توسعه و گسترش شهری به شکل‌های مختلفی اتفاق می‌افتد. یکی از رایج ترین شیوه‌ها در گسترش شهری، افزایش محدوده‌های شهری از طریق الحاق یک شهر به شهر دیگر است. در فرایند الحاق یک یا چند عنصر سکونتی یا فعالیتی (روستا، شهرک، شهر، صنعتی،کشاورزی و ... ) به پیرامون شهر بزرگ‌تر ملحق می‌شود.

گسترش اراضي شهري بر عرصه هاي روستايي، از پيامدهاي افزايش جمعيت شهرها به شمار مي آيد. الحاق روستا به شهر يکي از نتايج خزش شهري است که آثار اجتماعي، اقتصادي و کالبدي گوناگون مطلوب يا نامطلوب را بر عرصه هاي روستايي ادغام شده در شهر بر جاي مي گذارد. برای الحاق روستاها به شهر باید آمادگی‌های لازم انجام گیرد و از بودجه‌های ملی و استانی برای توسعه روستاها به منظور الحاق به شهر استفاده شود.

شورای شهر پاوه باید مطالعاتی در زمینه الحاق روستاها به شهر انجام دهد. شهر ابعاد مختلفی دارد و فقط بُعد کالبدی و جمعیتی شهر مهم نیست اما متأسفانه در تصمیم‌گیری‌ها فقط به کالبد و جمعیت شهرها می‌پردازیم ، در صورتی که این شهر قرار است مکانی برای استقرار مردم باشد، بنابراین باید به ابعاد اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی آن نیز توجه شود.

این روستاها عملا سال هاست که جزئی از شهر پاوه بوده اند و از همه خدمات شهری استفاده کرده و زندگی آنها روزانه به زندگی مردم شهر گره خورده است اما در بسیاری از موارد نسبت به مسائل شهری باتوجه به اینکه از نظر کیفی در حاشیه خدمات دهی نهادهای دولتی بوده اند، بی تفاوت به نظر می رسیدند. این است که متولیان امر باید به مباحث کیفی الحاق روستاهای مورد نظر بیشتر بیاندیشند تا آثار مثبت این الحاق را مردم عملا ببینند. متأسفانه در تصمیم گیری‌ها به مسائل کیفی توجهی نمی‌شود و در بسیاری از نقاط شهری شاهد این هستیم که مردم به لحاظ مباحث کیفی ناراضی هستند .

الحاق 4 روستا به شهر پاوه به نظر می رسد منطقی و عقلایی بوده است و اینکار در راستای توسعه شهری غالباً امری بدیهی است. الحاق روستاها به شهرها به دو صورت متصل و منفصل انجام می‌پذیرد اما شکلی که در پاوه دیده شده، دو جنبه دارد به طوری که برخی از روستاها به صورت کاملا تصرفی و اجباری به شهر الحاق شده اند. این چهار روستا به علت مجاورت با شهر پاوه و توسعه شهر در داخل محدوده شهری قرار گرفته و به مرور جزئی از شهر شده اند. در مجموع در شرایط فعلی فایده های الحاق این روستاها به شهر پاوه از ضررهای آن بیشتر است.

با الحاق این روستاها به شهر، شهرداری می‌تواند بر امور ساخت و ساز، تفکیک زمین ، جمع‌آوری زباله و سایر خدمات شهری نظارت داشته باشد و این روستاها با الحاق به شهر موظف می‌شوند حداقل عوارض‌های شهری را بپردازند و نظارت حداقلی بر روی آنها صورت می‌گیرد.

ادارات و ارگان های دولتی و خدمات در بخش خصوصی مجبور می شوند خدمات خود را در این مناطق الحاقی بسط و گسترش داده و به رشد عمودی شهر کمک کنند. چاره ای نداریم جز اینکه به عنوان شهروند در یک بستر با هم کار کنیم و کنار بیاییم و گرنه مشکلات عدیده ای دامن گیر توسعه و رشد شهر پاوه و منطقه خواهد شد.

