در استان کردستان تنها بیمارستان توحید است که امکان بستری و انجام شیمی درمانی برای بیماران سرطانی را دارد، البته آن هم نه به صورت تخصصی. این بیمارستان هم به صورت عمومی بیماران سرطانی و غیرسرطانی را پذیرش می کند و تنها یک بخش آن هم با 30 تخت به شیمی درمانی اختصاص یافته است. هم بیماران از همه نقاط استان هم باید به این بیمارستان مراجعه کنند. هزینه های گزاف انجام شیمی درمانی در دو یا سه مطب خصوصی در شهر سنندج هم باعث شده است عموم بیماران سرطانی از هر شهری در کردستان راهی بیمارستان توحید شوند.

برخی از بیماران سرطانی بستری در توحید به خبرنگار کرد پرس می گویند: تنها اخلاق و تلاش پرسنل این بیمارستان است که آنها را به ادامه درمان امیدوار می کند وگرنه ابتدایی ترین امکانات هم در این بیمارستان چون غنیمتی جنگی است. برخی از آنها می گویند نمی دانند که بعد از شیمی درمانی دسترسی به سُرُم خواهند داشت یا نه؟ کیفیت و کمیت غذا در حدی است که بیماران سرطانی بعد از شیمی درمانی خود مشغول پخت و پز می شوند؛ حتی آب گرم هم وجود ندارد که بعد از شیمی درمانی دوش بگیرند....

با این وصف به نظر می رسد می توان گفت، وضعیت امکانات درمانی در بخش سرطان در استان کردستان در وضعیت «بحرانی» قرار دارد؛ این گزاره را وقتی در کنار آمار رو به رشد سرطان در استان قرار می دهیم، به این نتیجه می رسیم که اگر مسئولان به فوریت به این حوزه ورود نکنند، وضعیت هشدار و بحرانی فعلی به زودی فاجعه بار تر از قبل بر سر بیماران آوار می شود و درد این آوار احتمال درد تلخ سرطان را از یاد آنها خواهد برد.

در بخش انکولوژی بیمارستان توحید سنندج فقط 30 تخت برای بیماران سرطانی وجود دارد و همه افراد مبتلا بعد از شیمی درمانی با هر نوع سرطانی بستری می شود و این خود موجب کمبود تخت بیمارستانی و کمبود پرستار شده است و با وجود اینکه بیماران جهت شیمی درمانی از قبل هم نوبت گرفته اند اما کمبود تخت به پرستاران اجازه پذیرش را نمی دهد.

بیماران سرطان خون از وضعیت اسف‌بار بخش انکولوژی گله مند هستند و تعدادی از آن ها می گویند در این بخش درب اتاق را می بندند و نمی‌گذارند بیرون برویم چون هر نوع سرطانی در این بخش بستری می شوند در حالی که باید بخش بیماران سرطان خون به دلیل حساس بودن بیماری یک بخش جدا باشد.

با این وجود سالانه بیش از 700 بیمار مبتلا به سرطان از استان کردستان، استان‌های هم‌جوار و اقلیم کردستان عراق به این مرکز مراجعه و خدمات درمانی دریافت می‌کنند.

سالانه از سوی برنامه‌ای به نام کنسر رجیستری؛ جمع‌آوری نظام‌مند داده‌های یک نوع بیماری ازجمله سرطان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و بر اساس عمل جراحی، پاتولوژی و تعداد افرادی که از مراکز خارج از کشور جهت شناسایی سرطان مراجعه کرده اند تعداد و نوع سرطان افراد وارد سامانه‌ای شده و ارزیابی می‌شود.

رجیستری بیماری‌ها دارای نقش بزرگی در ارتقاء سطح دانش پزشکی، دستاوردهای جدید در زمینه تشخیص و روش‌های درمانی، ارائه خدمات مراقبت سلامت بهتر به بیماران و تسهیل پژوهشهای پزشکی مرتبط با یک بیماری خاص است.

طبق آخرین آمار کنسر رجیستری در 1399، در جهان به ازای هر صد هزار نفر 219 نفر از مردان و 183 نفر از زنان به سرطان مبتلا شده اند، کشور ایران هم به ازای هر صد هزار نفر 172 نفر مرد و 147 نفر زن مبتلا به بیماری سرطان هستند.

شناسایی 2509 مبتلا به سرطان در کردستان

دکتر فرزام بیدار پور، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، در خصوص آمار مبتلایان سرطان در کردستان به خبرنگار کرد پرس می گوید: در استان کردستان 2 هزار و 509 نفر بیمار مبتلا به انواع سرطان شناسایی‌شده یعنی به ازای هر صد هزار نفر 142 نفر مرد و 107 نفر زن به این بیماری مبتلا هستند در حالی این تعداد در 10 سال گذشته حدود هزار و 500 نفر بوده یعنی به ازای هر هزار نفر یک نفر به سرطان مبتلا می‌شد اما در طول چند سال اخیر موارد سرطان در کردستان روند افزایشی داشته است.

او بیشترین گروه سن مبتلایان به سرطان در کردستان را 80 تا 85 سال و 70 تا 74 سال و 60 تا 64 سال اعلام می کند و می گوید: از تعداد بیماران سرطانی در استان کردستان 54 درصد از آن‌ها مردان و 46 درصد زنان هستند. همچنین از سال 1385 تا 1399 روند سرطان در تمام شهرستان‌ها استان کردستان به جزو دهگلان روندی افزایش داشته است.

