به گزارش کردپرس، مناطقی از شمال و شمال شرق سوریه که در حال حاضر در معرض تهدید ترکیه قرار دارند، در اختیار نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) به رهبری کردها است که آنکارا آنها را به دلیل وابستگی به گروه شورشی حزب کارگران کردستان ترکیه یا (PKK) یک گروه تروریستی می داند.

نیروهای دموکراتیک سوریه که نمی توانند برای محافظت از خود به ایالات متحده تکیه کنند، تنها یک گزینه برای آنها باقی مانده است: تعامل با دولت مرکزی سوریه. جزئیات مذاکرات با دولت سوریه اندک است اما به نظر می رسد دمشق با اعزام نیرو به خط مقدم با ترکیه موافقت کرده است. با این حال، بعید است که این اقدام برای بازدارندگی ترکیه و یا توقف حمله آن کافی باشد.

رسانه ها اطلاعات ضد و نقیضی در مورد توافق دو طرف منتشر کرده اند که نشان می دهد هنوز توافق نهایی حاصل نشده است. مقامات SDF در 5 ژوئیه اعلام کردند که یک طرح دفاعی را با دولت سوریه در جهت مقابله مشترک با هرگونه حمله احتمالی ترکیه امضا کرده اند.

بنا بر گزارش ها، دمشق علاوه بر استقرار نیروهای بیشتر، با ارسال سلاح های سنگین (شامل توپخانه سنگین، تانک و خودروهای زرهی) برای تقویت توان رزمی اداره خودگردان کردی موافقت کرده است. در مقابل، روزنامه الوطن وابسته به دولت در 7 ژوئیه گزارش داد که مذاکرات به دلیل عدم تمایل نیروهای دموکراتیک سوریه به پذیرش خواسته های دمشق موفقیت آمیز نبوده است.

منابعی در نیروهای دموکراتیک سوریه که نخواستند نامشان فاش شود، گفتند که دمشق بر ایجاد یک اتاق عملیات تحت رهبری خود اصرار دارد تا مسئولیت تمام فعالیت‌های نظامی در منطقه 30 کیلومتری مورد تهدید ترکیه در عمق خاک سوریه را بر عهده بگیرد. به همین ترتیب، دمشق از کردها خواسته است این منطقه تحت کنترل دولت مرکزی سوریه قرار گیرد. اما نیروهای SDF برنامه متفاوتی در سر داشتند: آنها خواستار تامین تدارکات نظامی سنگین از سوی دمشق و وادار کردن نیروهای دولت به ایفای نقش پشتیبانی از نیروهای کرد در زمان آغاز حمله ترکیه بودند.

در نهایت، به دلیل وجود شکاف بزرگ بین آنچه که دو طرف برای دستیابی به آن تلاش می کنند، توافقی حاصل نشد. با این وجود، طرف های مذاکره با استقرار 550 نیروی دولتی در مناطق در معرض خطر، به عنوان حسن نیت موافقت کردند.

این اولین بار نیست که دو طرف در مواقع بحران با هم مذاکره می کنند اما به توافق نمی رسند. در واقع، آخرین دور مذاکرات مشابه مذاکرات کنونی، قبل از حملات ترکیه به مناطق تحت کنترل کردها در سال های 2018 و 2019 انجام شد.

در هر دو مورد، به دلیل تلاش دولت سوریه برای به حداکثر رساندن دستاوردهای خود، مذاکرات بی‌ثمر بود. اگر نگاهی به تاریخ این نوع مذاکرات داشته باشیم، می توانیم نتیجه بگیریم که توافق اخیر نیز بی نتیجه خواهد بود. حتی اگر آنها بتوانند به صورتی غیرمنتظره به توافق برسند، این توافق مانع از حمله آنکارا نخواهد شد. ترکیه پیام های روشنی ارسال کرده است مبنی بر این که در هدف قرار دادن نیروهای دولتی تردید نخواهد کرد. این هشدار در حملات اخیر پهپادهای ترکیه در تل رفعت و منبج که جنگجویان دولتی هم در آن مستقر هستند، مشهود بوده است.

