به گزارش کردپرس، با پیوستن سوریه به ائتلاف بینالمللی ضد داعش، روابط دولت دمشق با نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) – متحد دیرینه آمریکا – وارد مرحلهای حساس و پرابهام شده است. دولت موقت سوریه به رهبری احمد الشرع، پس از دیدار گرم ۱۰ نوامبر با دونالد ترامپ در کاخ سفید، سوریه را به نودمین عضو این ائتلاف بدل کرد؛ اقدامی که میتواند مسیر همکاریهای نظامی گستردهتری میان واشنگتن و دمشق را هموار کند، اما همزمان گرههای قدیمی میان دولت سوریه و نیروهای کرد را آشکارتر میسازد.
اهداف سهگانه دمشق در مسیر نزدیکی به واشنگتن
جاشوا لندیس، مدیر مرکز مطالعات خاورمیانه در دانشگاه اوکلاهما، این سفر را تلاشی برنامهریزیشده با سه هدف میداند:
- لغو تحریمهای «سزار»،
- جلب حمایت آمریکا برای مهار نفوذ اسرائیل در خاک سوریه،
- و قانع کردن واشنگتن به کنار گذاشتن SDF بهعنوان شریک اصلی ضد داعش.
به گفته او، الشرع امیدوار است واشنگتن، نیروهای کرد را برای ادغام در ارتش سوریه تحت شروط مطلوب دمشق تحت فشار قرار دهد؛ چراکه کنترل دوباره بر میادین نفت و گاز شمالشرق کشور، برای برنامه احیای اقتصادی دمشق حیاتی است.
همکاریهای امنیتی
اگرچه سوریه در سالهای گذشته در دستکم پنج عملیات ضدتروریسم با ارتش آمریکا همکاری کرده، اما این همکاریها محدود بوده است. لندیس میگوید فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا هنوز به دمشق اعتماد ندارد و زمان لازم است تا ساختار جدید ارتش سوریه آموزش ببیند و روابط میدانی شکل بگیرد.
در مقابل، SDF بیش از یک دهه در کنار آمریکا علیه داعش جنگیده و با تقدیم ۱۱ هزار کشته، نقش تعیینکنندهای در شکست «خلافت» داعش داشته است.
اما این سابقه، از تنشهای فعلی نمیکاهد. حمله ۱۹ نوامبر در حومه رقه – که دمشق آن را عملیات SDF علیه نیروهای خود خوانده – بار دیگر میزان بیاعتمادی میان دو طرف را برجسته کرد. SDF میگوید هدف آنها محلهایی بود که داعش از آن برای حملات پهپادی استفاده میکرد.
در شرق دیرالزور نیز نیروهای وابسته به دولت سوریه با SDF درگیر شدند. لندیس این رخدادها را نشانه «سطح فاجعهبار بیاعتمادی» میان دو طرف میداند.
اختلاف بر سر ادغام
با وجود توافق اصولی بر سر ادغام نیروهای SDF در ارتش جدید، جزئیات اختلافبرانگیز است.
- دمشق بر انحلال کامل SDF و پیوستن افراد بهصورت جداگانه تأکید دارد.
- SDF میخواهد ساختار یگانهایش – از جمله واحدهای زنانه – حفظ شود و برخی فرماندهانش در ساختار جدید مسئولیت بگیرند.
ولادیمیر فانویلگنبرگ، خبرنگار و تحلیلگر مسائل کردها، میگوید SDF فهرستی از اسامی فرماندهان پیشنهادی را به دمشق ارائه کرده است. او همچنین هشدار میدهد که دمشق ممکن است برای فشار بر SDF، در مناطق عربنشین تحت کنترل این نیروها تحریک به شورش کند. به گفته او، ورود ائتلاف آمریکا برای کاهش تنشها، از جمله سفر به محل حادثه رقه، نشانه افزایش نگرانیهاست.
معادله بزرگتر: تمرکزگرایی در برابر تمرکززدایی
مسئله اصلی، تنها ادغام امنیتی نیست؛ بلکه آینده ساختار سیاسی سوریه است.
- SDF و رهبر آن مظلوم عبدی خواستار تمرکززدایی و تضمین حقوق اقلیتها هستند.
- الشرع با سرسختی بر ساختار کاملاً متمرکز تأکید دارد.
لندیس میگوید کردها تجربههای تلخی از برخورد نیروهای سوری در جنگ داخلی دارند و به وعدههای تیم الشرع اعتماد ندارند. او تأکید میکند که ادغام تنها زمانی بدون تنش محقق میشود که دمشق نوعی فدرالیسم یا تمرکززدایی را بپذیرد؛ چیزی که الشرع بارها رد کرده است. عبدی و الشرع در ۱۰ مارس توافق کرده بودند روند ادغام نیروها و نهادهای تحت کنترل SDF تا پایان ۲۰۲۵ تکمیل شود، اما اختلافات بر سر ساختار حکمرانی همچنان پابرجاست. در واشنگتن نیز موضع واحدی وجود ندارد. پنتاگون در بودجه جدید خود همچنان منابعی برای حمایت از SDF تخصیص داده که نشان میدهد این نهاد حاضر نیست اتحاد با کردها را بهطور کامل کنار بگذارد.
نقش میانجیگرانه اقلیم کردستان
ترکیه تهدید کرده در صورت عدم ادغام بهموقع SDF، عملیات نظامی انجام خواهد داد. با این حال، مظلوم عبدی در سخنرانیاش در ششمین مجمع صلح و امنیت خاورمیانه در دهوک، موضعی آشتیجویانه گرفت و خواستار گفتوگو با آنکارا شد؛ هرچند نمایندگان حزب حاکم ترکیه (AKP) هنگام سخنرانی او سالن را ترک کردند. با وجود این، حضور عبدی در دهوک نشانهای از امکان نقشآفرینی «حکومت اقلیم کردستان عراق» بهعنوان میانجی است. ویلگنبورگ یادآور میشود اقلیم روابط نزدیک با ترکیه دارد و با وجود فاصله نسبی با دمشق، کانالهای ارتباطی با آن را نیز حفظ کرده است. دعوت مقامهای سوری به نشستهای دهوک و اربیل، و دیدار نچیروان بارزانی با مسئولان سوریه، این احتمال را تقویت میکند.
محمد صالح، پژوهشگر ارشد «مؤسسه سیاست خارجی»، معتقد است اقلیم در کنار آمریکا در «موقعیتی منحصربهفرد» برای میانجیگری قرار دارد؛ زیرا هم نزد آنکارا و هم نزد بخش قابل توجهی از کردهای سوریه مورد اعتماد است. هرچند موفقیت این میانجیگری، در نهایت، به آمادگی دمشق و آنکارا برای تعدیل مواضع سختگیرانهشان درباره تمرکززدایی بستگی دارد.
منبع: نیوعرب
نظر شما