیت‌هایی مانند ممنوعیت استفاده از زبان کردی یا داشتن هویت کرد در گذشته بوده است.

برای احترام به خون شهیدان کرد که سال‌ها برای این حقوق جنگیده‌اند و با حمایت کشورهای دیگر، باید تلاش جدی از طریق دیپلماسی و اقدامات سیاسی انجام شود تا حقوق کردها در نقشه جدید خاورمیانه، به‌ویژه در سوریه، مورد توجه قرار گیرد.

کردپرس: نقشه جدیدی که صحبت از آن می‌شود، چگونه است؟ آیا تغییرات استراتژی داخلی ترکیه بر روابط این کشور در منطقه تأثیر خواهد گذاشت؟

شالاو داوودی: جنبش تغییر (تغییر) یکی از نیروهای سیاسی‌ای است که از دل مردم کردستان برخاسته و از هر گونه سیاست‌ورزی منفعت‌طلبانه منطقه‌ای و بین‌المللی دور بوده است. همگی می‌دانیم که جنبش تغییر در دوران کاک نوشیروان مصطفی با جدیت از مسئله کردی حمایت کرد، بدون اینکه تحت تأثیر هیچ قدرتی قرار گیرد. این امر اعتبار زیادی برای این جنبش به همراه داشت و ما نمونه بارز آن را در سال 2014 دیدیم؛ زمانی که برای نخستین بار در تاریخ صد ساله کردها، پارلمان کردستان به ریاست دکتر یوسف محمد تصمیمی اتخاذ کرد که نیروهایی به سمت کردستان سوریە اعزام شوند. این تصمیم یک اتفاق تاریخی بود و نشان داد جنبش تغییر همیشه از طریق دیپلماسی، نه نیروی نظامی، به دنبال حمایت از مسئله کردی است.

در همان زمان هیأتی از کردستان سوریە با کاک نوشیروان ملاقات کردند و به او اعلام کردند که اگرچه نیروی نظامی ندارند، اما از طریق دیپلماسی تلاش خواهند کرد حمایت جهانی را جلب کنند. این امر موجب شد که دکتر یوسف محمد به پارلمان بلژیک سفر کند و موضوع کردهای سوریه را مطرح نماید و از کشورهای جهان بخواهد که نقش کردها را در روند حل بحران سوریه جدی بگیرند. زیرا بدون حضور کردها، هیچ راه‌حلی برای صلح در آن کشور ممکن نخواهد بود.

موضوع فقط محدود به سوریه نیست. ترکیه نیز با رویدادهای سوریه ارتباط تنگاتنگی دارد. اردوغان از تحولات کردستان سوریە هراس دارد، زیرا کردهای ترکیه حدود 21 درصد جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند (20 تا 30 میلیون نفر). در انتخابات اخیر نیز دیدیم که فقط صلاح‌الدین دمیرتاش موفق به کسب شش میلیون رأی شد. این نشان می‌دهد که کردها نه تنها از نظر نظامی بلکه در عرصه سیاسی نیز به پیشرفت‌های چشمگیری دست یافته‌اند.

جنبش تغییر همیشه در کنار سایر نیروهای کردی ایستاده است. پس از کاک نوشیروان، متأسفانه شکافی بزرگ در این جنبش و حتی در کردستان به وجود آمد. اما همچنان حمایت جنبش تغییر از کردستان سوریە و دیگر بخش‌های کردی، نگرانی کشورها را برانگیخته است، به طوری که مانع پیشروی این جنبش شده‌اند.

با این حال، در دوره رهبری جدید، کاک دانا در نخستین گام‌های خود، چه از طریق شبکه رسانه‌ای KNN و چه با دیدارهایی که با شخصیت‌ها و طرف‌های مختلف انجام داده، تلاش کرده است تا کردها را به یک گردهمایی ملی در مورد کردستان سوریە دعوت کند. او تأکید کرده است که تغییرات منطقه‌ای باید به جدیت دنبال شوند. ما باید تاریخ کردها را مرور کنیم و دریابیم آنچه به دست آورده‌ایم، نتیجه اتحاد بوده است و آنچه از دست داده‌ایم، ناشی از تفرقه و اختلافات درونی بوده است.

با این اوصاف می‌بینیم که تمام کشورهای جهان به هوش و توانایی ملت کرد اذعان دارند، اما در میز مذاکره، کردها همواره قربانی تفرقه و ناهماهنگی خودشان بوده‌اند. به همین دلیل، جنبش تغییر به همه طرف‌های کردی در سراسر  اقلیم کردستان پیشنهاد داده است که مسائل حزبی و شخصی را کنار بگذارند و بار دیگر در روند تحولات منطقه، کردها نقشی برجسته ایفا کنند؛ مانند دوران توافق‌نامه سایکس-پیکو و سایر توافق‌های تاریخی. این بار باید اشتباهات صد ساله سیاست‌ورزی حزبی اصلاح شود و کردها از وحدت و همبستگی بهره‌مند شوند.