معاون توسعه مدیریت و منابع دانشگاه علوم پزشکی کردستان، می افزاید: در استان کردستان نسبت به آمار کشوری تعداد موارد بروز به سرطان کمتر بوده و در کشور نیز به نسبت جهان تعداد افراد کمتری مبتلا به سرطان هستند. یکی از دلایل پایین بودن جمعیت افراد مبتلا به سرطان در ایران «جمعیت جوان ایران» نسبت به بسیاری از کشورها است. اما باید این را هم در نظر داشت که افزایش میزان مبتلا به سرطان در ایران و کردستان بسیار نگران‌کننده است.

سرطان دومین علت مرگ‌ومیر در کردستان

دکتر بیدار پور با بیان اینکه سالیانه بیش از یک هزار و 100 نفر به دلیل ابتلا به انواع سرطان در کشور جان خود را از دست می دهند، می گوید: اگر مرگ و میر بر اثر ابتلا به ویروس کرونا طی این چند سال اخیر را در نظر نگیریم، حدود 16 تا 17 درصد از مرگ‌های کشور به دلیل سرطان اتفاق افتاده است.

وی با بیان اینکه بیماری سرطان بعد از بیماری قلبی و عروقی دومین علت مرگ‌ومیر در کشور است، می گوید: در کردستان نیز این روند را دقیقا شاهد هستیم.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، سرطان سینه، پوست، معده و پروستات را جزو شایع ترین انواع سرطان در ایران عنوان می کند و می گوید: در مردان بیشترین سرطان مربوط به سرطان پروستات، پوست و معده و در زنان بیشترین سرطان شامل سرطان سینه و روده بزرگ است.

دکتر بیدار پور همچنین شایع‌ترین سرطان‌ها در استان کردستان را هم شامل سرطان سینه، پوست، معده و پروستات ذکر می کند و می گوید: در مردان سرطان معده، پوست، پروستات و روده بزرگ و زنان سرطان پستان، پوست و روده بزرگ شایع است. شایع ترین سرطان مردان در استان کردستان سرطان معده، پروستات و پوست است.

شیوه نادرست زندگی؛ عامل افزایش سرطان

او با بیان اینکه در طول چند سال گذشته نیز سرطان پروستات در کردستان رو به افزایش بوده، بیشترین عامل سرطان پروستات مصرف سیگار و مواد دخانی است، می گوید: در استان کردستان اولین عامل سرطان شیوه نادرست زندگی از جمله تغذیه نامناسب، عدم تحرک فیزیکی، مصرف دخانیات و مصرف الکل است.

او، می افزاید: 80 تا 90 درصد بیمارانی که به سرطان ریه مبتلا هستند مصرف دخانیات داشته‌اند به‌ویژه اگر سن و سال بالایی دارند، هرچند برخی از سرطان‌ها کاملاً ژنتیکی است.

دکتر بیدار پور می گوید: میوه و سبزیجات اثر حفاظتی بر بیماری سرطان دارند، زمانی که این عامل حفاظتی در بدن حذف شود چربی می‌تواند تأثیر مخربی بر انواع سرطان به‌ویژه سرطان روده، سینه، پروستات و تخمدان داشته باشد.

مصرف بیش از اندازه نمک عامل گسترش سرطان معده

او با بیان اینکه مصرف‌ترشی جات و نمک نیز از عامل سرطان معده در استان کردستان به شمار می‌آید در واقع هر غذایی که نمک سوده و یا نمک خوابانده باشند خود می‌تواند یکی از عوامل سرطان باشد، می گوید: یکی از دلایل شیوع گسترده سرطان معده در استان کردستان مصرف نمک است به طوری که میزان مصرف نمک در استان دو برابر بیشتر از حد استاندارد است.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به اینکه مصرف الکل در خصوص سرطان‌های حفره دهان، حنجره، سینه، مری و کبد تأثیر چشم گیری دارد، می گوید: مصرف الکل می‌توان سیروز کبدی یا تنبلی کبد را به وجود بیاورد. سیروز کبد وضعیتی را توصیف می‌کند که در آن بافت زخم به‌ تدریج جایگزین سلول‌های سالم کبدی می‌شود. سیروز کبدی یک بیماری پیشرفته بوده که طی سال‌ها به آرامی در حال رشد است.

دکتر بیدار پور همچنین به کم‌تحرکی، مصرف چای داغ، آلودگی هوا، مواد غذای فرآوری شده اشاره می کند و ادامه می دهد: تولیدکنندگان غذاهای فراوری‌شده مانند سوسیس و کالباس «نیترات» اضافه می‌کنند تا به مدت بیشتری نگهداری شوند، کود شیمیایی در مواد غذایی هم اگر مقدار نیترات آن از حد استاندارد بیشتر باشد می‌تواند عاملی برای سرطان معده باشد.

وی با اشاره به اینکه آلودگی هوا بر کنسر تأثیر می‌گذارد، می گوید: آلودگی هوا سبب تشدید بیماری‌های زمینه‌ای و مشکلات قلبی و عروقی می‌شود و بر اساس بررسی و تحقیقات به‌عمل‌آمده در جهان، آلودگی هوا با ابتلا به سرطان ریه ارتباط مستقیم دارد.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به اینکه مهم‌ترین عامل سرطان «پوست» قرار گرفتن در معرض اشعه آفتاب است، عنوان می کند: با توجه به اینکه اکثر مردم کردستان زمین های کشاورزی دارند احتمال سرطان پوست در استان بیشتر است به‌ویژه در مردان که از ضد آفتاب و کلاه استفاده نمی‌کنند و اشعه آفتاب موجب سوختگی در ناحیه پوست صورت آن ها شده و این عاملی برای سرطان پوست است.

