به گزارش کردپرس، فعالیتهای دیپلماتیک در دمشق طی ساعات اخیر شدت گرفته و محور آن، دیدار سطحبالای احمد الشرع، رئیسجمهور با هیئتهایی از «اداره خودگردان شمال و شرق سوریه» و ایالات متحده به ریاست «تام باراک» فرستاده ویژه آمریکا در امور سوریه و دریادار «برد کوپر» فرمانده ستاد مرکزی ارتش آمریکا بوده است.
به گفته منابع متعدد، این دیدارها بر اجرای «توافق ۱۰ مارس» میان دولت سوریه و نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) متمرکز بوده که واشنگتن برای تسریع اجرای آن تا پایان سال میلادی جاری فشار وارد میکند.
در این نشست که وزرای خارجه و دفاع سوریه و رئیس سازمان اطلاعات کل نیز حضور داشتند، موضوعاتی همچون آتشبس در شمال، ترتیبات امنیتی و اداری، نحوه تقسیم درآمدهای نفتی و آینده نظام تمرکززدایی در مناطق تحت کنترل SDF مورد بررسی قرار گرفت.
پیشرفت اندک در اجرای توافق
توافق ۱۰ مارس بهعنوان چارچوب اصلی روابط دمشق و SDF شناخته میشود، اما روند اجرای آن تاکنون بسیار کند بوده است.
سینم محمد، نماینده شورای دموکراتیک سوریه در واشنگتن، به روزنامه الشرق الاوسط گفت کمیتههای مشترک «پیشرفت اندکی داشتهاند». او افزود: «بازگشت و حفاظت از آوارگان همچنان بدون تضمین باقی مانده و رفتارهای غیرمعمول از سوی گروههای وابسته به دستگاههای امنیتی سوریه ادامه دارد.»
در مقابل، «ایمن عبدالنعور» تحلیلگر و رسانهگر سوری-آمریکایی، کندی اجرای توافق را ناشی از سردرگمی در رویکرد آمریکا دانست و گفت:
«تام باراک، فرستاده آمریکا، نتوانسته میان حمایت از اداره خودگردان و تأمین منافع دمشق توازن ایجاد کند. سفر اخیر او تلاشی برای نجات توافق پیش از پایان حمایت آمریکا بود.»
نارضایتی واشنگتن و توقف عقبنشینی نیروها
جیمز جفری، نماینده ویژه پیشین وزارت خارجه آمریکا در امور سوریه در دوران ترامپ، در یادداشت منتشر شده در اندیشکده واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک نوشت:
«نقشهراه میان دمشق و SDF هنوز اجرا نشده و واشنگتن از تأخیر هر دو طرف خشمگین است.»
او افزود توقف موقت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه ناشی از نگرانی نسبت به فروپاشی ثبات شکننده این کشور بوده است. به گفته جفری، سفرهای اخیر باراک و کوپر تلاشی برای «شکستن بنبست» و جلوگیری از از دست رفتن دستورکار مهم دیپلماتیک آمریکا در پروندهای حیاتی برای صلح منطقه است.
ادغام نظامی؛ دشوارترین گام
گزارشها از نشست دمشق حاکی از آن است که حساسترین محور گفتوگوها، ادغام نیروهای نظامی و امنیتی SDF در ارتش سوریه بوده است.
سینم محمد تأکید کرد که این مسئله «با تصمیمات شتابزده حل نمیشود»، زیرا SDF شامل واحدهای زنانه و نیروهای محلی گوناگون است که بخشی از هویت منطقه محسوب میشوند.
او گفت: «ما خواهان پیوستن به ارتش ملی سوریه هستیم، اما بر پایه تضمینهای روشن و با حفظ ویژگیهای محلی خود.»
در مقابل، عبدالنعور اظهار داشت که دمشق ادغام نظامی را «آسانترین مرحله» میداند و رئیسجمهور آن را اقدامی اعتمادساز تلقی میکند، اما SDF اصرار دارد پیش از آن، مسائل غیرنظامی و اقتصادی حل شود.
به گفته او، «این اختلاف ناشی از بیاعتمادی عمیق میان دو طرف است؛ دمشق تأخیر را تهدیدی علیه حاکمیت خود میداند، در حالیکه کردها از دست دادن استقلال اداری و امنیتی خود را نگرانکننده میبینند.»
تمرکززدایی و بازگشت آوارگان
موضوع تمرکززدایی و بازگشت آوارگان نیز از محورهای اصلی مذاکرات بود.
