کردپرس - در سال ۱۴۰۱، نشر باشور مجموعه شعری را روانه بازار کرد که نهتنها از منظر زبان و فرم، بلکه از حیث موقعیت شاعر در جغرافیای فرهنگی جنوب کوردستان ایران، شایسته تأملی دوباره است. «ئەوکلیان»، دفتر شعری ۷۶ صفحهای به زبان کوردی جنوبی، شامل ۳۵ شعر آزاد است که در مرز میان تجربههای شخصی و دغدغههای جمعی حرکت میکند.
سراینده این مجموعه، سمیه فلاحی، متولد ۱۳۶۱، دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه ایلام و دبیر ادبیات فارسی در مرکز استعدادهای درخشان فرزانگان ایلام است. جایگاه علمی و حرفهای او در حوزه زبان فارسی، در کنار انتخاب آگاهانهاش برای نوشتن به کوردی جنوبی، این مجموعه را به بستری برای گفتوگوی میان زبانها، حافظهها و هویتهای متداخل بدل میسازد.
مقدمه:
کتاب با آموزش الفبا و رسمالخط کردی خوارین آغاز شده که به نحو شایستەای طریقه خوانش درست کلمات و رسمالخط کردی را مبسوط و با ذکر مثال توضیح داده. بهرحال مخاطب این کتاب به سبب ناآشنایی با این رسم الخط و عدم فراگیر بودن آن، اندک هستند. حتی متاسفانه در میان جامعه کرد زبان!
زبان و لهجه:
به گمانم بارزترین نقطه قوت کتاب، زبان و لهجه آن باشد. یک زبان ایلامی بدون فیلتر با اصل وفاداری به واژگان کردی جنوبی که حتی برای خوانندگان کرد دیگر بخشها نیاز به پانویس دارد.
فلاحی شاید به عمد از کردی خالص ایلامی استفاده کرده. نه سورانی معیار و نه کورمانجی شمالی. این انتخاب احتمالا آگاهانه، خودش یک مانیفست سیاسی است. اینکه لهجه کردی ایلامی هم میتواند سوژه ادبیات و شعر باشد نه فقط فکاهی و طنز و نوستالژی محلی!
فرم و ساختار:
بهره جستن شاعر از سبک شعر آزاد به او این امکان را داده که سطرها کوتاه و بلند شوند و در عین حال دارای ریتم عاطفی باشند. حتی بعضی از تکسطرهای نسبتا بلند، تنه معناداری به شعر هایکو میزنند:
کردی تەنیا زوان زامەیل زمینه
زامێ ک ئاخێ نەکیشیت شەهیدت کەێگ
یەخچاڵ تەنۊرێگە ک
نان گەرم دەسەیلم دەێگەو دەست
ئاگرێ ک وە کەلەمە ئەوکریاگە
دە یەخبەنان کوورەو نیەوگ...
این آزادی عمل در فرم و ساختار و به تبع آن در استخدام واژه ها و همچنین نداشتن وزن عروضی و قافیه پنهان باعث میشود که شاعر درد را بدون فیلتر بیرون بریزد اما در جاهایی هم دچار خودسانسوری میشود و خواننده را در یک ناتمامی رها میکند! شاید به دلیل ممیزی های انتشار باشد یا محصول زندگی در یک جامعه سنتی دگماتیک یا...
تم ها و محتوا:
محتوای اصلی کتاب از چرخه تکرارشونده زخم است. زخم هایی که سامان نمییابند و هویت آنها در عدم فراموشیشان است. حتی عنصر "دستمال" که استعاره ای از بستن زخم است در هیچ کدام از اشعار کتاب حضور ندارد. در اینجا فقط زخم زنده ترین موتیف است. زخمهای جغرافیایی، زخمهای زنانه و البته زخمهایی که حاصل تجربه و زیست شخصی نگارنده هستند. تم جغرافیایی و دلبستگی به کردستان و زبان مادری در کتاب تحسین برانگیز است. فلاحی درباره زخم های جغرافیایی بی پروا مینویسد اما وقتی نوبت به زخم های زنانه میرسد از زنانهنویسی جسورانه خبری نیست و پای ملاحظات به میان می آید یا درخصوص زخم های شخصی انگار دست را روی دهان خود میگذارد و باز هم مخاطب را بیرحمانه در یک فضای تعلیق نگه میدارد.
کلیدواژهها:
سەردەوا
جامەک
باوەش
ژان
خۊن
زام
ڕیاگرێ
ڕچگیا
کەلەمە
مەلیچگ
ماسی
مانگ
چۊزە
و...
این کلمه ها در شعر فلاحی فقط واژه نیستند. ارنج اصلی یا ترکیب محوری شعر هستند، هربار که می آیند و در سطری از شعر ظاهر میشوند لایهای تازه به زخم اضافه میکنند. این واژهها انگار دیکشنری درد هستند و فلاحی بخوبی در انتقال حس درونی، آنها را بە کار میگیرد.
نظر شما