روستاهای در حریم شهرها یا نزدیک به محدوده شهری با ملحق شدن به شهر می‌توانند در روند توسعه قرار بگیرند و نباید این موضوع را باری بر دوش شهرداری‌ها و همچنین گسترش بی‌ضابطه شهرها بدانیم. با این الحاق، شهرداری پاوه می تواند به دو منطقه یا ناحیه خدماتی تبدیل شده و شهرداری منطقه یک و منطقه دو در ارائه خدمات به شهروندان به وظایف خود، به تفکیک عمل می کند.

این الحاق با توجه به مطالعاتی که برای آن انجام شده است، می‌تواند به سود شهر باشد. چرا که برای تأیید یک طرح در شورای عالی شهرسازی، قطعا همه جوانب آن مطالعه می‌شود و مورد بررسی قرار می‌گیرد.

از مزایای این الحاق می توان به بهبود وضعیت خدمات رسانی، ارتقا کیفیت برنامه ریزی شهری و تهیه طرح‌های توسعه شهری مربوط به محدوده شهرپاوه، یکپارچگی در مدیریت یک محدوده که از نظر کالبدی و عملکردی پیوستگی دارد، افزایش همگرایی‌های اجتماعی، کاهش تناقض‌ها در ضوابط و مقررات ساختمانی محدوده‌های پیوسته، ارتقا جایگاه استانی و ملی پاوه، گام برداشتن به سوی تحقق مدیریت واحد شهری، تن دادن به موقع به یک رویداد طبیعی که خواه ناخواه در آینده محقق می شود.

با بررسی پیامدهای الحاق روستا به شهر در اقصی نقاط کشور می‌توان آثار منفی الحاق را بسیار بیشتر از پیامدهای مثبت آن تلقی کرد؛ ازاین‌روی با اتخاذ راهبردهای مناسب و حرکت در راستای اصول آمایش سرزمینی و توسعه پایدار باید در راستای حفظ بافت روستا کوشید و دست‌کم از جنبه‌های منفی الحاق کاست و جنبه‌های مثبت را تقویت کرد. تغییر الگوی توسعه متمرکز شهری با رعایت اصول آمایش سرزمینی و تأمین اهداف توسعه پایدار با بازنگري در نظام برنامه‌ريزي و بهره‌گيري از رويکرد توسعه متوازن منطقه‌اي و فضايي و در نظر گرفتن تمايز بين سکونتگاه‌هاي مختلف، رفع تعارضات قوانین مدیریت شهری در مناطق مذکور، ایجاد ناحیه منفصل شهری و تعیین بازه زمانی برای تأمین زیرساخت‌های لازم برای کاستن از جنبه‌های منفی الحاق ازجمله راهکارهای اساسی در این زمینه به شمار می‌رود.

فقدان زیرساخت‌های شهری در روستاهای مذکور، هزینه‌های زیادی را به شهرداری جهت برابرسازی استاندارهای شهری و ارائه خدمات شهری تحمیل خواهد کرد. گرچه الحاق روستا یک ارزش‌افزوده برای زمین‌های روستایی ایجاد می‌کند اما در انتها به محدوده ارزان‌قیمت با خدمات شهری ضعیف تبدیل خواهد شد. الحاق یکباره روستا بارهای مضاعفی به شهر تحمیل خواهد کرد؛ ازاین‌رو پیش‌بینی زیرساخت‌های موردنیاز برای مناطق الحاقی در طرح‌های تفصیلی و طرح‌ هادی روستا اهمیت می‌یابد. در صورت فقدان زیرساخت‌های موجود ایجاد ناحیه منفصل شهری با پیش‌شرط ایجاد زیرساخت‌های لازم در یک بازه زمانی اهمیت می‌یابد.

