به گزارش کردپرس، احمد االشرع، رئیسجمهور سوریه، در گفتوگوی اخیر اعلام کرد که ادغام قسد در ارتش سوریه باید تا پایان سال تکمیل شود؛ روندی که بازیگران دیگری از جمله ترکیه نیز در آن دخالت دارند. همزمان، رئیس پارلمان ترکیه تأیید کرد که مأموریت کمیسیون ویژه پارلمانی برای بررسی اصلاحات قانونی مرتبط با روند صلح پ.ک.ک نیز در همان موعد خاتمه خواهد یافت.
ارتباط میان این دو روند اتفاقی نیست. قسد عملاً از یگانهای مدافع خلق (YPG) شکل گرفته که بهطور گسترده بهعنوان شاخه سوری پکک شناخته میشود. ترکیه سالهاست بر این باور است که قسد و پکک یک سازمان واحدند؛ هرچند قسد تنها به «اشتراکات ایدئولوژیک» اذعان کرده و وجود پیوند سازمانی مستقیم را رد میکند.
از اکتبر ۲۰۲۴ که روند صلح پکک در ترکیه علنی شد، یک پرسش اساسی مطرح بوده است: جایگاه قسد در این توافق کجاست؟ اگر پرونده سوریها کنار گذاشته میشد، شاید مسئله پکک همان سال ۲۰۱۵ حلوفصل میگردید؛ چراکه در آن زمان، اوجگیری YPG یکی از دلایل اصلی فروپاشی مذاکرات صلح میان دولت ترکیه و پکک قلمداد شد.
اگرچه این روند در اکتبر ۲۰۲۴ آشکار شد، اما بهاحتمال زیاد پیشتر در قالب مذاکرات محرمانه با عبدالله اوجالان، رهبر زندانی پکک آغاز شده بود. حتی اگر همان تاریخ اکتبر را مبدأ در نظر بگیریم، این روند دو ماه پیش از سقوط حکومت بشار اسد شروع شده است. هنوز مشخص نیست که آیا ترکیه عمداً کوشیده پرونده پکک را از قسد جدا کند یا نه، اما تحولات پس از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ ایجاب میکرد که آنکارا جبهه داخلی خود را مستحکم کند تا از تغییرات بزرگ منطقهای بیشترین بهره را ببرد.
اظهارات اخیر الشرع مبنی بر وجود «توافق پشتپرده با روسیه» که به سقوط سریع و غیرمنتظره جکومت اسد انجامید، نشان میدهد که مقدمات براندازی از پیش تدارک دیده شده بود. هر توافقی میان الشرع و مسکو در آن زمان، بهاحتمال قوی از مسیر ترکیه گذشته است؛ عاملی که بار دیگر ارتباط مستقیم روند صلح پکک با تحولات سوریه را برجسته میسازد.
جدول زمانی: روند صلح پکک و تغییر موازنه قدرت در خاورمیانه
- اکتبر ۲۰۲۴ – ابتکار صلح با کردها توسط دولت باغچلی
- نوامبر ۲۰۲۴ – پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا
- دسامبر ۲۰۲۴ – سقوط حکومت بشار اسد
- ۲۷ فوریه ۲۰۲۵ – فراخوان اوجالان برای خلع سلاح پکک
- ۱۰ مارس ۲۰۲۵ – توافق ادغام قسد و ارتش سوریه
- ۵ مه ۲۰۲۵ – کنگره پکک تصویب خلع سلاح
- ۱۳ ژوئن ۲۰۲۵ – آغاز جنگ ۱۲ روزه اسرائیل علیه ایران
- ۱۱ ژوئیه ۲۰۲۵ – برگزاری مراسم نمادین خلع سلاح پ.ک.ک
- ۱۳ ژوئیه ۲۰۲۵ – آغاز درگیریهای سویدا
- ۵ اوت ۲۰۲۵ – تشکیل کمیسیون خلع سلاح در ترکیه
- پایان ۲۰۲۵ – مهلت نهایی برای ادغام قسد و اصلاحات قانونی مرتبط با صلح با پ.ک.ک
نکته قابل توجه آن است که توافق مارس ۲۰۲۵ میان مظلوم عبدی، فرمانده قسد، و احمد الشرع تنها سه هفته پس از فراخوان اوجالان برای خلع سلاح صورت گرفت. این توافق با میانجیگری آمریکا انجام شد؛ در حالی که موقعیت الشرع پس از کشتار صدها علوی در سواحل بهشدت تضعیف شده بود. فشار واشنگتن در این توافق آشکار بود، تا جایی که عبدی با بالگرد آمریکایی به محل امضای توافق منتقل شد.
اکنون که هم ضربالاجل ادغام قسد و هم مهلت کمیسیون اصلاحات پارلمانی ترکیه تا پایان ۲۰۲۵ تعیین شده، روشنتر از قبل دیده میشود که این دو روند عملاً در یک چارچوب هماهنگ پیش میروند. این پیوند اما آسیبپذیری هر دو مسیر را نیز افزایش داده است.
با وجود برگزاری مراسم نمادین خلع سلاح پکک و سوزاندن تعدادی سلاح توسط چند جنگجو، واقعیت میدانی آن است که این گروه همچنان در کوهستانهای اقلیم کردستان حضور دارد و حتی گزارشهایی از گسترش شبکه تونلهای آنان منتشر شده است. این موضوع نشان میدهد که روند صلح هنوز در مرحلهای شکننده قرار دارد.
این وضعیت به معنای شکست قطعی نیست، اما تأکید دارد که پیچیدگی و درهمتنیدگی این روندها، موفقیت را تضمین نمیکند. پرسش اصلی اینجاست: اگر تلاشها برای ادغام قسد در ارتش سوریه ناکام بماند، آیا روند صلح در داخل ترکیه همچنان ادامه خواهد یافت؟ یا بالعکس، اگر ترکیه بر راهحل نظامی پافشاری کند، آیا پکک عمداً روند خلع سلاح را کُند خواهد کرد تا دست قسد در مذاکرات سوریه قویتر شود؟
به هر روی، همزمانی و هماهنگی این ضربالاجلها نشاندهنده پیوندی ناگسستنی میان روندهای مرتبط با قسد و پ.ک.ک است. حال باید دید تا پایان سال، اگر مسیر سوریه با مانع روبهرو شود، آیا روند صلح در ترکیه میتواند به تنهایی به جلو حرکت کند یا خیر.
نشنال کانتکست
نظر شما