به گفته بیدار پور، 40 تا 50 درصد سرطان‌ها قابل‌پیشگیری است و با تشخیص به‌موقع بیش از ۸۰ درصد این بیماری‌ها درمان می‌شوند ازجمله می‌توان به سرطان سینه اشاره کرد که زنان با معاینه‌های فیزیکی، ترشحات، قرینگی سینه و آزمایش ماموگرافی در صورت وجود توده در سینه می توانند هر چه زودتر نسبت به درمان این بیماری اقدام کنند.

به گفته او در استان کردستان چهار مرکز غربالگری سرطان در شهرستان‌های قروه، مریوان، سقز و سنندج در دست احداث بوده که به دلیل نبود اعتبارات ساخت آن در حال حاضر متوقف‌شده است. با بهره داری این مراکز آزمایش‌های غربالگری، سونوگرافی، ماموگرافی، کولونوسکوپی و کولپوسکوپی انجام می‌شود.

معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به اینکه سرطان دهانه رحم ازجمله سرطان‌هایی است که می‌توان با درمان زودهنگام پیشگیری کرد، می گوید: زنان بعد سال سوم ازدواج شان باید معاینه دهانه رحم و پاپ اسمیر را انجام دهند. همچنین افراد با انجام کولونوسکوپی و مشاهده پولیپ می‌توانند با یک عمل جراحی از شر سرطان روده بزرگ به دور باشند.

بیمارستان توحید تنها مرکز دولتی شیمی درمانی در کردستان

دکتر بیدار پور عنوان می کند: در سطح استان انجام شیمی‌درمانی تنها در بیمارستان توحید سنندج امکان پذیر است در این راستا برای بیماران سرطانی در شهرستان ها پروتکلی تعریف کرده که می‌توانند چند روز در این بیمارستان بستری شوند و برخی از داروها را در مراکز درمانی شهرستان‌ محل زندگی تزریق کنند و با توجه به اینکه نوع و درمان سرطان با هم متفاوت است این مرکز در بیمارستان توحید سنندج جوابگوی بیماران است.

او می گوید: افرادی که سیستم ایمنی بدن آن‌ها به هر دلیلی از قبل ضعیف بوده یا در راستای درمان بیماری‌های دیگر مانند بیماری‌های خود ایمنی (حمله سیستم ایمنی بدن به خطا به سلول‌های خودی) سرکوب ‌شده است این افراد در برابر بیماری سرطان بسیار ضعیف هستند درواقع سیستم ایمنی افراد نسبت به بیماری‌ها متفاوت است به‌عنوان مثل فردی در سن 65 سالگی مبتلابه سرطان پروستات می‌شود و فردی دیگر در سن 80 سالگی.

گرانی سرسام آور داروی شیمی‌درمانی

اسعد فتحی پور، معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به مسئولیت معاونت تحت مدیریتش در قبال بیماران صعب‌العلاج و تأمین دارو، لوازم و مراقبت‌های ویژه می گوید: بیماران نیازمند شیمی‌درمانی در بخش انکولوژی بیمارستان توحید بستری می‌شوند و چند داروخانه طرف قرارداد مجوز دارند دارو بیماران سرطانی را ارائه دهند، برخی از بیماران تمایل دارند در خارج از محیط بیمارستان، از مطب‌های فوق تخصص انکولوژی مراقبت و خدمات دریافت کنند در این راستا داروی شیمی‌درمانی این افراد در داروخانه‌ها به‌صورت سهمیه‌ای و یارانه‌ای مهیا شده است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان، لازمه انجام شیمی‌درمانی در مراکز را وجود یک متخصص داخلی یا فوق تخصص انکولوژی عنوان می کند و می گوید: فراهم کردن داوری شیمی درمانی وظیفه معاونت غذا و دارو است و با توجه به اینکه داروهای شیمی‌درمانی داروهای حساس و یخچالی است، باید زنجیره سرد بودن آن رعایت شود. داروی شیمی‌درمانی داروهای بسیار گرانی هستند که دسترسی به آن‌ها نسبت به داروهای دیگر سخت است.

دکتر فتحی پور توضیح می دهد: پزشک متخصص، تجهیزات، هود، اتاق ایزوله و فضای مناسب از ملزومات اتاق شیمی‌درمانی است که این امکانات در بیمارستان توحید فراهم است و با رایزنی‌های انجام‌ شده قرار بر این است که در بیمارستان سقز بخش انکولوژی راه‌اندازی شود و با توجه به تعداد بیماران سرطانی این مرکز در بیمارستان شهرستان‌ها به بهره‌برداری می‌رسد.

او می گوید: بحث آماده‌سازی دارو مهم‌ترین چالش شیمی‌درمانی در بخش انکولوژی سرطان است چون تعدادی از داروها وارداتی و تولید داخلی آن فوق‌العاده گران است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با بیان اینکه بسته به نوع سرطان، نوع رژیم‌درمانی و مرحله سرطان «رژیم‌ها» برای هرکدام از بیماران متفاوت است، می گوید: در مواقعی پیش می‌آید که بیمار سرطانی، به‌صورت سرپایی در حدود 2 ساعت شیمی‌درمانی می شود و نیازی به بستری شدن ندارد اما برخی از بیماران با توجه به شرایط شان (صبح تا عصر) تحت نظر هستند و روز بعد دوز دوم را تزریق می‌کنند البته در برخی بیماران بعضی از رژیم‌ها ممکن است بیمار چهار روز در بخش انکولوژی بستری شود و نیاز به مراقبت ویژه داشته باشد.