کردپرس: جنبش تغییر با موجی پرشور و حضور گسترده وارد عرصه شد و جمعیت زیادی همراهش بودند. در نخستین حضور خود در انتخابات پارلمانی، شاهد بودیم که مردم با چه شور و هیجانی از آن استقبال کردند. اما پس از ورود به دولت اقلیم کردستان و هم‌نشینی با قدرت، دیدیم که امیدی که مردم به آن بسته بودند به نوعی فروکش کرد. استراتژی و برنامه جنبش تغییر برای بازگشت پس از این شکست بزرگ چه خواهد بود؟ شاهد بودیم که در این انتخابات فقط یک کرسی به دست آورد.

آقای دانا احمد مجید به عنوان دبیرکل جنبش تغییر که اکنون هم بر اختلافاتی بر سر دبیرکلی وی وجود دارد و اختلافاتی میان حامیان وی و بخشی از بدنۀ سابق جنبش به چشم می‌خورد، به وضوح نشان می‌دهد که انسجامی وجود ندارد. برنامه چیست؟ جنبش تغییر چه سرنوشتی خواهد داشت؟ آیا به زودی کنگره برگزار خواهد شد و به صورت رسمی بازسازی خواهد شد و همه چیز به یک مسیر واحد بازمی‌گردد یا خیر؟ به طور کلی، برنامه برای اتحاد و بازسازی جنبش تغییر چیست؟

شالاو داوودی: همان‌طور که گفتم، جنبش تغییر تجلی خشم و نارضایتی مردم کوچه و بازار  اقلیم کردستان از احزاب، به ویژه حزب دمکرات و اتحادیه میهنی بود. فلسفه وجودی جنبش تغییر این بود که یک نیروی پیشمرگ متحد ایجاد شود، یک پارلمان واحد باشد و دیگر این وضعیت دوگانگی در اقلیم ادامه نیابد. چون تا این مسائل حل نشود، امکان ورود به مرحله بعدی وجود ندارد.

ما متأسفانه هنوز در اقلیم کردستان قانون اساسی نداریم، و درخواست‌های جنبش تغییر همیشه همین مسائل بوده‌اند. همین موضوع باعث شد که بسیاری از روشنفکران و مردم تحصیل‌کرده، حتی کسانی از خارج از عراق و اقلیم کردستان، جنبش تغییر را در ردیف اول حمایت‌های خود قرار دهند. این حمایت به دلیل رویکرد قاطع و جدی جنبش تغییر در طرح مطالبات مردم بود. اما متأسفانه نمی‌توان انکار کرد که ورود جنبش تغییر به دولت، شکست بدی بود و یک آزمون سخت برای آن محسوب می‌شود.

این شکست دو دلیل دارد: بخشی از آن به رویکردهایی بازمی‌گردد که جنبش تغییر در پیش گرفت، مانند ارسال نیرو به سوریه از طریق راه‌های قانونی و همچنین تلاش‌های دیپلماتیک جنبش تغییر برای کردستان سوریە. این مسائل در اقلیم کردستان مورد استقبال قرار گرفت، اما در عرصه بین‌المللی دوستی‌ برای جنبش تغییر باقی نگذاشت. بخشی دیگر هم به تأکید رهبر فقید جنبش تغییر، آقای نوشیروان مصطفی، بازمی‌گردد که فردی کارکشته بود و معتقد بود که جنبش تغییر نباید افرادی ضعیف و غیرشایسته را به دولت بفرستد و باید نظارت دقیقی بر مطالبات مردم داشته باشد.

مطالبات جنبش تغییر، مطالباتی بسیار جدی بودند که امروز حتی خود آقای مسعود بارزانی هم آنها را مطرح می‌کند؛ از جمله اینکه باید یک پارلمان واحد، یک نیروی پیشمرگ واحد و یک اداره واحد وجود داشته باشد. این مطالبات از سال 2009 از سوی جنبش تغییر مطرح شده بود؛ اما متأسفانه در آن زمان به هشدارهای آقای نوشیروان مصطفی و جنبش تغییر توجهی نشد.

مردم کردستان با امید زیادی با مطالبات جنبش تغییر همراه شدند، اما متأسفانه در حد انتظارات آنها عمل نشد. اکنون ضروری است که این مطالبات هرچه زودتر در اقلیم کردستان محقق شوند.