در صورت رویارویی مستقیم نظامی، نه نیروهای دموکراتیک سوریه و نه نیروهای دولتی توانایی توقف حمله ترکیه را ندارند. آمارها نشان می دهد که حضور نیروهای دولتی در شمال شرق سوریه نمادین است. به عبارت دیگر، این نیروها توانایی ایستادگی در مقابل تهاجم تحت رهبری ترکیه را ندارند.

ترکیه با وجود حضور نیروهای بیشتر و تجهیزات بهتر از ترکیه در ادلب، در سال 2020 موفق شد ظرف چند روز با استفاده از پهپادها، بخش بزرگی از ارتش را از آن منطقه بیرون راند. همین امر در مورد نیروهای SDF نیز صدق می کند زیرا آنها در گذشته نتوانسته بودند از هیچ یک از مناطق مورد حمله آنکارا دفاع کنند.

اما دمشق می‌تواند از ابزارهای دیپلماتیک برای جلوگیری از یک حمله تهاجمی جدید از سوی ترکیه استفاده کند. در چنین سناریویی، دمشق می‌تواند از طریق روسیه توافقی را برای حذف نیروهای دموکراتیک سوریه و ساختارهای حکمرانی آن در 30 کیلومتری مرز ترکیه و سوریه انجام دهد. از نظر تئوری، مذاکره بر سر چنین موضوعی می تواند کار آسانی باشد. روسیه و ترکیه پیش از این در اکتبر 2019، توافق مشابهی را برای اخراج گروه یگان های مدافع خلق یا (YPG) که ستون فقرات نیروهای SDF را تشکیل می دهد، از منطقه مرزی امضا کردند.

اردوغان، رییس جمهور ترکیه نیز قبلاً اعلام کرده بود که با استقرار نیروهای دولتی سوریه در مناطق تحت کنترل کردها و جانشینی نیروهای دولتی با نیروهای دموکراتیک سوریه SDF موافق است. با این حال، اجرای چنین معامله ای سخت تر از آن چیزی است که به نظر می رسد. توافق‌های مشابه در گذشته به دلیل ناتوانی طرف‌های درگیر در توافق بر سر مکانیسم‌های نظارت و راستی‌آزمایی قابل قبول برای دو طرف شکست خورده است.

قابل ذکر است که ترکیه روسیه را به عدم اجرای توافقنامه 2019 متهم کرده و از آن برای توجیه نیاز به انجام یک حمله جدید استفاده کرده است. از این رو، القای دوباره چنین توافقی به ترکیه از سوی روسیه بسیار مشکل است.

علاوه بر این، آنکارا در حال حاضر به دلیل سیاست داخلی خود، بیش از گذشته، به دنبال پیروزی در برابر کردهای سوریه است. اردوغان با توجه به کاهش محبوبیت خود در بحبوحه بحران اقتصادی، به دنبال انجام هر اقدامی است که بتواند به بهبود وجهه اش در داخل و جلب حمایت سیاسی بیشتر، قبل از انتخابات پارلمانی و ریاست جمهوری 2023 کمک کند.

اردوغان با اتخاذ موضعی تهاجمی تر در برخورد با کردهای سوریه، امیدوار است ارتباط خود را هم با مسلکان خود و هم متحد انتخاباتی خود یعنی حزب حرکت ملی ترکیه بهبود بخشد.

انتخاب مناطقی از سوریه از سوی ترکیه که آمریکا در آنها حضور ندارد به این معنی است که ترکیه تنها به چراغ سبز روسیه نیاز دارد. از این رو، آنکارا احتمالاً از موقعیت بهبود یافته خود در برابر روسیه، به دلیل جنگ در اوکراین، استفاده خواهد کرد تا به مجوز مورد نیاز خود دست یابد. در صورت عدم تایید ضمنی مسکو، حمله ترکیه احتمالاً با تلفات بیشتری همراه خواهد شد. سوال مهم در صورت وجود چنین سناریویی این است: آیا آنکارا فکر می‌کند که منافع حاصل از این ماجراجویی ارزش ریسک کردن را دارد؟

منبع: روزنامه شرق الاوسط

نویسنده: حاید حاید، تحلیلگر مسائل سوریه

کردپرس- سرویس جهان