دکتر فتحی پور با بیان اینکه بیمارانی که رژیم‌درمانی‌شان رادیوتراپی و شیمی‌درمانی است در مرحله اول شیمی‌درمانی و بعد از آن رادیوتراپی می‌شوند که مجبور نباشند دو بار در بیمارستان بستری شوند، می گوید: بخش انکولوژی بیمارستان توحید دارای 30 تخت است که روزانه 30 تا 31 مریض سرطانی در این بخش بستری می‌شود که احتمال ترخیص پنج نفر از آن‌ها امکان‌پذیر است و هر روز طبق برنامه، مشخص شده که کدام بیمار سرطانی به بخش شیمی‌درمانی مراجعه می‌کنند.

به گفته دکتر فتحی پور، در سنندج چهار متخصص داخلی و فوق تخصص انکولوژی (بزرگسال) و یک فوق تخصص خون و سرطان کودکان مشغول به خدمت هستند.

هزینه شیمی درمانی در مطب های خصوصی سرسام آور است

او با اشاره به اینکه تغییر سبک زندگی(زندگی ماشینی) کم‌تحرکی و افزایش مواد افزودنی در غذاها موجب شده که افراد به بیماری سرطان مبتلا شوند، می گوید: تشخیص بیماری سرطان در کردستان با توجه به انجام آزمایش‌ها، تجهیزات، امکانات و فرهنگ مردم بالا رفته است در این راستا آمارها افزایش و امید به زندگی بیشتر شده است.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی کردستان، می گوید در بخش بستری هر بیمار مبتلا به سرطان، 10 درصد از هزینه درمان را متقبل می‌شود و در صورت عدم توان مالی آن‌ها را به انجمن بیماران سرطان و مددکار معرفی می‌کنیم که در پرداخت هزینه‌ها حمایت گر بیماران باشند.

دکتر فتحی پور به هزینه سرسام‌آور درمان بیماری سرطان در بخش خصوصی اشاره می کند و ادامه می دهد: بیمار سرطانی مختار است به بخش دولتی یا بخش خصوصی جهت درمان مراجعه کند. در بخش خصوصی بیماران نه‌تنها باید درد ناشی از بیماری را تحمل کنند بلکه در پرداخت هزینه‌های بستری، شیمی‌درمانی، داروها و سایر موارد دچار مشکل می‌شوند. در بخش دولتی نیز در صورت تشخیص پزشک، اگر امکان جراحی در استان را نداشته باشیم، بیمار سرطانی را جهت جراحی به بیمارستان‌های دولتی یکی از شهرها اعزام می‌کنیم.

او با بیان اینکه جراح توراکس، جراح کنسر، جراح فوق تخصص لاپاراسکوپ، متخصصین داخلی انکولوژی در بیمارستان توحید جهت خدمت گذاری به بیماران فعالیت می‌کنند، می افزاید: معاونت غذا و دارو طبق لیست داروهای خاص را به‌صورت یکنواخت در میان داروخانه‌ها توزیع می‌کند، دانشگاه علوم پزشکی نیز در جهت توزیع آن به بیماران سرطانی نظارت کامل دارد اما با این وجود در برخی از مواقع با کمبود منطقه‌ای داروی سرطان مواجه هستیم به‌طوری‌که معاونت غذا و داروی کشور اعلام می کند کمبود دارو وجود دارد.

سرطان‌ تقابل عوامل محیطی و عامل ژنتیکی است

دکتر بایزید قادری، فوق تخصص خون و سرطان مرکز درمانی توحید سنندج، می گوید: به هرگونه رشد غیر طبیعی سلول‌های بدن تومور می‌گویند. اگر سلول‌ها تومورال قدرت تمایز و دست‌اندازی به بافت های اطراف و دور دست را داشته باشد «سرطان» شکل می‌گیرد.

او می افزاید: تمام سلول‌های بدن هر لحظه در حال ترمیم هستند، هر سلولی که دچار بی‌نظمی و تغییرات شود و از نظم کلی بافت های بدن پیروی نکند در نتیجه آن سلول‌ها غیرطبیعی رشد کرده و «توده تومورال» درست می شود.

این فوق تخصص خون در کردستان، توضیح می دهد: تومورهای خوش‌خیم قدرت دست ‌اندازی به بافت اطراف را ندارد و تهاجمی نیستند اما اگر توده تومورال قدرت تمایز و تهاجم به بافت های اطراف خود و دور دست را داشته باشد به آن تومور بدخیم یا سرطان می‌گویند.

دکتر قادری می گوید: تومورها منشأ متفاوتی دارند که می‌توانند از سلول های خونی، سلول های اپیتلیال (مثل سلول های دیواره معده، روده) و سلول های عضلانی منشا بگیرند.

او با اشاره به علت سرطان‌ها و اینکه سرطان تقابل عوامل محیطی و عامل ژنتیکی است، می گوید: به دلیل عوامل محیطی ژن‌ها (سلول‌های) بدن آسیب می بیند و فرد مستعد به سرطان می‌شود. تقریباً سرطانی وجود ندارد که عامل ژنتیکی در آن دخیل نباشد برخی از سرطان‌های یک ژن دخالت دارد به‌عنوان‌مثال سرطان خون (CML) یک نوع جابه‌جایی کروموزوم 9 با کروموزوم 22 است درواقع یک ژن جابه‌جا می‌شود و این نوع سرطان را ایجاد می کند.

