به گزارش خبرنگار کردپرس، دوم مهر ماه سال 1318 در بخش مرکزی شهرستان قروه در روستای «شکوه آباد» بود که پایه گذار آموزش نوین نقاشی چشم به جهان گشود. مردی که مترجم، مدرس، نقاش، سفال گر، مجسمه ساز بود و بعدها آوازه اش در ترکیب رنگ و بوم و قلم پیچید. هنرمندی که بوی خاک را با تمام وجود در خود حبس کرد و از خاک آب دیده شکل می ساخت.

«عربعلی شروه» معلم هنرمندی که به تمامی شاگردانش خواندن شاهنامه را توصیه می کرد و معتقد بود که شاهنامه برای هر ایرانی یک کلاس درس است.

دوران آموزش هنری

زندگی هنری «شروه» از آنجایی آغاز شد که پس از اخذ دیپلم، در سال 38 جذب آموزش و پرورش شده و در روستاهای کبودرآهنگ همدان حین آموزگاری عاشقانه به کار تمرین و تقویت علایق و گرایش های هنری خود مانند طراحی و نقاشی می پردازد. در همین مقطع، تصمیم می گیرد تحصیلات عالی خود را در رشته­ های هنری ادامه داده و در سال 48 در رشته نقاشی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران که راهیابی به آن جزو رؤیاها و آرزوهای بسیاری از جوانان آن روزگار بود، پذیرفته می شود.

حضور در تهران و دانشکده هنرهای زیبا، دنیای جدیدی را با امکانات و فرصت های بیشتر به روی این دوستدار حقیقت و زیبایی که تازه به مرز 30 سالگی رسیده بود، می گشاید. این هنرمند در این فضای جدید، آموزش طراحی را با جدیت و پشتکار دنبال می کند و افزون بر آن سفالگری، نقاشی، مجسمه سازی و کالبدشناسی انسان را به شکل نظری و عملی فرا گرفته و با خودآموزی زبان انگلیسی، کار ترجمه متون تخصصی هنر را هم جسته و گریخته، در همین دوران آغاز می کند.

نقاشی از منظره؛ یکی از شگفتی های هنری بود که «شروه» با شوق فراوان آن را انجام داد. او سال های متوالی، به کشیدن نقاشی از مناظر طبیعی و خلق تابلوهای زیبا با رنگ روغن پرداخت.

«عربعلی شروه» در سال 54 تحصیلات خود را در دانشگاه به پایان می رساند و دیری نپایید که برای تدریس آناتومی و بعدها سفالگری و هنرها و دروس دیگر به دبیرستان هنرهای تجسمی تهران و دانشکده هنرهای زیبا دعوت می شود.

تعطیلی دانشگاه ها در زمان انقلاب فرهنگی او را به سمت ترجمه متون علمی و آموزشی رشته های هنری سوق داد و این اتفاق مبارکی بود که آثار سازنده و پربارش در سال های بعد، بیشتر و عمیق تر نمایان شد و سرفصل درخشانی را در تاریخ آموزش هنر نوین کشور به نامش ثبت کرد.

ازدواجی هنری

«شروه» در سال 66 زندگی هنری اش پربارتر می شود آن هم زمانی که با یکی از شاگردانش به نام «مرضیه قره داغی» ازدواج می کند و تشکیل زندگی می دهد.

«مرضیه قره ‌داغی» با ترجمه و تألیف کتاب ‌هایی چون «مبانی هنرهای تجسمی کودکان، آموزش نقاشی برای دانش‌آموزان دبستان، نجوم به زبان ساده، نقاشی پروانه‌ها، مبانی و مقدمات سفالگری، سفالگری با چرخ و...» دوشادوش همسرش فعالیت هنری خود را ادامه می دهد.

«شروه» در این مدت کارهای متعددی در زمینه مجسمه‌ سازی انجام داد که از آن جمله می ‌توان به برپایی نمایشگاه‌ هایی اشاره کرد که در آن به داستان ‌ها و شخصیت‌ های شاهنامه پرداخته شده ‌است.

جامعه هنری ایران، او را به‌ عنوان یکی از بی ‌ادعاترین هنرمندان معرفی كرده که آزادگی، وارستگی، فروتنی و تواضع را به حد کمال رسانید. «شروه» تشنه یادگیری و عاشق یاد دادن بود، به شاهنامه عشق می ‌ورزید و آن را چراغ راه می‌خواند و معتقد بود شاهنامه گوهر گرانبهای فرهنگ و زبان فارسی ا‌ست و آدمیان را از بدی کردن دور و به نیکی و خرد دعوت می ‌کند.

پایه گذار آموزش نوین طراحی

«شروه» را باید پی افکن و بنیان گذار آموزش طراحی و نقاشی نوین در ایران دانست و این فضیلتی است که اهالی و اساتید برجسته هنر جملگی بر آن اتفاق نظر دارند.

این هنرمند برجسته حدود صد جلد کتاب را به علاقمندان هنر تقدیم کرده، کاری جاویدان که می توان گفت حاصل نهضت ترجمه یک نفره متون آموزش هنر به زبان و قلم ایشان بود و با یک حساب سرانگشتی می توان دریافت «شروه» با انجام این حجم انبوه کار ترجمه و تألیف، به طور متوسط، هر سال حدود سه عنوان کتاب را به بازار نشر روانه می کرده است.