درهم‌تنیده شدن روستاهای مذکور در بافت کالبدی شهر پاوه، همسو بودن با توسعه شهر به علت قرار گرفتن در قسمت شرقی و ورودی شهر از سمت مرکز استان، و موافقت و پیگیری‌های مردم روستاهای الحاقی و نمایندگان شهر در مجلس ازجمله مهم‌ترین دلایل و اقدامات موافقان طرح الحاق است.

نتایج مطالعات نشان داده که به طور کلی میزان رضایت از اثرات الحاق روستا به شهر زیاد بوده و اثرات مثبت این فرایند از نظر ساکنان محلی بیش از اثرات منفی بوده است. بهبود دسترسی به خدمات عمومی، تأسیسات زیربنایی، ارتقای کیفیت کالبدی و محیطی روستا، برخی از جنبه‌­های مثبت فرایند الحاق روستا به شهر بوده است؛ با‌این‌حال، نباید از اثرات منفی این فرایند نیز غافل بود. کاهش تولید در بخش کشاورزی و دامداری، کاهش انگیزه فعالیت در این دو بخش، تغییر وسیع کاربری زمین از کشاورزی به مسکونی و تجاری برخی از مهم­‌ترین اثرات منفی فرایند الحاق روستا به شهر در محدوده مطالعه‌شده هستند. البته در این چهار روستا فعالیت های کشاورزی و دامداری سنتی ناچیز بوده و بسیار کم است و مردم این چندروستا مثل مردم شهر، عملا در بخش های خدماتی و اداری مشغول به فعالیت اند.

به طور کلی باید گفت که فرایند الحاق روستا به شهر، فرایندی پیچیده، چندبعدی و چندمرحله‌­ای است که فراخور شرایط مکانی و زمانی در هر مرحله نیارمند برنامه‌­ها و اقدامات متناسب است. نگاه خطی و تک‌­بعدی به این فرایند پیچیده، نه‌تنها سکونتگاه­‌های روستایی را در معرض فروپاشی اقتصادی، اجتماعی و محیطی قرار می­‌دهد، بلکه مشکلات آن در بلندمدت دامن‌گیر شهرهایی خواهد شد که تنها به عنوان «حیاط خلوت» به این روستاها نگریسته‌­اند.

مردم منطقه اعم از شهری و روستایی نیز نسبت به این مسائل که ارتباط مستقیمی با زندگی روزانه آنها دارد ، نباید بی تفاوت بوده و به صورت جدی در تریبون های مختلف اعم از تریبون های عمومی و نخبگان و انجمن های مدنی به ارائه مطالبات و خواسته های خود بپردازند.

مردم نسبت به میراث نیاکان خود مسئول بوده و باید این میراث مادی و معنوی را حفظ و نگهداری نموده و بدون کم و کاست و چنگ زدن به سهم آیندگان و فرزندان این سرزمین آن را به نسل بعدی انتقال دهند. عدم مسئولیت پذیری مردم و عدم مشارکت در برنامه های توسعه محور و عدم حفظ محیط زیست و منابع طبیعی و پتانسیل های گردشگری و نیروی انسانی کارا ما و منطقه را در سراشیبی نابودی و خدایی نکرده ویرانی خواهد برد. مردم خود باید مسئولیت پذیر بوده و نگذارند این چهار شهرک روستایی و زیبا آماج حمله زمین خواران و دلالان زمین و مسکن قرار گیرد و همه را ملزم به رعایت حریم روستایی نموده تا اقتصاد مبتنی بر گردشگری توسعه محور منطقه دچار آسیب نشود.

امید است این منطقه الحاقی را فدای اهداف سیاسی انتخاباتی خود نکرده و همه با هم و همدلانه کار الحاق و توسعه این منطقه را همچنان مبتنی بر کار کارشناسی و حفظ تولید و گردشگری طبیعی نگهداریم و تنها به بحث خدمات دهی صرف ورود نکنیم و گرنه بلایی که بر سر شهرهای گردشگری شمال ایران آمد، همان بلای ویرانگر سراغ منطقه و طبیعت ما خواهد آمد.

23 دی ماه 1399 - کرمانشاه