این فوق تخصص خون و سرطان با اشاره به اینکه آسیب های تک ژنی‌ بهتر درمان می‌شوند، همچنین می گوید: گاها ممکن است چندین آسیب ژنی در ایجاد سرطان دخیل باشند که این نوع سرطان ها از نظر مولکولی و ژنتیکی سخت تر درمان می‌شوند.

دکتر قادری بیان می کند: تا سال 2002 اکثر بیماران سرطان خون (CML) به دلیل عدم داروی مناسب اگر این بیماران پیوند نمی شدند طول عمر کوتاهی داشتند اما زمانی که علت مولکولی و ژنتیکی این بیماری شناسایی شد داروی ایماتینیب درست شد و بعدا داروهای جدیدتر و با این درمان ها طول عمر بیماران بسیار طولانی شد.

او با اشاره به اینکه عوامل محیطی یکی دیگر از علل به وجود آوردن سرطان در افراد است، می افزاید: کشاورزان باید سم‌های استاندارد بر روی درختان استفاده کنند چراکه این سم ارگانو فسفره است و بر روی میوه می‌ماند و این خود ریسک فاکتور و عامل خطر به‌حساب می‌آید لذا باید سم شناسان از سم‌های استاندارد به کشاورزان عرضه کنند که کمتر عامل سرطان باشند. تمام سم‌های ارگانو فسفره که به‌عنوان سم‌های سم‌پاشی استفاده‌شده (حشره‌کش) عامل سرطان به شمار می‌آیند.

این فوق تخصص خون عنوان کرد: یکی از علل سرطان معده «نیترات» است؛ اگر بیشتر از میزان لازم در کود موجود باشد به عنوان عامل سرطان معده به شمار می آید.

محافظت از پوست مناسب ترین راه جلوگیری از سرطان پوست

دکتر قادری با بیان اینکه برای پیشگیری از سرطان پوست، از خودتان در برابر آفتاب محافظت کنید، می افزاید: سرطان پوست شایعترین نوع سرطان است و (اشعه یو وی) می‌تواند به‌عنوان عامل سرطان پوست دخیل باشد، کشاورزان در فصل تابستان باید پوشش مناسبی در برابر آفتاب داشته باشند و تا جایی که ممکن است در سایه بمانید و از ضد آفتاب و کلاه استفاده کنند. البته جلو آفتاب نرفتن نیز افراد را مبتلابه کمبود‍‌ ویتامین دی می‌کند و این نیز می‌تواند به‌عنوان ریسک فاکتور در برخی از سرطان‌ها باشد.

او با اشاره به اینکه تغذیه نا مناسب یکی از عوامل‌ سرطان در بدن است به‌خصوص اگر باعث چاقی شود، می گوید: زنان چاق بعد از یائسگی ۳۰ تا ۵۰ درصد ریسک بیشتری به سرطان سینه نسبت به زنان لاغر دارند درواقع چاقی می‌تواند ریسک فاکتور سرطان رحم، مری، سینه و غیره باشد.

این فوق تخصص خون در کردستان، با بیان اینکه مؤثرترین روش‌ پیشگیری از سرطان «سالم زیستن» مانند تغذیه مناسب، حفظ وزن مناسب، فعالیت بدنی و ورزش کردن، واکسینه شدن بر علیه بعضی ویروس ها، عدم مصرف الکل، سیگار و قلیان است، می افزاید: داروی خاصی برای جلوگیری از سرطان وجود ندارد اما با کاهش عوامل خطر تا حدی می توان از رخ دادن سرطان پیشگیری کنیم.

دکتر قادری می گوید: در حال حاضر موثرترین راه پیشگیری از انواع سرطان، «درست زندگی کردن» است؛ سیگار نکشیدن، اصلی‌ترین عامل قابل‌پیشگیری سرطان است، ماده شیمیایی موجود در سیگار، وارد بستر خون می‌شود و می‌توانند کل بدن را درگیر کند. به همین خاطر است که سیگار می‌تواند منجر به بروز انواع مختلفی از سرطان‌ها شود که شایعترین آنها سرطان ریه است بیش از 100 مواد کارسینوژن از سیگار جدا شده است که کشیدن مداوم آن می‌تواند منجر به بروز سرطان های مختلف شود.

او می گوید: هر بافتی در بدن مستعد سرطان است، بعضی از سرطان ها سیری آرام اما بعضی بسیار مهاجم هستند سرطان پانکراس(لوزالمعده) و سرطان‌های مغز مثلاً گلیوبلاستوم مولتی فرم و همچنین سرطان های حاد خون از جمله سرطان های مهاجم به شمار می آیند.

این فوق تخصص خون و سرطان، با بیان اینکه برخی از سرطان‌ها قابل ‌درمان‌اند و برخی‌ها هم متأسفانه قابل‌درمان نیستند، می افزاید: یکی از اقدامات مهم در پیشگیری از سرطان غربالگری و تشخیص به هنگام آن است. سرطان سینه، روده، پروستات و دهانه رحم را با غربالگری می توان به موقع و در مراحل اولیه تشخیص و از بروز متاستاز و پخش شدن آن در بدن جلوگیری کرد.

