نام جلال طالبانی با دوران گذار تاریخی، مصالحه‌گرایی و سیاست‌ورزی منعطف گره خورده است. طالبانی از دهه ۱۹۵۰ به‌عنوان یکی از فعال‌ترین چهره‌های سیاسی کُرد، پایه‌گذار اتحادیه میهنی کردستان در ۱۹۷۶ و نخستین رئیس‌جمهور کُرد عراق بود.
این غایت خوشبختی یک چریک بود که سرگذشتی مانند فیدل کاسترو را برای خود رقم بزند. او توانست با تکیه بر شخصیت کاریزماتیک، شبکه روابط گسترده منطقه‌ای و توان مذاکره، اتحادیه میهنی را به یکی از دو قطب اصلی معادلات قدرت در اقلیم کردستان تبدیل کند.
مام جلال در اوج اقتدار حکم اعدام دشمن خونی کُردها یعنی صدام حسین را در مقام ریاست جمهوری در راستای وحدت ملی عراق و اثبات صلح جویی کُردها امضا نکرد. 
او  در قضیه ۳۱ آگوست از حذف رقیب سنتی خود به هنگام فرار از سلیمانیه به کرکوک صرف نظر کرد. مام جلال هرگز صدای مخالف را با خشونت جواب نداد و در تقابل با مخالف خود ایجاد سکوی انتقاد دائمی در پارک آزادی شهر سلیمانیه را بر برخوردهای خشن ترجیح داد.  در دوران او، این حزب نقش ستون ثبات سیاسی و محور تصمیم‌سازی در سلیمانیه را ایفا می‌کرد؛ نقشی که تا سال‌های پایانی عمر سیاسی‌اش حفظ شد.
جلال طالبانی در پائیز ۱۹۳۳ در روستای کلکان از توابع سلیمانیه در دامنه کوه کوسرت در یک خانواده مذهبی پیرو طریقت قادریه به دنیا آمد.
مام جلال از کودکی به مطالعه، شعر و زبان علاقه داشت. گفته می‌شود که در نوجوانی حافظ بخش‌هایی از دیوان شعرای کلاسیک فارسی و کُردی بود و علاقه زیادی به نویسندگان عرب داشت.
 پس از آن که پدرش به‌عنوان مرشد تکیه طالبانی در شهر کویسنجق برگزیده شد، خانواده وی به شهر نقل مکان کردند و وی تحصیلات ابتدایی و متوسطه خود را در شهرهای  کوی سنجق و اربیل به پایان رساند و سپس در رشته حقوق در دانشگاه بغداد تحصیل کرد.
براساس آنچه که جلال طالبانی در کتاب زندگی و خاطرات خود بیان کرده است، خاندان طالبانی به ایل زنگنه تعلق دارند. اجداد پدری او اصالتاً ایرانی و از کُردهای بوکان بوده‌اند که در دوره صفویه به عراق مهاجرت کرده‌اند.
پس از اخراج نیروهای عراق از کویت در سال ۱۹۹۱، حزب اتحادیه میهنی کردستان نقش رهبری را در شورش های ناموفق کُردها در شمال به عهده داشت  پس از آن هر دو حزب PUK و KDP مذاکره با حکومت عراق را از سر گرفتند سپس در ماه مه ۱۹۹۲، در کردستان عراق انتخابات محلی برگزار شد و حزب میهنی ۴۲/۲٪ آراء را کسب کرد و با توجه به اینکه هیچ‌کدام از دو حزب اکثریت آرا به دست نیاوردند توافق شد که کردستان به دو بخش مساوی تقسیم شده و هر کدام به اداره بخشی از آن بپردازند. تقسیم کردستان بین احزاب دمکرات و میهنی و تفاوت استراتژی و عملکرد دو  حزب، جنگ داخلی شدیدی را بین دو حزب در پی داشت.
با تلاش‌های ایالت متحده و پس از برگزاری چند نشست بین اعضای ارشد دو حزب، سرانجام در سال ۱۹۹۸ و در واشینگتن توافق‌نامه صلحی بین رهبران دو حزب  مسعود بارزانی و جلال طالبانی  به امضا رسید. ارتباط دو حزب در سال ۲۰۰۲ به عالی‌ترین سطح خود رسید تا جایی که برهم صالح، نخست‌وزیر حکومت میهنی، به خبرنگاران اعلام کرد که هر دو حزب توافق کرده‌اند اداره کردستان را یکی کنند.

جلال طالبانی از جمله چهره‌های سیاسی عراق است که در خلال ۴ دهه گذشته در صحنه سیاسی عراق مطرح بوده است.در سال ۲۰۰۳ میلادی به عنوان عضو مجلس حکم در عراق انتخاب شد و در ششم آوریل ۲۰۰۵ به عنوان هفتمین رئیس جمهور عراق برگزیده شد.
در سال ۱۹۷۰، جلال طالبانی با هیرو ابراهیم احمد، دختر ابراهیم احمد (نویسنده، روشنفکر و از رهبران پیشین حزب دموکرات کردستان) ازدواج کرد. این ازدواج نه تنها پیوندی عاطفی، بلکه ترکیبی از دو جریان مهم فکری در کردستان عراق بود. 
جلال طالبانی، با وجود درگیر بودن در مبارزات طولانی‌مدت سیاسی و نظامی، در زندگی شخصی‌اش فردی مهربان، شوخ‌طبع و اهل گفت‌وگو بود. اطرافیانش می‌گویند که با مزاح‌هایش تنش‌ها را می‌کاست و حتی در دشوارترین لحظات جنگ و بحران، با لبخند به مسائل می‌نگریست.
رسانه های عراق در ۱۸ دسامبر ۲۰۱۲ خبر از سکتهٔ مغزی و وخیم بودن حال وی دادند. جلال طالبانی در سال ۲۰۱۲ برای درمان به آلمان رفت.
او سرانجام پس از پنج سال تحمل بیماری در روز ۳ اکتبر ۲۰۱۷ پس از ۸۳ سال زندگی در بیمارستانی در برلین آلمان درگذشت.