به گزارش کردپرس، رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در سخنرانی خود در روز اول سال جدید میلادی گفت: «در آینده، گام‌های قاطعی برای تحقق چشم‌انداز خود برای ترکیه و کل منطقه عاری از ترور بر می داریم.» این سخنان اشاره‌ای به روند آشتی جاری میان دولت ترکیه و کردها بود که حدود سه ماه پیش توسط دولت باغچه لی، شریک ائتلافی اردوغان و رئیس حزب حرکت ملی ترکیه آغاز شد. باغچه لی در ماه اکتبر سال گذشته یک چرخش سیاسی انجام داد و با سیاستمداران کرد حزب دموکراسی و برابری یا دم پارتی دست داد. پیش از این، باغچه لی ادعا کرده بود که حزب چپ‌گرای دم پارتی شاخه‌ای از سازمان ممنوعه حزب کارگران کردستان یا پ.ک.ک است و باید منحل شود. پیش‌تر، حزب او عمدتاً برای اعدام عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پ.ک.ک خواهان بازگرداندن مجازات اعدام شده بود. سازمان شبه‌نظامی پ.ک.ک در اتحادیه اروپا و ایالات متحده به عنوان یک سازمان تروریستی طبقه‌بندی شده و از سال 1984 با دولت ترکیه در حال جنگ است. گفته می‌شود که در این درگیری خشونت‌آمیز میان ترکیه و پ.ک.ک، حدود 40000 نفر کشته شده‌اند.
آیا امیدی به تغییر وجود دارد؟
اوجالان، که پ.ک.ک را در سال 1978 تأسیس کرد، از سال 1999 در جزیره ایمرالی نزدیک استانبول در حال گذراندن حکم حبس ابد خود است. بنابراین، پیشنهاد بعدی باغچه لی مبنی بر این که اوجالان می‌تواند در ازای عدم استفاده از خشونت و انحلال پ.ک.ک آزاد شود، شگفتی بزرگتری به همراه داشت. او بلافاصله پس از آن، همچنین به‌طور علنی در مورد سابقه «برادری هزار ساله» میان ترک‌ها و کردها صحبت کرد و گفت: «مشکل ترکیه کردها نیستند، بلکه سازمان تروریستی جدایی‌طلب آنهاست.» اوجالان در بیانیه‌ای پاسخ داد که «من صلاحیت و اراده لازم برای کمک مثبت به این تغییر جدید را دارم.» در تاریخ 28 دسامبر، دو نماینده از حزب کردگرای دم پارتی از اوجالان در زندان ایمرالی دیدار کردند و گفتند که «مملو از امیدواری هستند.» سیاستمداران این حزب کردی در ترکیه، در حال برگزاری مشاوره‌هایی با نمایندگان دولت اردوغان و مخالفان هستند.
آیا همه این‌ها به نفع اردوغان است؟
با این حال، برخی از ناظران معتقدند که این اقدام نه به خاطر محبت و لطف به پ.ک.ک، بلکه به دلیل محاسبات سیاسی است. اردوغان به دنبال کسب مشروعیت برای حضور در دوره جدید ریاست جمهوری بعد از سال 2028 است که بر اساس قانون اساسی فعلی ممکن نیست. از نظر قانونی، دو راه برای رسیدن اردوغان به هدفش وجود دارد: یا باید قانون اساسی اصلاح شود یا پارلمان انتخابات زودهنگام برگزار کند. اما مشکل این است که ائتلاف حاکم به 45 کرسی دیگر نیاز دارد. حزب دم پارتی با 57 کرسی در پارلمان می‌تواند توازن را به نفع برگزاری انتخابات زودهنگام تغییر دهد. با این حال، برک اسن، استاد علوم سیاسی در دانشگاه سابانچی استانبول، دلیل دیگری را برای این اعمال فشار مطرح می‌کند. به گفته او، حزب عدالت و توسعه دیگر قادر به پیروزی در انتخابات نیست زیرا رای کردها را از دست داده است.
بر اساس برآوردهای مختلف، کردها بین ۱۵٪ تا ۲۰٪ از جمعیت ترکیه را تشکیل می‌دهند.
برک اسن گفت: «سیستم تحت فرمان اردوغان در بحران سیاسی و اقتصادی بزرگی قرار دارد. ما این را در انتخابات محلی بهار ۲۰۲۳ مشاهده کردیم و در شرایط کنونی، رای‌دهندگان کرد ترجیح می‌دهند به کاندیداهای اپوزیسیون رای دهند.»
اسن معتقد است که ائتلاف حاکم باید کاری انجام دهد تا از افول بیشتر رای خود جلوگیری کند.
آیا این خوش‌بینی کاذب است؟
این اولین بار نیست که دولت ترکیه سعی در آشتی با کردها در ترکیه دارد. تلاش‌هایی برای برآورده کردن خواسته‌های کردها از دولت ترکیه انجام شده است. این تلاش‌ها به نام های مختلفی از جمله «گشایش»، «راه‌حل» یا «فرایند نرمال‌سازی» شناخته شده و تاکنون همه آن‌ها شکست خورده‌اند.
دنیز ییلدریم، پژوهشگر علوم سیاسی در این باره به دویچه وله گفت: «اگر سیاستمداران به‌طور علنی بگویند که خیلی امیدوار هستند و این‌گونه نشان دهند که رسیدن به صلح نزدیک‌تر از همیشه است، باید در پشت درهای بسته پیشرفت‌هایی صورت گرفته باشد و این فرایند باید به‌طور معقولی پیشرفت کرده باشد.»
با این حال، او هشدار داد که خوش‌بینی زودهنگام اشتباه است.
ییلدریم به دویچه وله گفت: «ترکیه باید این مشکل مزمن را از طریق مسالمت‌آمیز حل کند تا دیگر خونریزی نشود. اما این که فکر کنیم این مسئله همزمان با تشدید اقتدارگرایی و تضعیف آزادی مطبوعات، آزادی بیان و دانشگاه‌ها ممکن است، ساده‌لوحانه است.»
آشتی با کردها خارج از ترکیه
در ترکیه، تا به امروز و علیرغم تلاش های اردوغان برای آشتی با اوجالان و پ.ک.ک، از ایجاد موقعیتی برای خودگردانی کردها جلوگیری شده است.
در آن سوی مرزهای ترکیه در سوریه، گروه‌های شبه‌نظامی مورد حمایت ترکیه همچنان با جنگجویان کرد به نام YPG در حال جنگ هستند. ترکیه آن‌ها را تهدیدی برای تمامیت ارضی خود می‌داند.
با این حال، با وجود این که ترکیه YPG را به عنوان شاخه سوری از پ.ک.ک می‌داند، جنگجویان کرد در سوریه از سوی ایالات متحده حمایت می‌شوند که این وضعیت باعث پیچیده‌تر شدن توازن قدرت در منطقه می‌شود.
در عین حال، ترکیه خواستار انحلال گروه شبه‌نظامی کرد سوریه است که بخش‌های بزرگی از شمال سوریه را کنترل می‌کند.
با این حال، به گفته برک اسن، درخواست‌های ترکیه از منظر کردها واقع‌بینانه نیست.
او به دویچه وله گفت: «پس از سال‌ها خونریزی، YPG به عنوان یک عامل قدرت در شمال‌شرقی سوریه خود را تثبیت کرده است. بدون توجه به اینکه چه نوع توافقی در ترکیه با کردها حاصل شود، بسیار بعید است که کردهای سوریه سلاح‌های خود را زمین بگذارند.»
منبع: دویچه وله
نظر شما