دکتر قادری توضیح می دهد در خصوص سرطان سینه، زنان باید از سن 40 سالگی و بعدا سالانه ماموگرافی انجام دهند. همچنین توصیه می‌شود تمام زنان ماهانه سینه خود را معاینه کنند (دو روز بعد از اتمام دوره قاعدگی که بافت سینه نرم است زمان مناسب جهت معاینه است) در صورت لمس هرگونه توده یا تغییرات در شکل ظاهری سینه و وجود زخم و تورفتگی نوک سینه و ترشحات غیرطبیعی به پزشک جهت بررسی بیشتر مراجعه کنند.

او می گوید: غربالگری سرطان روده با کلونوسکوپی و آزمایش مدفوع از جهت خون مخفی قابل انجام است با غربالگری می‌توان سرطان روده بزرگ را زمانی که در مراحل ابتدایی بوده و گسترش نیافته تشخیص داد، در این مرحله درمان آن آسان‌تر خواهد بود و صرفا با عمل جراحی قابل درمان و نیاز به شیمی درمانی نیست.

این فوق تخصص خون می افزاید: وجود خون مخفی و یا خون روشن در مدفوع و یبوست مزمن و کاهش وزن و همچنین کم خونی فقر آهن خصوصا در آقایان نیاز به بررسی بیشتر از جهت رد کردن سرطان روده بزرگ است اما مشاهده خون در مدفوع همیشه نشانه سرطان نیست و ممکن است علل دیگری هم چون هموروئید و یا فیشر داشته باشند. تنها سه الی چهار در صد افراد با خون مخفی در مدفوع سرطان روده دارند.

دکتر قادری در خصوص غربالگری سرطان دهانه رحم در خانم ها می گوید: بایستی سه سال بعد از ازدواج غربالگری با پاپ اسمیر را شروع کرد همچنین تزریق واکسن HPV به میزان زیادی از بروز سرطان دهانه رحم جلوگیری می کند که در تمام خانم های ۹ تا ۲۶ ساله پیشنهاد می شود، اما تا چهل سالگی هم می توان از این واکسن استفاده کرد. در خصوص غربالگری سرطان پروستات در آقایان نیز از سن پنجاه سالگی انجام آزمایشPSA پیشنهاد می شود.

او می گوید: در مورد سایر سرطان ها غربالگری نداریم اما علائم هشدار دهنده را باید جدی گرفت مثلا در افراد با سرفه مزمن و یا خلط خونی باید مواظب سرطان ریه بود و همچنین در افراد با اختلال در بلع و سوئ هاضمه باید به فکر سرطان دستگاه گوارش فوقانی بود. در نهایت یادآوری می شود اگر سرطان به موقع تشخیص داده شود قابل علاج می باشد

خدمات بیش از 700 بیمار مبتلا به سرطان در مرکز رادیوتراپی بیمارستان توحید سنندج

مهران یاراحمدی، متخصص فیزیک رادیوتراپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به خدمات انجام‌شده در مرکز رادیوتراپی (پرتودرمانی) بیمارستان توحید سنندج جهت درمان سرطان، می گوید: این مرکز جزو اولین و اصلی‌ترین مراکز درمانی در زمینه درمان سرطان در استان است که از سال 1384 تاکنون امر خطیر درمان بیماران مبتلابه سرطان را انجام می‌دهد. سالانه بیش از 700 بیمار مبتلا به کنسر از استان کردستان، استان‌های هم‌جوار و اقلیم کردستان عراق به این مرکز مراجعه و خدمات درمانی دریافت می‌کنند.

این متخصص فیزیک رادیوتراپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان، با اشاره به اینکه در این مرکز فضای فیزیکی مورد نیاز برای درمان براکی تراپی نیز پیش‌بینی‌شده است، می گوید: با توجه به فراهم بودن زیرساخت‌های لازم و وجود نیروی متخصص امکان درمان سرطان‌هایی که به این تکنیک نیاز دارند همچون سرطان‌های رحم ،دهانه رحم، پروستات، سر و گردن، سارکوم ها و...نیز فراهم می‌گردد و چرخه درمان برای این سرطان‌ها در داخل استان کامل خواهد شد.

یاراحمدی می گوید: با توجه به اینکه در عمده سرطان‌ها، پروسه پرتودرمانی نزدیک به ۲ ماه طول می‌کشد و درمان به‌صورت روزانه پشت سر هم انجام می‌شود، بیماران نیاز به اقامت طولانی‌مدت در سنندج دارند و نظر به اینکه بیشتر بیماران قشر ضعیف جامعه بوده و اقامت در هتل و مهمانخانه‌های سطح شهر پرهزینه است به همت خیرین دو‌ مهمانسرای مجهز به امکانات رفاهی در کنار مرکز رادیوتراپی جهت اسکان این عزیزان ساخته‌شده است.

متخصص فیزیک رادیوتراپی و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی کردستان، می گوید: پرتودرمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمان سرطان است که می‌تواند به‌تنهایی یا همراه با سایر روش‌های درمانی مانند جراحی، شیمی‌درمانی یا هورمون درمانی مورداستفاده قرار گیرد.

او از فعالیت چهار نفر متخصص رادیو انکولوژی، دو نفر متخصص فیزیک رادیوتراپی و ۱۲ نفر تکنسین رادیوتراپی نیز در این مرکز خبر داد.

یاراحمدی می افزاید: در درمان تعداد زیادی از سرطان‌ها رادیوتراپی نقش حیاتی و غیرقابل اجتنابی دارد به‌نحوی‌که می‌توان گفت حدود ۵۰ درصد از بیماران مبتلا به سرطان در طول دوره درمان خود تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند.

