به گزارش کردپرس، عبدالله اوجالان، بنیانگذار حزب کارگران کردستان ترکیه یا پ.ک.ک، در ۲۷ فوریه 2025، خواستار خلع سلاح و انحلال پ.ک.ک شد. این اعلامیه که مورد حمایت رهبران مختلف کرد در اقلیم کردستان عراق قرار گرفته، امید به ایجاد صلح و پایان درگیری طولانیمدت که جانهای بیشماری را گرفته و بیثباتی منطقهای ایجاد کرده، به وجود آورده است. با این حال، در حالی که در خیابانهای سلیمانیه، قامیشلو، دیاربکر و وان جشن و شادی به پا شده است، مسیر پیش رو مملو از موانعی است که میتواند این فرصت جدید را به خطر بیاندازد.
ندای اوجالان برای انحلال پ.ک.ک پس از دو ماه مذاکرات بین بازیگران کلیدی از ترکیه، شمال شرق سوریه و اقلیم کردستان عراق صورت گرفت. این امر که تمایل به گفتوگو نه تنها در درون صفوف کردها بلکه با آنکارا را نشان میدهد، یک نقطه عطف محسوب می شود. نخبگان سیاسی در اقلیم کردستان عراق از پیام اوجالان حمایت کرده و چهرههایی برجسته مانند مسعود بارزانی، رئیس حزب دموکرات کردستان ابراز امیدواری کردهاند که این امر میتواند به یک فرایند صلح واقعی منجر شود.
یکی از چالشهای اصلی پیش روی صلح، ادامه عملیاتهای نظامی جاری دولت ترکیه علیه پ.ک.ک در اقلیم کردستان و شمال شرق سوریه است. در حالی که پ.ک.ک آتشبس یکجانبه اعلام کرده، وضعیت همچنان خطرناک است. پ.ک.ک بر این عقیده است که پیشرفت واقعی بستگی به برگزاری نشست رهبران پ.ک.ک با اوجالان دارد که این مسئله میتواند چارچوب آتشبس را به خطر بیاندازد. این ابهام، نمایانگر آتشبسهای شکستخوردهای در گذشته است که باعث شده هم پ.ک.ک و هم نیروهای ترکیه نسبت به نیات یکدیگر بدبین باشند. چه بر سر شبکه گسترشیافته پایگاههای نظامی ترکیه خواهد آمد؟
علاوه بر این، در حالی که رهبران سیاسی در اقلیم کردستان عراق ابراز امیدواری میکنند که یک جبهه متحد کرد ایجاد شود و درگیریها پایان یابد، سرنوشت نیروهای دموکراتیک سوریه یا (SDF) همچنان یک عامل مهم باقی میماند. مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه و احمد الشرع، رئیسجمهور موقت سوریه در ۱۰ مارس، توافقنامهای امضا کردند که بر ادغام مؤسسات مدنی و نظامی شمال شرق سوریه در داخل مؤسسات دولت سوریه تأکید دارد و تا پایان سال ۲۰۲۵ اجرایی خواهد شد. این توافق کردها را که حدود ۱۰ درصد از جمعیت را تشکیل میدهند، به عنوان یک جامعه بومی در سوریه به رسمیت میشناسد و حقوق سیاسی و قانونی آنها را تضمین میکند. این توافق حدود ۳۰ درصد از مناطق تحت کنترل کردها در مرزهای عراق و ترکیه را تحت کنترل دولت مرکزی قرار میدهد. این توافق به دولت مرکزی امکان میدهد تا کنترل و نفوذ سیاسی و مالی خود را بدست آورد و در عین حال به دمشق دسترسی به درآمدهای نفت و گاز در منطقه شمال شرق سوریه را فراهم می کند.
در حالی که این توافق مورد استقبال برخی از جامعه بینالمللی و سوریها قرار گرفته، هنوز برخی از کردها، آشوریها و دروزهای سوری از این تحولات استقبال نکرده و نگرانند که حقوق آنها نادیده گرفته شود. این اختلافات در درون کردها، برخلاف تلاشهای جاری در اربیل، برای تشویق یک رویکرد واحد در برخورد با دولت مرکزی است. اکنون سوال این است که این توافق تا چه حد میتواند به توقف حملات ترکیه در شمال شرق سوریه کمک کند و روند آتشبس بین پ.ک.ک و ترکیه در سطح منطقهای را تسهیل کند. با وجود درخواست اوجالان، فرماندهان SDF به وضوح عملیاتهای خود را از آنچه پ.ک.ک انجام میدهد متمایز کرده و نشان دادهاند که برای آنها خلع سلاح منوط به توقف حملات ترکیه علیه مواضع کردها در سوریه است. ارتباط پیچیده بین پ.ک.ک و SDF لایه دیگری از پیچیدگی را به مذاکرات صلح اضافه میکند، به ویژه اینکه دولت ترکیه اغلب این دو گروه را در ادبیات امنیتی خود یکی میداند.
آینده پ.ک.ک به پاسخ پرسشهای کلیدی درباره لجستیک خلع سلاح بستگی خواهد داشت. چگونه ممکن است جنگجویان پ.ک.ک میتوانند با وجود بیثباتی مداوم، سلاحهای خود را به ویژه در مناطقی مانند کوههای قندیل که مقر اصلی پ.ک.ک در اقلیم کردستان است، کنار بگذارند؟ و مهمتر از همه، چه تضمین های قانونی برای اطمینان از اینکه جنگجویان پ.ک.ک پس از خلع سلاح تعقیب یا مجازات نشوند، ایجاد خواهد شد؟ در حالی که اقلیم کردستان عراق تمایل خود را برای این گذار مسالمتآمیز ابراز کرده، نبود یک چارچوب قانونی جامع میتواند مانع بزرگی برای اجرای موفقیتآمیز توافقات صلح باشد.
در همین حال، درگیری اخیر در شنگال مشکلات بیشتری به وجود میآورد. هدف از امضای توافقنامه۲۰۲۰ شنگال بازگشت ثبات به این منطقه و استقرار دوباره ساکنان در این منطقه بود اما حضورجنگجویان پ.ک.ک در این منطقه موجب حملات مکرر نظامی ترکیه شده و اجرای این توافق را پیچیده کرده است. تصور این که کاهش درگیریها میتواند به خروج پ.ک.ک از شنگال و بازگشت به پایگاههایش در کوههای قندیل منجر شود، نشاندهنده ارتباط تنگاتنگ درگیریهای محلی و فرآیندهای گستردهتر صلح است.
در پایان، ندای عبدالله اوجالان برای خلع سلاح پ.ک.ک نوید یک تغییر امیدوارکننده به سوی ایجاد صلح در میان گروههای کرد است. با این حال، پیچیدگیهای نحوه ادغام نیروهای پ.ک.ک، مدیریت ابعاد پیچیده جنگ سوریه و مقابله با فعالیتهای نظامی ترکیه موانع قابل توجهی بر سر این روند ایجاد می کند. موفقیت در گذار به صلح، به گفتوگوهای مداوم، ایجاد چارچوبهای قانونی حمایتی و توافقات همکاری با تمام طرفها، به ویژه ترکیه، دولت مرکزی عراق، اقلیم کردستان عراق و گروههای کرد سوری بستگی دارد.
با توجه به این که اقلیم کردستان عراق نیز به دنبال تحقق چشم انداز ثبات است، موفقیت خواسته اوجالان، به متعهد ماندن همه طرف های درگیر در مناقشات تاریخی این منطقه و در پیش گرفتن یک مسیر مشترک برای رسیدن به صلح بستگی دارد.
منبع: اندیشکده شورای آتلانتیک
نظر شما