سینم محمد تأکید کرد که هر راهحلی باید «سیاسی» باشد و بر پایه نظامی تمرکززدایانه بنا شود که «به همه مؤلفههای جامعه سوریه اجازه مشارکت در تصمیمگیری ملی را بدهد.»
او افزود نبود تضمینهای امنیتی در مناطقی مانند شیخمقصود و سویدا، مانع از گفتوگو درباره خلع سلاح یا ادغام مجدد مدیریتهای محلی است و «هرگونه طرح تجزیهطلبانه را رد میکنیم.»
عبدالنعور نیز گفت بحث تمرکززدایی «میان تمایل آمریکا برای حل تدریجی بحران و ترس دمشق از تضعیف کنترل مرکزی» معلق مانده است. به گفته او، واشنگتن خواهان حفظ وحدت سوریه است اما «میداند ساختار کنونی بدون اصلاحات بنیادی قابل دوام نیست.»
جیمز جفری نیز تأکید کرده وحدت سوریه پیششرط بازگشت این کشور به جامعه بینالمللی است و هشدار داد تعویق در اصلاحات سیاسی و اداری، کشور را تقسیمشده و آسیبپذیر باقی خواهد گذاشت.
نقش ترکیه و کاهش نفوذ آمریکا
جفری در بخش دیگری از یادداشت خود نوشته: «مناطق شمالشرق، که دربرگیرنده بیشتر منابع نفتی و زمینهای حاصلخیز سوریه است، برای ثبات کشور حیاتی محسوب میشود. ترکیه با نگرانی روند اجرای توافق را دنبال میکند و ادامه تسلیح SDF را تهدیدی مستقیم برای امنیت ملی خود میداند.»
به گفته او، «صبر آنکارا ممکن است هر لحظه تمام شود.»
در همین حال، منابع نزدیک به گفتوگوها فاش کردند که واشنگتن به دو طرف اطلاع داده مأموریت سیاسی و نظامی خود در سوریه را «تا پایان سال جاری» خاتمه خواهد داد.
عبدالنعور این تصمیم را در راستای «تمایل دونالد ترامپ برای بستن پرونده سوریه و تمرکز بر طرح صلح منطقهای مبتنی بر گسترش توافقات ابراهیم» ارزیابی کرد.
او گفت: « تام باراک نتوانسته این چشمانداز را در میدان عملی کند یا در مسائل حساسی مانند روابط با اسرائیل و تقسیم درآمدهای نفتی پیشرفتی بهدست آورد.»
خطر خلأ قدرت و بازگشت بیثباتی
به گفته سینم محمد، واشنگتن اکنون بیشتر به «جلوگیری از تشدید درگیریها» علاقه دارد تا تحمیل راهحل سیاسی. او هشدار داد خروج زودهنگام آمریکا بدون تضمین توافق میان دمشق و SDF، میتواند کشور را دوباره به وضعیت شکننده گذشته بازگرداند و نفوذ را به روسیه و دیگر کشورها واگذار کند.
جیمز جفری نیز پیشنهاد کرد که واشنگتن باید کردها را به گامهای اعتمادساز زیر ترغیب کند:
- خروج نیروهای غیربومی بهویژه اعضای پ.ک.ک از شمالشرق سوریه،
- رسمیسازی توافقهای غیررسمی با دمشق درباره انتقال نفت،
- واگذاری گذرگاههای مرزی بینالمللی به دولت مرکزی با تضمین تداوم تدارکات نظامی آمریکا،
- تسریع در مذاکرات مربوط به بازگرداندن استان عمدتاً عربنشین دیرالزور به کنترل دمشق.
در مقابل، او خواستار آن شد که دمشق نیز برای جلب اعتماد کردها اقداماتی فوری در زمینه آموزش، امنیت و اداره فراگیر اتخاذ کند.
چشمانداز مبهم
با وجود اعلام تداوم رایزنیها در هفتههای آینده، عبدالنعور معتقد است مأموریت تام باراک در آستانه شکست است. او گفت: «باراک میان خواستهای متناقض گرفتار شده؛ از یکسو بر وحدت سوریه تأکید میکند و از سوی دیگر از الگوی کنفدرالی سخن میگوید.»
به گفته او، مأموریت باراک احتمالاً همزمان با خروج قریبالوقوع «گیر پدرسن» فرستاده ویژه سازمان ملل در اواسط نوامبر پایان خواهد یافت، زیرا با سقوط حکومت بشار اسد «دیگر شرایطی که وجود چنین پستی را توجیه میکرد، از میان رفته است.»
نظر شما