از جمله این آثار می توان به کتاب های «تکنیک و روش طراحی»، «طراحی با سمت راست مغز»، «مبانی پرسپکتیو»، «پایه های هنر نو»، «زیبایی شناسی هنری»، «تحلیل آثار هنری»، «رنگ شناسی مدرن»، «کلیدهای طراحی»، «تاریخ هنر نقاشی ایران و جهان» و دهها عنوان دیگر اشاره کرد.

«شروه» در خصوص گردآوری کتاب های آموزشی و پژوهشی در مصاحبه ای گفته بود: «در سال های جوانی، تقریباً هیچ کتابی در این حوزه وجود نداشت و بی دانشی در آن روزگار، ما را از پیگیری جریان هنر غرب، دور کرده بود. در همان موقع به این نتیجه رسیدم که تنها داشتن معلم برای دانستن کافی نیست. در شروع قصدم این بود که اطلاعاتم را گسترش دهم ولی بعد متوجه شدم بقیه دوستانم هم سخت به دانستن این اطلاعات نیازمند هستند. انتشار مستمر این کتاب ها، از همین جا آغاز شد».

در واقع باید گفت از اواسط دهه ۵۰ خورشیدی، «عربعلی شروه» با درک عمیقی که از جامعه تحول خواه و نوگرای ایرانی به ویژه دنیای هنرمندان داشت، در پاسخ به نیاز عمومی هنرجویان و دانشجویان، برای دسترسی به منابع و متون آموزشی معتبر و به منظور رفع عطش علاقمندان تشنه فراگیری رشته های نقاشی و طراحی، به ترجمه مجموعه ای از آثار جدید و جذاب در این زمینه پرداخت. این اقدام نه تنها موجی از گرایش به رشته های هنری را در میان جوانان آن زمان پدید آورد بلکه موجب شد انتشارات معروف و مشهوری مانند «بهار، یساولی، مارلیک، شباهنگ، موج و گوتنبرگ» و برخی مؤسسات دیگر در حوزه آموزش رشته های هنری پا به عرصه وجود بگذارند یا شاهد تولدی دوباره در عرصه بازار نشر شوند.

به اعتقاد کارشناسان، یکی از امتیازات و ارزش های اختصاصی مجموعه متون و منابع آموزشی که «شروه» آن ها را در دسترس علاقمندان رشته های هنری قرار داد، جنبه کاربردی و عملی این آثار بود. در واقع «شروه» به موازات ترجمه متون آموزشی، آنچه را که خود از این ترجمه ها می آموخت، در روند آموزش و تدریس دروس به کار می بست زیرا بر این باور بود که تئوری می تواند مسیر آموزش را کوتاه و در عین حال با درک بیشتری همراه کند و در مقام عمل است که تئوری ارزش و اهمیت خود را نشان می دهد. او مبانی نظری و تجربه عملی را لازم و ملزوم یگدیگر می دانست و معتقد بود هیچکدام از اینها به تنهایی نمی توانند تأثیر کافی داشته باشند.

داغ فراموشی در دیار آشنا

این درخت پرثمر و چراغ پرفروغ علم و هنر، سرانجام در ۱۳ اردیبهشت ماه سال 90 در سن ۷۲ سالگی بر اثر بیماری و در سکوت سرد رسانه های خبری، روی در نقاب خاک کشید و خاموش شد.

باید گفت از شروه مدرس، شروه نقاش، شروه سفالگر، شروه مجسمه ساز، شروه عکاس و شروه های دیگر سخن به میان آوردن سخت خواهد بود اما سخت تر این است که این هنرمند در شهر و زادگاه خویش پوستین فراموشی به تن دارد.

با دریغ و درد بسیار در استان کردستان و به ویژه شهرستان قروه که زادگاه این شخصیت علمی و هنری است، مراسم و یادواره ای درخور پاسداشت مقام و منزلت او، برپا نشده بود و فقط در سال های 96 و 98 بود که برنامه ای برای گرامیداشت استاد برگزار شد و در این میان هرچند معاون وقت امور هنری و سینمایی اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان وعده دایر کردن دبیرخانه دائمی دوسالانه ملی نمادهای شهری در قروه با نام و یاد «عربعلی شروه» داده بود اما با گذشت 3 سال از این وعده نه تنها این دبیرخانه دایر نشد بلکه دیگر حتی یادواره ای برای این هنرمند فقید هم برگزار نشد.

این در حالی است که همه ساله در تهران برای یادبود این هنرمند اصیل رنگ و بوم، نمایشگاه ها برگزار می شود و این جشنواره هنرهای تجسمی است که با نام «جایزه شروه» خاطره وی را زنده نگه می دارد و همچنین در سال 96 بود که مؤسسه فرهنگی و هنری شروه توسط همسر او افتتاح و آغاز به کار کرده و با این کار یاد و خاطره او برای همیشه زنده خواهند ماند.

حال با گذشت 11 سال از خاموشی این هنرمند باید افسوس خورد برای متولیان فرهنگ و هنر شهرستان قروه که برای یادمانش تنها به وعده ها چسبیدند و حتی پیامی برای گرامیداشت «عربعلی شروه» ندادند!

--------------------------------

* بخشی از مطالب این گزارش از مقاله «شروه، پایه گذار آموزش نقاشی و طراحی نوین در ایران» اثر «محسن صالحی» پژوهشگر قروه ای گرفته شده است.

* گزارش: زیبا امیدی فر