او می گوید: در پرتودرمانی از تابش پرتوهای یونیزان ایکس، گاما و یا ذرات شتاب‌دار برای از بین بردن سلول‌های تومورال استفاده می‌شود.

بیمارستان توحید سنندج نیازمند بخش انکولوژی

روناک امینی، سرپرستار بخش انکولوژی بیمارستان توحید سنندج، با بیان اینکه روزانه 30 مریض سرطانی در بخش انکولوژی بستری می‌شوند، می گوید: در این بخش بیماران سرطان خون و دیگر سرطان‌ها بستری می‌شوند که احتمال ترخیص برخی از آن‌ها در یک روز امکان‌پذیر است اما تعدادی بیماران از جمله سرطان خون به مدت سه تا چهار ماه در این بخش بستری هستند.

او می افزاید: بیماران سرطان خون طی مدتی که در این بخش بستری هستند آزمایش خون آن‌ها بررسی می‌شود و برای برخی از آن‌ها ممکن است دو بار شیمی‌درمانی انجام شود که به این دلیل بدنشان کاملاً ضعیف و در برابر کوچک‌ترین عفونت مقاومت شان را از دست می‌دهند و با توجه به اینکه در بخش انکولوژی بیماران سرطان خون و دیگر سرطان‌ها بستری می‌شوند متأسفانه آوردن همراه بیماران در این بخش یک معضل اساسی است.

سرپرستار بخش انکولوژی بیمارستان توحید سنندج، با اشاره به اینکه بیماران سرطان خون نیازمند مراقبت ویژه هستند، می گوید: بیماران سرطان خون باید در یک بخش ویژه تحت مراقبت قرار بگیرند و پرستار یا همراهشان مراقب این بیماران باشند چراکه در برخی از مواقع به‌شدت دچار تب شدید، پایین آمدن پلاکت خون و هموگلوبین می‌شوند و باید هر چه سریع‌تر اقدامات لازم برایشان انجام شود.

امینی بابیان اینکه بخش انکولوژی تنها بخش بیماران سرطانی در استان کردستان است که این یکی از مشکلات عمده و اساسی به شمار می‌آید، می گوید: بیشترین مراجعه‌کنندگان بخش انکولوژی بیمارستان توحید سنندج، ساکنین سقز، بانه و مریوان هستند و هر ماه 10 تا 12 نفر مبتلا به سرطان خون پذیرش می‌شوند.

او به کمبود تخت بیمارستانی، کمبود پرستار و نبود خط ارتباطی با بیماران شیمی‌درمانی برای حضور به‌موقع در بیمارستان توحید سنندج اشاره می کند و می گوید: در مواقعی پیش می آید که بیمار سرطانی برای درمان دوره‌ای به بخش انکولوژی مراجعه می کند اما در این شرایط نیز با کمبود تخت مواجه هستیم و متأسفانه بیماران این شرایط را درک نمی کنند و ما پرستاران را خطاکار می‌دانند در حالی که ما نیز از این وضعیت به تنگ آمده‌ایم و عاجز هستیم.

در بخش انکولوژی خدمات به بیماران سرطانی رایگان است

سرپرستار بخش انکولوژی بیمارستان توحید سنندج، با اشاره به اینکه در بخش انکولوژی خدمات به بیماران سرطانی رایگان است، عنوان می کند: بیماران برای تهیه دارو باید به داروخانه‌های بیرون از بیمارستان مراجعه کنند که متأسفانه بسیاری از آن‌ها توان خرید این داروها را ندارند.

او به کاهش مصرف شکر و نمک اشاره می کند و می گوید: نمک دریا که روزگاری پست‌ترین نوع نمک از منظر حکمای ایرانی بوده است متأسفانه امروز به دلیل تبلیغات نادرست از سوی عده‌ای به اسم طب سنتی، مصرف آن در حال افزایش است اما این نوع نمک به گفته برخی پزشکان عامل سرطان است لذا توصیه می‌شود مردم از نمک دریا به‌هیچ‌عنوان استفاده نکنند.

درد بیماری از زبان بیماران

زانیار 27 ساله، کارگر، اهل سنندج بیمار مبتلابه سرطان خون او از اوایل اسفندماه سال 1400 به دلیل کبودی بازویش راهی بیمارستان کوثر می‌شود بعد از آزمایش خون پرسنل این بیمارستان او را به بیمارستان توحید ارجاع می‌دهد.

زانیار می‌گوید: بلافاصله بعد از بستری شدن در بیمارستان توحید فردای آن روز پزشک انکولوژیست (متخصص سرطان) به من گفت که شما به سرطان خون نوع (ای ام ال) مبتلا شده‌اید. من از سلامتی کامل برخوردار بودم و اصلاً به این فکرها نبودم اکنون بعد از چهار ماه باور نمی‌کنم من هم یکی از بیماران سرطانی هستم.

او می‌گوید: در دو ماه نخست بیماریم دچار ضعف، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، رنگ‌پریدگی، خستگی و پایین آمدن پلاکت خون می‌شودم.

زانیار به کمبود دارو و نبود سرم در بخش انکولوژی بیمارستان توحید اشاره کرد و می‌گوید بعد از شیمی‌درمانی باید به بیمار سرم وصل شود که کراتین کلیه بالا نرود. اما ما هر روز این دغدغه را داریم که آیا برای فردا در بخش سرم وجود دارد یا نه.