کردپرس: آیا به نظر شما مشکل بزرگ داخلی در حزب تغییر همان مشکلی است که در ساختار تمامی احزاب سیاسی اقلیم کردستان وجود دارد؟ مشکلی که به نام "وراثت سیاسی" و خانوادگی شدن احزاب شناخته می‌شود و همچنین جانبداری از افرادی که به عنوان رهبری کردی مطرح می‌شوند. آیا این جنبش که اکنون توسط کاک دانا احمد مجید رهبری شده است، مخالف این مسئله است یا برنامه دیگری در پیش دارد؟ برنامه شما با گروهی که در راستای وراثت سیاسی تلاش می کنند چیست و قصد دارید چه اقداماتی انجام دهید؟

شالاو داوودی: درباره کنفرانس سال گذشته ما، که برگزار شد، مشخص است که از سوی کمیسیون عراق پذیرفته نشد، چرا که نماینده‌ ویژه کمیسیون در آن کنفرانس حضور نداشت. به همین دلیل درخواست شد که کنفرانس بار دیگر برگزار شود. اکنون تصمیم بر این است که جنبش تغییر در آینده نزدیک کنفرانسی برگزار کند و هم‌اکنون آماده‌سازی آن در مراحل پایانی قرار دارد. پیش‌نویس اساسنامه‌ای نوشته شده است و بیشتر بندهای آن مورد توافق اعضا قرار گرفته است. پیش‌بینی می‌کنم در ماه ژانویه ۲۰۲۵ یا نهایتاً فوریه، سومین کنفرانس تغییر برگزار شود و تصور می‌کنم که بسیاری از مشکلات موجود در میان گروه‌ها و درون حزب با این کنفرانس حل‌وفصل خواهد شد.

جنبش تغییر نیرویی برای همه است. در زمان رهبری کاک نوشیروان، او با بیانی زیبا گفت که هرکس از تغییر جدا شود و به حزب یا گروه دیگری بپیوندد، اگر بر اساس برنامه تغییر عمل کند، امری طبیعی است و ما از او حمایت می‌کنیم. بنابراین، ما نیز از هرکس که در هر جایی به برنامه‌های تغییر و دیدگاه‌های کاک نوشیروان پایبند باشد، حمایت می‌کنیم.

بعد از این کنفرانس، این موضوعات هم از نظر قانونی روشن خواهد شد و هم با آن برادرانی که تا به امروز در گفتگوها بوده‌اند، درباره نحوه مشارکت آن‌ها تصمیم‌گیری خواهد شد. تصور می‌کنم که با این اقدامات، حدود ۷۰ درصد از مشکلات پس از کنفرانس حل‌وفصل شود.

کردپرس: درباره سؤال دیگر، آیا می‌پذیرید که مشکل وراثت سیاسی و خانوادگی شدن حزب، امروزه در بسیاری از احزاب اقلیم کردستان به‌ویژه در تغییر نیز وجود دارد؟

شالاو داوودی: متأسفانه، این مسئله اکنون به واقعیتی تلخ تبدیل شده است. جنبش تغییر از ابتدا مخالف وراثت سیاسی و خانوادگی شدن بود. کاک نوشیروان پیش از درگذشت، بارها تلاش کرد این مشکل را حل کند و مکانیسمی مشخص برای آن تعیین کند. اما متأسفانه برخی از همراهان یا اعتماد کافی نداشتند یا به‌اندازه کافی همکاری نکردند و به همین دلیل این مسئله حل نشد.

اکنون می‌بینید که متأسفانه تمامی نیروها و احزاب سیاسی در اقلیم کردستان، چه اسلامی و چه غیر اسلامی، همگی به سمت خانوادگی شدن پیش رفته‌اند. جنبش تغییر تاکنون در برابر این مسئله مقاومت کرده است، اما اینکه تا چه زمانی موفق به ادامه این مسیر خواهد بود، مشخص نیست.

کردپرس: به عنوان یک رسانه ایرانی، می‌خواهیم بدانیم که رابطه تغییر با کشورهای منطقه، به‌ویژه ایران، چگونه خواهد بود؟

شالاو داوودی: جنبش تغییر از همان ابتدا همه کارهای خود را با شفافیت انجام داده است. یکی از کشورهایی که از ابتدا با تغییر ارتباط داشت، ایران بود. حتی در ترکیه نیز زمانی که رئیس‌جمهور ترکیه از کاک نوشیروان دعوت کرد، پیشنهاد شد که تغییر نماینده‌ای داشته باشد. اما کاک نوشیروان برنامه‌ای برای داشتن نمایندگی در هیچ کشوری نداشت و تنها روابط خوبی میان تغییر و جمهوری اسلامی ایران برقرار بود. حتی اکنون نیز کاک دانا احمد که پیش‌تر نماینده اتحادیه میهنی در ایران بوده است، با شفافیت این روابط را حفظ کرده است.

کردپرس: آیا جنبش تغییر، با داشتن تنها یک کرسی در دولت اقلیم، همچنان نقشی در حکومت ایفا خواهد کرد؟

شالاو داوودی: تا این لحظه پیشنهادهایی برای سازمان‌دهی مجدد تغییر و افزایش تعداد کرسی‌های آن مطرح شده است. متأسفانه تغییر به دلیل عدم تأمین خواسته‌های ملی و منطقه‌ای در نخستین انتخابات، با چالش‌هایی مواجه شد و از حمایت مردمی کاسته شد. باوجوداین، جنبش تغییر همچنان بر پایبندی به آرمان‌های خود تأکید دارد و تلاش می‌کند که مشکلات موجود را حل‌وفصل کند.