او که در بیمارستان توحید تاکنون چهار بار درمانی شیمی شده در این باره می‌گوید: دوز داروهایم 12 گرم است بعد از آن باید سرم تزریق کنم اما در بسیاری از مواقع پرستاران بخش از نبود سرم عاجز هستند البته آن‌ها مقصر نیستند اما باید مسئولان دانشگاهی نسبت به این بخش توجه ویژه کنند.

زانیار از وعده غذایی این بخش هم بسیار گله‌مند‌ است و می گوید: بیماران سرطانی بعد از شیمی‌درمانی به‌شدت بدنشان ضعیف می‌شود و برای جبران باید غذاهای مقوی مصرف کنند اما در این بخش وعده صبحانه تنها یک عدد تخم‌مرغ و وعده‌ی نهار و شام اصلاً قابل‌مصرف نیست و باید این را بدانید که از روزی که مرغ گران شده است در بخش انکولوژی یک وعده خوراک مرغ به بیماران سرطانی نداده‌اند. اکنون نیز که ساعت 13:30 دقیقه است وعده نهار را توزیع نکرده‌اند و گاهی نیز آوردن وعده غذایی برخی از اتاق هایی این بخش را فراموش می کنند.

زانیار می گوید: همسرم هر روز برایم از خانه غذا درست می‌کند و همراه خود به بیمارستان می‌آورد یا با هم‌اتاقیم در اتاقمان خودمان غذا درست می‌کنیم و این غذا صد برابر از غذای بیمارستان بهتر است و اگر این کار را نکنیم در این بخش از گرسنگی تلف می‌شویم.

او از کفیت بسیار عالی بیمارستان کوثر سنندج می گفت که برای پورت گذاری به بیمارستان کوثر ارجاع داده شدم از لحاظ تغذیه، تجهیزات و امکانات کیفت این بیمارستان از هر نظر نمی‌توان با بیمارستان توحید مقایسه کرد.

زانیاز همچنین گفت: به علت بیماریم درخواست بیمه بیکاری را از تأمین اجتماعی داده‌ام اما بعد از چهار ماه پیگیری روزانه متأسفانه هر روز بهانه‌ای در خصوص عدم دریافت آن به ما می‌گویند.

در این بخش می‌گویند نباید همراه بیمار به اتاق بیاید چون باید کاملاً ایزوله باشد اما چند روز گذشته تب شدیدی داشتم و باید سی‌تی‌اسکن انجام می‌دادم . چندین بار به خدمتکار گفتم که من را با ویلچر تا بخش تصویربرداری همراهی کنند اما در جواب گفت که پا درد دارم نمی‌توانم. در این میان همسرم من را با این وزن سنگین به محل عکس برداری برده است.

زانیار از هزینه‌های کمرشکن آزمایش ها اشاره کرد و می‌گوید پزشک فوق تخصص تشخیص داده که باید پیوند استخوان انجام دهم که این مدت آزمایش‌های متعددی را گرفته‌ام که هرکدام هزینه‌های سنگینی داشته است.

رفت‌وآمد از شهرستان‌ها به بیمارستان توحید سنندج رنج بیماری را دوچندان می‌کند

آریا 30 ساله دانشجوی کارشناسی ارشد از شهرستان سقز برای درمان سرطان خون به بیمارستان توحید آمده است.

آریا می‌گوید به دلیل عمل جراحی اسلیو معده که سال گذشته انجام دادم هر دو ماه یک‌بار چکاپ کاملاً می‌دهم. 15 فروردین ماه امسال جواب آزمایشم کاملاً سالم بود. در 20 اردیبهشت‌ماه مجدد اما به دلیل بی‌حسی صورتم آزمایش خون دادم متخصص داخلی در شهرستان سقز باوجوداینکه جواب آزمایش را تشخیص داد اما به من گفت که باید فوق متخصص خون در بیمارستان توحید سنندج جواب را ببنید و تشخیص دهد.

بعد از جواب پاتولوژی از تهران حدوداً دو هفته ای می شود که دوره درمان را شروع کرده‌ام. در بخش فوق تخصص انکولوژی بیمارستان توحید تنها کادر درمان پرستاران و پزشکان حامی ما هستند

پزشک فوق تخصص نسخه داروی سه روزم را نوشتند که فراهم کنم اما این داروها در داروخانه بیمارستان موجود نبود و قیمت آزاد در داروخانه‌های دیگر 187 میلیون تومان بود که با پیگیرهای متعدد خودم و خانواده‌ام بیمارستان این داروها را فراهم کرد.

آریا می‌گوید در این بخش درب اتاق را می بندند و نمی‌گذارند بیرون برویم و واقعاً باز هم می‌گویم به‌جز کادر درمان در این بیمارستان پوئن مثبتی وجود ندارد.

او در یکی از ادارات شهرستان سقز (کارمند خدماتی) مشغول به کار است که ادامه‌دار بودن مرخصی استعلاجی را یکی از مشکلات می‌دانند و می‌گوید قراردادها شش ماه بوده اما طول درمان 9 ماه است و تاکنون 50 میلیون تومان برای انجام آزمایش‌ها هزینه کرده‌ام.

او همچنین از نبود آب گرم و خاموش کردن خشک‌کن در حمام بیمارستان بخش انکولوژی اشاره کرد و گفت: بیمار سرطانی بعد از شیمی‌درمانی به‌شدت عرق می‌کند و نیاز به استحمام و عوض کردن لباس‌ها دارد اما نه آب گرمی برای حمام کردن و نه خشک‌کنی برای خشک‌کردن لباس‌هایمان وجود دارد.

گزارش: نشمین نوشادی